Boniewo

Stan obecny

Własność UG w Boniewie. Mieści się tu apteka oraz mieszkania dla kilku rodzin.

Historia

Dwór z ok. poł. XIX w.
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1398 r. W 1433 r. Stanisław Boniewski z Boniewa był kasztelanem kowalskim, a później Stolnikiem Kujawskim. W XVI w. Boniewo należało do rodziny Siewierskich spokrewnionej z rodem Boniewskich, od nich to pochodzi herb Gminy tzw. ?Ogończyk?. W XV w. wieś należała do powiatu brzeskiego i stanowiła własność szlachecką. Taki podział administracyjny przetrwał przez kilka następnych wieków, również w okresie zaborów, gdy ziemie znalazły się pod panowaniem pruskim. Następnie w wyniku 3 rozbioru po utworzeniu Księstwa Warszawskiego, znalazły się w obrębie terenów zaboru rosyjskiego (1807 r.). Teren ten podlegał zawsze jurysdykcji biskupów włocławskich. Pewne zmiany wystąpiły w XVI w. gdy w wyniku rozwoju Reformacji część szlachty kujawskiej zmieniła wyznanie. W Boniewie znalazło to odzwierciedlenie w 1580 r., gdy ówczesny właściciel wsi Jan Siewierski przyjął wyznanie kalwińskie, po czym zmusił proboszcza do opuszczenia Boniewa , natomiast kościół kazał zamknąć a następnie rozebrać. W XIX w. istniał tu folwark, a w skład majątku wchodziły: Krupki, Chojny, Otmianowo, Krajanki, a ogólny obszar wynosił 1667 morg. W 1827 r. było tu 10 domów i 121 mieszkańców. Rozwój Boniewa wynikał z intensywnego rozwoju przemysłu cukrowniczego oraz masową uprawą buraków cukrowych na tym terenie. W związku z tym wybudowano linię kolei wąskotorowej łączącej ten obszar z zakładami cukrowniczymi w Brześciu Kujawskim i Krośniewicach. Jednymi z ostatnich właścicieli majątku była rodzina Glińskich, których grobowiec znajduje się na miejscowym cmentarzu. Po wojnie dobra zostały przejęte przez Skarb Państwa Polskiego, ziemię rozparcelowano, a budynek dworu przeznaczono na mieszkania.

Opis

Dwór parterowy z piętrowymi skrzydłami, murowany z cegły i otynkowany, wybudowany na planie nieregularnego prostokąta. Skrzydła zryzalitowane w obu elewacjach, niesymetryczne. Dachy dwuspadowe kryte papą. W osi wejściowej od ogrodu ganek poprzedzony schodami ujętymi murkami, a od strony frontowej nowsze, szerokie schody. Elewacje posiadają skromny detal architektoniczny - gzymsy, obramienia okien i boniowane narożniki.

Park

Park z 1 poł. XIX w. o pow. około 5ha. Układ zabytkowy parku jest czytelny. Rośnie tu cenny starodrzew, wśród którego znajduje się wiele okazów o wymiarach zbliżonych do pomnikowych. Na terenie dawnego sadu wybudowano w latach 60-tych Gminny Ośrodek Zdrowia, który został wygrodzony.

Inne

Czworaki, mur. z ok. 1900 r.
Dworzec kolejki wąskotorowej z 1920 r.
Na cmentarzu zabytkowe groby, m.in. powstańca wlkp. z 1863 r.
Kościół drewn. z 1694 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011