Smerzyn

Stan obecny

Własność prywatna. Sklep spożywczy. W tylnej części dworu znajduje się mieszkanie o pow. 65 m2 z dwoma tarasami, piwnicą i poddaszem, obecnie na sprzedaż.. Tel. 782 226 256

Historia

Dwór z 2 poł. XIX w.
W XVII w. właścicielami majątku zwanego wówczas Smerzyno był możny ród Opalińskich. W 1649 r. Opalińscy sprzedali Smerzyno i swe pozostałe wsie z okolic Łabiszyna Krzysztofowi Gembickiemu, krajczemu koronnemu, za 170 tys. złp. W późniejszym czasie ten został kasztelanem gnieźnieńskim, a cały majątek odziedziczył jego syn, Andrzej Gębicki, który w 1677 r. sprzedał go Pawłowi Gębickiemu za 145 tys. złp. Kolejnym właścicielem dóbr został syn Pawła, Maciej Gębicki, dalej Józef, a w 1763 r. Stanisław Gębicki. Ten wraz z braćmi zawarli transakcję sprzedaży swych dóbr z generałem Franciszkiem Skórzewskim. Z inicjatywy Skórzewskich wzniesiono w 2. poł. XIX w. w Smerzynie obecny dworek, niestety nie znamy dokładnej daty budowy obiektu. Na zboczu opadającym w stronę jeziora założono wówczas park krajobrazowy, a nieopodal powstały zabudowania folwarczne. Po drugiej stronie jeziora założono folwark Smerzynek. Do wybuchu 2 wojny światowej folwarkami Skórzewskich w Smerzynie i Smerzynku zarządzali drobni dzierżawcy. W 1926 r. ich areał liczył ogółem 591,8 ha, w tym 339,85 ha ziem uprawnych, 184,61 ha łąk i pastwisk, 38,41 ha lasów oraz 23,54 ha wód. Folwarki te przynosiły czysty dochód gruntowy w wysokości 1338 talarów. Po wybuchu wojny w majątkach pojawili się zarządcy niemieccy. Nazwę wsi zniemczono na Alt Buschkau. Po wyzwoleniu Polski na terenie folwarku Smerzyn utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, rozwiązane ustawowo po transformacji 1989/90. W dworku będącym obecnie własnością prywatną mieszczą się mieszkania oraz sklep spożywczy

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Jest to parterowy, podpiwniczony, siedmioosiowy budynek nakryty dwuspadowym dachem, mieszczącym użytkowe poddasze. Elewacja ogrodowa posiada dwa tarasy z widokiem na zbocze i Jezioro Smerzyńskie.

Park

Park o pow. 1,5 ha z 2 poł. XIX w. Rośnie tu wiele okazów o rozmiarach zbliżonych do pomnikowych, zasadzonych ręką hrabiny Skórzewskiej i zasługujących na wpisanie w poczet pomników przyrody. Założenie znajduje się na zróżnicowanym terenie wschodniej rubieży Pałuk, u podnóża Jabłowskich Gór i w pobliżu przepływającej Noteci. Na płd.-zachód od dworu znajdują się dwa stawy, tzw. ?okulary?.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011