Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Radosław Sroczyński

Białystok - Pałac Cytronów

Województwo:podlaskie
Powiat i gmina:Białystok
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Obiekt:kamienica z oficyną, nr rej.: A-164 z 8.04.1978

Stan obecny

Muzeum Historyczne.

Historia

Pałac Cytronów / ul. Warszawska 37 / z XIX w.

Pałac białostockiego fabrykanta Szmuela Cytrona.

Nie wiadomo, kto zbudował kamienicę. I kiedy. Nie zachowały się bowiem żadne zdjęcia. Nie ma też za wiele dokumentów, które by zaświadczały o jej losach.

Na stronie Muzeum Historycznego jest taka wzmianka o przeszłości tego obiektu. W 1910 roku, na działce należącej do Adolfa Kryńskiego, stał niewielki budynek. Prawdopodobnie wtedy został on sprzedany Wolfowi i Bercie Lurie. Była to wielce szanowana przed I wojną światową, chociaż może nie tak znana, rodzina fabrykancka.

Małżonkowie postanowili zmienić całkowicie wygląd budynku. Zatrudnili białostockie Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych Antoniego Roledera. I w efekcie w latach 1910 - 1913 powstaje tu reprezentacyjny pałacyk z dekoracyjną, secesyjną elewacją.

Lurie długo tu nie pozostają. W obawie przed działaniami wojennymi wyjeżdżają z Białegostoku.

W 1923 roku całą nieruchomość kupuje białostocki fabrykant Samuel Hirsz Cytron. Ale ma problem. Bo w nabytym przez niego budynku urzęduje od 1921 roku kuratorium. Wobec faktu, że władze oświatowe nie posiadały żadnych prawnych dokumentów najmu lokalu, Cytron zażądał eksmisji. I oficjalnie, w sądzie zaczął dochodzić swoich praw do budynku.

Przepychanki prawne, tak jak i dzisiaj przeciągały się, aż w końcu sprawę załatwiono polubownie. Cytron pozwolił urzędnikom jakiś czas pozostać.
Po zlikwidowaniu białostockiego okręgu szkolnego wynajmuje pomieszczenia Inspektoratowi Szkolnemu. Na parterze mieszczą się też biura Izby Skarbowej. Na początku lat 30. XX wieku miało tu również swoją siedzibę Polskie Towarzystwo Krajoznawcze.

Samuel Hirsz Cytron jednak tutaj się nie sprowadza. Miał on jeszcze jedną posiadłość przy ul. Warszawskiej, pod numerem 59, a w niej rozległy drewniany dwór z szykowną werandą i tam mieszkał. W tej zaś kamienicy ulokował swego syna Beniamina. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Cytronowie opuścili Białystok i wyjechali do USA.

Za okupacji niemieckiej, w latach 1941 - 1944 zajmuje ją Towarzystwo Krajowe Prus Wschodnich, natomiast w lipcu 1944 roku - Armia Czerwona. W 1947 roku wprowadza się Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, następnie aż do 1974 roku urzęduje Milicja Obywatelska, która instaluje tu swoją siedzibę powiatową.

Muzealnicy przejęli obiekt w 1976 roku. Ale zgodnie z duchem czasów, powstało tu Muzeum Ruchu Rewolucyjnego. Dopiero w 1990 roku zostaje przekształcone na Muzeum Historyczne.

Źródło: http://www.poranny.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100306/ALBUMB/990995725

Opis

Na zewnątrz:
Pałacyk z dekoracyjną, secesyjną elewacją, ozdobioną secesyjnymi motywami: kwiatami słonecznika oraz gałązkami i wianuszkami laurowymi. Charakterystyczny dla secesji kształt okien i łagodne, owalne balustrady balkonów.

Wewnątrz:
Na parterze znajdują się saloniki, takie jak za czasów, gdy kamienica należała do rodu Cytronów. Najpierw ceglasty na powitanie gości, potem zielony jadalny i niebieski kawowo-herbaciany. A po drugiej stronie korytarza znajduje się salon, gdzie gospodarz zapraszał panów na cygaro, bądź na męskie pogawędki oraz jego gabinet. Ale też i buduar pani domu.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.