Jaworówko

Stan obecny

Dwór - własność prywatna.
Stajnia, obora, ob. owczarnia - własność prywatna.
Cegielnia - własność Gminy Mieścisko.
Park krajobrazowy- własność prywatna.

Historia

Dwór z k. XIX w.
W czasach staropolskich wieś należała do Włoszynowskich z Janowca. Pierwsze wzmianki o pustkach w Jaworówku pochodzą z XVI w. Pod koniec tegoż stulecia Stanisław Wł. sprzedał wieś wraz z Miłosławicami i Kłodzinkiem rodzinie Witosławskich, za kwotę 15 tys. złp. Jaworówko było dzierżawione, m.in. Nieniewskim h. Nałęcz. W 1610 r. dziedzicem był Wojciech Debrzyński, po którym odziedziczyli synowie Maciej i Władysław. W 1635 r. Maciej Debrzyński sprzedał Jaworówko Janowi Tytlewskiemu za 40 tys. złp. 10 lat później syn Jana - Stanisław odsprzedał dobra, w tym Miłosławice, Strzeszkowo i Kłodzinko Piotrowi Suchorzewskiemu, synowi Kaspra. Po jego śmierci odziedziczyła wdowa - Ludmiła z Bnina, która sprzedała wszystko Dobrogostowi Pogorzelskiemu, zaś ten w 1654 r. Janowi Gniewkowskiemu. Jan sprzedał majątek w 1662 r. swemu synowi Andrzejowi, syn w zamian ofiarował mu "dożywocie" z tych dóbr. Folwark był tu na pewno już w XVIII w.; wspomina o nim zapiska z 1721 r., gdy właściciele dóbr, Chrząstowscy h. Nowina sprzedali wszystko Stanisławowi Kadłubowskiemu za kwotę 58 tys. złp. Kolejnym właścicielem był Ignacy Nowowieski, a następnie ożeniony z Zofią Nowowieską Wiktoryn Tadeusz Karniewski. W 1754 r. wraz z synami Adamem, Pankracym i Janem sprzedali majątek Konstantemu z Werbna Rydzyńskiemu h. Wierzbna, za kwotę 70 tys. złp. Rydzyńscy siedzieli tu zapewne do III rozbioru Polski. Później folwark znalazł się w rękach Brzeskich h. Oksza, a następnie Brodnickich h. Łodzia. W 1885 r. wieś nosiła nazwę Jaworówka. Niestety Sł.G.K.P... jako Jaworówko wymienia tylko olędry z 3 domami zamieszkałymi przez 29 osób. Znajdujemy za to informację, że należało ono do dominium w Miłosławicach o areale 2150 mórg, z właścicielem Gustawem Bilażewskim. Zapewne pod koniec XIX w. wybudowano we wsi opisywany dwór, zabudowania gospodarcze i cegielnię. Jego właścicielem w 1926 r. był Paweł Gohlke. Gospodarstwo liczyło 129,1 ha, które dostarczały 303 talary czystego dochodu gruntowego. Z pozostałych gospodarstw dwa wymieniono w księdza adresowej Polski z 1930 r. Należały one do Adolfa Drewlera (80 ha) i Tomasza Kowalczyka (111 ha). W okresie międzywojennym wieś stanowiła gminę, a w 1930 r. liczyła 242 m-ców. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Gospodarstwo prawdopodobnie stało się własnością prywatną.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Geoportal, Mapster.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dawny dwór wznosił się w zachodniej pierzei podwórza gospodarczego. Układ przestrzenny założenia dworskiego zasadniczo się nie zmienił. Dwór wzniesiony był na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą zwrócony na wschód. Być może obecny budynek mieszkalny wzniesiony został na fundamentach dworu a być może stanowi jego dawny fragment, tylko został przebudowany.

Park

Park dworski z XIX w. leżący całkowicie na dz. ew. nr 302804_2.0019.1 o pow. 2,5421 ha, w tym drzewostan z niewielkim stawem w północnej części zajmuje 2,014 ha. Wcześniej park rozciągał się bardziej na północ i liczył ok. 3,5 ha.
Źródła:
Geoportal, 21.01.2017 r.
Mapster: http://www.amzpbig.com/maps/3270_Janowitz_1940_UMK_orig.jpg

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011