Przesławice

Stan obecny

Pod zarządem J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś istniała już w średniowieczu, zapewne przed przybyciem Krzyżaków. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1293 r. i dotyczy rozgraniczenia Szczepanek. W 1386 r. właścicielem dóbr liczących 34 włóki był Albrecht z Przesławic, zwanych podówczas Panczilsdorf. Dziedzic zobowiązany był do wystawienie jednej "służby" bez prawa wynagrodzenia. Krzyżackie księgi szkodowe podają, że wieś na skutek działań wojennych w 1414 r. poniosła straty w wys. 1000 grzywien; nieprzyjaciel spalił dwa gospodarstwa. W 1445 r. właścicielem dóbr był Jan Cegenberg h. Chomonto - przywódca związku jaszczurczego, podchorąży chełmiński. Miał syna Jana ożenionego z Kuczborską, który w 1505 r. sprzedał wieś wraz z Orlem i Mędrzycami Janowi Sadlińskiemu, za kwotę 1700 grzywien. W 1603 r. wieś należała do Jana von Lichtenheyna. W 2. poł. XVII w. podzieliła się na części. Jedną posiadał Kozicki, a drugą Lipiński. Po Lipińskim był Konopacki. Trzecia część, tzw. pustki, należała do Ludwika Dąbrowskiego, po którym wziął je Bogdański. W XVIII w. przesławickie dobra zostały włączone wraz z Bogdankami do klucza dóbr w Mędrzycach. W połowie stulecia jego właścicielem był Kajetan von Rautemberg Gruszyński, który w 1764 r. sprzedał cały klucz Ignacemu Pawłowskiemu. Następnie majątek przejął syn tegoż, Ksawery. W poł. XIX w. dobra były w posiadaniu Ferdynanda i Alberta von Koss. W XIX w. wieś nosiła nazwę Pęsławice (niem. Pantzendorf). W 1885 r. dobra pod zarządem von Frieze liczyły 490,86 ha, w tym 354,05 ha ziem uprawnych, 60 ha łąk i pastwisk oraz prawie 70 ha lasów, dając 7551 marek czystego dochodu gruntowego. Na terenie majątku znajdowało się wraz z dworem 18 budynków, w tym 10 domów zamieszkałych przez 162 osoby. Pozostała część wsi miała 8 domów z 68 mieszkańcami i 464,83 morgi obszaru. W 1886 r. majątek nabyła na subhaście Polka z Grudziądza - pani Raabe, za kwotę 292040 marek. Podział wsi przetrwał do okresu międzywojennego, gdyż w 1926 r. w Przęsławicach znajdowały się dwa majątki ziemskie. Większy z nich liczył 487 ha (z dochodem 7551 marek) i należał do skarbu państwa, pod zarządem Witolda Czypickiego. Posiadał też własną cegielnię. Na ogólny areał składało się 363 ha ziem uprawnych, 37 ha łąk i pastwisk, 71 ha lasów, 14 ha nieużytków i 2 ha wód. Drugi majątek należał do Franciszka Witkowskiego i liczył 63 ha (z dochodem gruntowym 1117 marek). Po 2. wojnie światowej większe gospodarstwo przejął i znacjonalizował Skarb Państwa Polskiego. Budynek dworu został przebudowany i utworzono w nim 8-klasową szkołę podstawową. Obecnie opuszczony.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich...
Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów, województwa pomorskiego, 1926
Zdjęcie: Wikipedia, By Dosp84 - Praca własna, CC BY-SA 4.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35144615

Opis

Budynek dawnego dworu składał się z dwóch zasadniczych, piętrowych części, dostawionych do siebie prostopadle, zachodniej nakrytej dwuspadowym dachem i wschodniej, nakrytej dachem płaskim. Nie znamy chronologii ich wznoszenia. Wybudowany na planie prostokąta, w dłuższej osi zorientowany płd.-wschód - płn.-zachód. Fasadą skierowany na północ. Całkowicie przebudowany, bądź wzniesiony na nowo, na fundamentach starego dworu - nie posiada cech stylowych.

Park

Park z XIX / XX w. o pow. 1,39 ha. 800 m. na południe od założenia znajduje się Rezerwat Przyrody Dolina Osy.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011