Skotniki

Stan obecny

Pozostałości parku, własność J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Skotniki to niewielka wieś leżąca 10,5 km na wschód od Kruszwicy. Niegdyś znajdowała się na terenie gminy Piaski i - jak piszą autorzy "Słownika Geograficznego..." - leżała "śród łęgów Bachorzy". Skotniki znane były przed 1489 r., gdy należały do kapituły włocławskiej. Były tu wówczas 4 łany osiadłe i 1 rzemieślnik. Po III rozbiorze Polski i sekularyzacji dóbr kościelnych, została zabrana przez Prusaków, którzy wcielili wieś do „rentamtu” w Strzelnie.
W XIX w. właścicielami majątku była m. innymi rodzina Brzeżańskich oraz Grabskich. W tamtych czasach Skotniki nazywano "Zabłotnymi". W poł. XIX w. właścicielem wsi był Stefan Grabski h. Pomian. Z pierwszej żony, Marii z Paszkowskich miał on córkę Teklę, zamężną za Władysława Jaczyńskiego h. Dąbrowa oraz synów: Józefa i Lucjana. Z drugiej żony, Marii z Daszkowskich (wdowy po Słubickim) pochodzili synowie: Marian i Leon. Józef Jaczyński (ur. w 1839 r.) był posłem na sejm pruski. Ożenił się z Bronisławą Brzeżańską i miał z nią syna Tadeusza, późniejszego dziedzica oraz córki: Lucynę, Halinę, Stefanię, Zofię, Marię, Irenę i Leonię. Lucjan (1842-1900) ukończył szkoły wojskowe w Chełmie i Berlinie, po czym służył w randze oficerskiej w ułanach pruskich. Od 1867 r. był właścicielem Targownicy, ożeniony z Joanną Reiss, miał synów: Stefana, Mariana (ożenionego z Joanną Brzeską) oraz córki: Annę i Marię zamężną z W. Nieżychowskim. Marian (ur. w 1846 r.) był właścicielem Kruszy. Z Heleny Broniszówny miał synów: Franciszka i Edwarda oraz córki: Franciszkę (zamężną za Jana Mikułowskiego) i Janinę (zamężną za Janem Brzeskiego w Ludziskach).
W 1888 r. we wsi znajdowały się 4 domy, zamieszkałe przez 45 osób. Niewielki folwark liczył 155 ha, w tym 127 ha ziem uprawnych i 9 ha łąk. Pod sprawnym zarządem Grabskiego został powiększony aż do 632 ha w 1909 r., kiedy to wykazywano 6535 marek "czystego dochodu gruntowego". W 1910 r. 2500-morgowy majątek od Józefa Grabskiego kupiła Józefa Wężyk z Rogaszyc. Dobra znajdowały się w tamtym czasie w powiecie strzelińskim. Do 1926 r. ich powierzchnia niewiele się zmieniła i wynosiła 613 ha. W tymże roku właścicielką była (prawdopodobnie córka Józefy) Jadwiga Wężykowa. W 1930 r. we wsi było 214 mieszkańców i Zakłady Ogrodnicze S. Stefaniaka; usługi świadczyli: kołodziej Wawrzyniak i kowal A. Sumiński. W latach 1906-18 wieś nosiła niemiecką nazwę Gut Skotniki, a w latach 1939-1945 Hürdenfeld. Po wojnie dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Dwór został rozebrany w 1984 r.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Analizy i pomiary:
Geoportal;
Mapster:
13486 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P38-S27-A_BACHORCE_1936.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony był pośrodku parku, wybudowany na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na wschód. Podwórze gospodarcze znajdowało się na płd. od parku, w płd. części współczesnej dz. ewid. nr ...53/18 i na całej dz. nr 53/13. Obecnie jest to pole uprawne.
Teren po pałacu zniwelowano bardzo starannie, natomiast na mapach sat. da się dostrzec anomalie, będące miejscami w których niegdyś wznosiły się zabudowania gospodarcze.

Park

Pozostałości parku z k. XIX w. o pow. 0,9 ha ze stawem. Do 1945 r. park zajmował 2,5 ha i rozciągał się na współczesnych działkach ewid. nr ...52/1, 53/17 oraz 53/18 - na której obecnie znajduje się pole uprawne.

Inne

Figura Jezusa z XIX w., stojąca na skraju parku.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011