Zalesie

Stan obecny

Własność prywatna, wyremontowany.

Historia

Dwór z przeł. XIX / XX w.
Folwark we wsi istniał już w XV w. W czasach krzyżackich wieś należała kapituły chełmińskiej, następnie stała się gniazdem rodowym Zaleskich. W ich rękach znajdowała się do końca XVII w., następnie przeszła w ręce Michała Działyńskiego - starosty kiszewskiego, który wybudował tu kaplicę domową. W 1665 r. sufragam chełmiński Maciej Bystram zezwolił na codzienne msze odprawiane w tej kaplicy. Następnie wieś należała do Korytowskich, a ok. 1781 r. dobra nabył Nostitz-Jackowski; po nim w 1792 r. Zalesie kupił Kalkstein. Folwark wchodził w skład dóbr pobliskich Pluskowęs, z których to zaczęli "pisać się" Kalksteinowie. Pieczętowali się oni herbem Kos. Do 1862 r. właścicielem był Karol Kalkstein. W 1885 r. we wsi znajdowało się 12 domów ze 154 m-cami. W XIX w. znaleziono tu liczne relikty wczesnośredniowiecznej osady, w tym kamienne kręgi, groby i urny z prochami. W tamtym czasie majątek znajdował się w rękach Antoniego Bonawentury Kalksteina (1839-1918), zaś administratorami była rodzina Mellinów, szlachty pochodzącej z Prus zachodnich. Warto dodać, że dziedzic był jednym z założycieli spółki "Donimirski, Kalkstein, Łyskowski et Company". W 1867 r. w Altmarku (Starym Targu) ożenił się z Antoniną hr. Sierakowską z Waplewa h. Ogończyk (1847-1940). Nie pozostawił potomstwa. Z kolei Mellinowie posiadali Orłowo pod Płużnicą, później też Kruszyn pod Brodnicą. Na przełomie XIX / XX w. dla zarządców folwarku wybudowany został obecny dwór. W 1907 r. zmarł 65-letni Kaźmirz Mellin (Dz. Pozn. 28/I 1907). Po 2. wojnie światowej folwark został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Na jego terenie znajdowała się firma hodowlana. Od wielu lat wraz z dworem stanowi własność prywatną.
Źródła:
Słownik
J. Krzepela "Rody ziem pruskich", 1927;
Teki Dworzaczka IRegesty);
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Zdjęcie hr. Sierakowskiej: maciejperszewski@wp.pl / \\\\\\\"Pluskowęsy gm.Chełmża Zespół Pałacowo-parkowy\\\\\\\" Toruń 2000.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy o skromnych cechach klasycystycznych, nakryty dwuspadowym dachem, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi NW-SE, wejściem zwrócony w kierunku NE. W 5-osiowej fasadzie umieszczony centralnie nieznaczny ryzalit, zwieńczony ozdobnym przyczółkiem ze sterczynami, poprzedzony drewnianym gankiem.

Park

Pozostałosci parku dworskiego z XIX w. przylegają do Jeziora Chełmżyńskiego i otaczają dawny zespół dworski od północy, zachodu i południa. Obszar parkowego drzewostanu można oszacować na ok. 3 ha. Zajmuje on kilka różnych działek ewidencyjnych, z czego największa, nr 24/316 liczy 2,67 ha. (Geoportal)

Inne

Zabytkowa zabudowa wsi XIX/XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011