Secemin

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Secemin to miasto leżące przy DK nr 786, w odległości 10 km na wschód od Koniecpola i 14 km na płd-zachód od Włoszczowej. Dawne nazwy tej miejscowości to Szeczymyn (Długosz) i Secymin. Początkowo była to osada wśród lasów królewskich, w której już w XIV w. wybudowano kościół, a nieco później także dwór myśliwski. Z Secemina pochodzili: Wojciech herbu Dąbrowa, sufragan gnieźnieński i Dominik, kanclerz gniezn., doktor obojga praw, przyjaciel Jana Łaskiego.
W 1401 r. król Władysław Jagiełło nadał tę wieś Piotrowi Szafrańcowi, wraz z prawem pobierania cła i dwoma jarmarkami rocznie. Konkretna data lokacji miasta jest nieznana, w każdym razie w 1505 r. król Aleksander potwierdził te nadania i zezwolił pobierać opłatę po 6 denarów "od konia, wołu i jałowizny, a po pół grosza od wozu naładowanego" na utrzymanie mostu na bagnach. W 1415 r, miejscowy pleban powoływał się w sądzie konsystorskim (w Gnieźnie) na dawne nadania pewnych ziem dla kościoła. W 1515 r. król Zygmunt I zmienił akt lokacyjny na prawo niemieckie, przy okazji dodał prawo do dwóch kolejnych jarmarków i zwolnił mieszczan od opłaty "targowego" w całym kraju. Szkoła przy kościele istniała już w XV w. i wybudowana była przez Szafrańców, którzy później przebudowali kościół na murowany, a w 1551 r. uczynili go siedzibą zboru i osadzili tu Feliksa ze Szczebrzeszyna, przedstawiciela Braci Czeskich z Wielkopolski.
Wg Jana Łaskiego na pocz. XVI w. szkoła nie działała z braku funduszy. Pleban posiadał wówczas dwa łany własnej ziemi, bór z pasieką, łąki i cztery sadzawki. Miasto płaciło 8 grzywien dziesięciny. W 1540 r. należało do Piotra Szafrańca i miało 103 domy, 40 łanów ziemi, 60 ogrodów, jatki rzeźnicze, szewskie, grodzisko (fortalicium), folwark z dworem, młyn, łaźnię, ponadto bory z pasiekami, 9 sadzawek i łąki.
Przed 1557 r. Szafrańcowie utworzyli przy zborze szkołę ewangelicką. Jej zamknięcia domagał się głównie synod biskupi. Wspomniany Feliks pełnił wówczas funkcję superintendenta zborów w Małopolsce. Z ważniejszych wydarzeń, w Seceminie odbył się zjazd reformatorów w celu ustalenia obrządków i "urządzeń" Braci Czeskich. I tak w 1556 roku we dworze Szafrańca zebrali się przywódcy ruchu (np. Mikołaj Rej, Moskorzewscy i in.) wraz z wybitnymi księżmi protestanckimi. Obrady były burzliwe, a żywą reakcję wywołała wypowiedź Piotra z Goniądza "przeciw dogmatowi Trójcy i stosunkowi Chrystusa do Boga".
W 1608 r. właścicielami miasta po Szafrańcach zostali Dębińscy h. Gryf, którzy również byli kalwinami. W 1616 r. w Seceminie odbył się synod kalwiński, a około połowy stulecia kościół został zwrócony katolikom.
W 1827 r. w miasteczku znajdowało się 115 domów z 853 m-cami. Dobra ziemskie należały wówczas do Michałowskich (do 2. poł. XIX w.) W 1885 r. była to osada miejska z kościołem, szkołą i sądem gminnym. Było tu 118 domów i 893 m-ców (dane z 1862 r.). Ziemia należąca do osady obejmowała 1978 mórg, podzielonych na 217 części. Folwark miał ponadto 3938 mórg, a wraz z folwarkiem Zaróg i nomenklaturą Maryanów - 4238 mórg. W tym folwark Secemin: 422 morgi ziemi uprawnej, 346 m. łąk, 321 m. pastwisk, 2185 m. lasów i 664 morgi nieużytków. W folwarku było 8 budynków murowanych i 13 drewnianych. Na polach zaprowadzony był płodozmian 5 i 9 polowy. Wokół osady znajdowały się pokłady torfu.
W 1930 r. osada miejska S. leżała w pow. włoszczowskim i liczyła 1611 mieszkańców. Z ważniejszych zakładów należy wymienić tartak K. Jędryka, młyn S. malarskiego, ponadto w miasteczku były dwie spółdzielnie spożywców, liczne sklepy i punkty usługowe. Majątek został zapewne rozparcelowany, bo księgi adresowe z lat 1926-30 nie wspominają o właścicielach ziemskich. Jego pozostałości zachowały się do czasów obecnych.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11810094 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXVIII-6-I_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Zespół dworski zlokalizowany był po zachodniej stronie rynku. Dwór prawdopodobnie fasadą skierowany na północ, gdzie znajdował się most przez fosę.

Park

Park dworski z fosą o pow. 3,35 ha.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011