Wydrzno

Stan obecny

Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza, Dom Dziecka w Wydrznie.

Historia

Pałac z 1861 r.
Pierwsza wzmianka pisana o wsi pochodzi z 1302 r. Była wówczas wymieniana jako osada Wildern, granicząca z Szynwałdem. W 1404 r. Wielki mistrz Konrad von Jungingen nadał ją swoim rycerzom zakonnym - Michealowi Hofemann, Jakubowi Zimke, Nikolasowi Mathis i innym. Wzmiankowana była także w 1414 r. z racji całkowitego zniszczenia podczas wojny. Od 1466 r. była własnością królewską. W 1511 r. król Zygmunt I Stary zezwolił staroście rogoźneńskiemu Łukaszowi de Allen na wykupie­nie wsi od Jerzego Saka. Kolejnymi właścicielami byli m.in. Łukasz Mełdzyński oraz rodzina Kostków herbu Dąbrowa. W 1774 r. majątek należał do gen. Franciszka Gruszczyńskiego, który otrzymał je za zasługi wojenne od króla pruskiego, Fryderyka II. W 1838 r. wnuk generała Kamillo Heinrich Rudolf von Rosenberg - Gruszczyński sprzedał Wydrzno za 46 tys. talarów Edwardowi Mehl. W 1854 r. właścicielem został Carl von Katzler, który wybudował tu w latach 1861-1862 obecny pałac. Prace budowlane nadzorował mistrz ciesielski, Neubert z Wrietzen. Pochodził on ze znanej rodziny mistrzów murarskich i budowlanych. Rodzina ta współpracowała między innymi ze znakomitym architektem, Karlem Fryderykiem Schinklem. W 1880 r. dokonano niezbyt gustownej przebudowy, na skutek której pałac utracił swoje cechy stylowe. Dobudowano piętro, kosztem dwuspadowego dachu, a płaski dach nakryto papą. Tuż przed wybuchem 1 wojny światowej von Katzlerowie sprzedali majątek Richardowi von Windish, który natychmiast go odsprzedał Komisji Kolonizacyjnej. Po 1921 r. dawny majątek przejął Skarb Państwa. Część areału (ok. 250 ha) sprzedano pięciu polskim rolnikom, a resztę (ok. 480 ha) wydzierżawiono tworząc domenę. Ostatnim przedwojennym dzierżawcą był Brunon Łącki. W czasie wojny majątkiem administrował Hans Wałdow. Po 1945 r. dobra zostały przejęte przez Skarb Państwa Polskiego, a w pałacu utworzono Państwowy Dom Dziecka, który mieści się tutaj do czasów obecnych.

Opis

Pałac klasycystyczny, murowany z cegły i otynkowany, na kamiennej podmurówce. Budynek dwupiętrowy, w całości podpiwniczony. Elewacja frontowa jest jedenastoosiową, z gzymsem międzykondygnacyjnym. Urozmaica ją trójosiowy ryzalit z głównym wejściem, na który składa się portyk wgłębny otwarty trzema arkadami, poprzedzony szerokimi schodami. Przed przebudową elewacje pałacu zdobił bogaty detal architektoniczny. Wnętrza gmachu również są całkowicie przebudowane i w niczym nie przypominają dawnej rezydencji. Mimo przebudowy architektura budynku pozwala wyobrazić sobie świetność tej rezydencji. Budynki gospodarcze dawnego majątku w większości uległy zniszczeniu. W marcu 2000 r. spłonął trójkondygnacyjny, murowany z cegły spichlerz wzniesiony w poł. XIX w. Z budynków mieszkalnych pracowników folwarcznych przetrwały jedynie sześcioraki, z których 6 rozebrano w czasach obecnych.

Park

Park krajobrazowy z poł. XIX w. o pow. 6,12 ha. Zaprojektowany przez Gustawa Schondorfa, dyrektora ogrodu w Oliwie. Cenny starodrzew reprezentuje tu 36 gatunków drzew oraz 17 gatunków krzewów. Na szczególną uwagę zasługują 4 dęby w wieku 250 lat, o obw. w pierśnicy 300-370 cm. Skupienie tych 4 dębów zostało uznane w 1957 r. za pomnik przyrody. Drugim pomnikiem przyrody w parku jest, uznane w 1998 r., skupienie 26 drzew, na które składa się: cis pospolity o obw. 117 cm, miłorząb dwuklapowy o obw. 154 cm, osiem choin kanadyjskich o obw. 102-325 cm, brzoza brodawkowata o obw. 299 cm, klon zwyczajny o obw. 323 cm, orzech szary o obw. 166 cm, platan klonolistny o obw. 525 cm, sosna wejmutka o obw. 250 cm, 2 buki pospolite o obw. 296 i 330 cm, 2 orzeszniki pięciolistkowe o obw. 178 i 187 cm, orzesznik gorzki o obw. 216 cm, orzesznik siedmiolistkowy o obw. 187 cm, cztery dęby szypułkowe o obw. 305-356 cm oraz buk pospolity o obw. w pierśnicy 350 cm.

Inne

Sześciorak, mur. XIX w., obecnie poczta

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011