Pakość

Stan obecny

Kościół pw. św. Bonawentury, Klasztor oo. Franciszkanów

Historia

Pierwsza murowana warownia powstała około 1325 r. z fundacji rodu Leszczyców. Badacze różnie oceniają czas budowy, wzniósł go prawdopodobnie starosta bydgoski Bogumił Leszczyc. Początkowo ceglane mury otaczały drewnianą zabudowę wewnątrz zamku. Pod koniec XIV w. dokonano dobudowy skrzydeł przy murze południowym i wschodnim. W 1 poł. XV w. Tomasz z Kościelca dobudował wieżę bramną wysuniętą z muru zachodniego. Posiadała zwodzony most nad fosą zasilaną wodami Noteci. W 2 poł. XV w. dostawiono skrzydło zachodnie, a w XVI w. dostawiono pałac od północnej strony.
Na początku XVII w. właścicielami zostali Działyńscy. W 1628 r. ksiądz Wojciech Kęsicki dla wzmocnienia wiary rozpoczął budowę 25 kapliczek Kalwarii Pakoskiej. Zadanie jednak przerosło jego siły. W 1631 r. Michał, Paweł i Kasper Działyńscy sprowadzili zakon Reformatów i zamienili zamek na klasztor. Kolejne przebudowy następowały w 1680r i w latach 1755-1769. Rozebrano wówczas m.in. budynek pałacu i pozbawiono zamek cech obronnych.
Podczas zaborów władze pruskie skonfiskowały dobra zakonne. Budowla przeszła z powrotem w ręce zakonu dopiero w latach 70-tych XX w. Tym razem klasztor przejęli Franciszkanie. W latach 1985-1987 przeprowadzili remont, podczas którego przeprowadzono prace badawcze pod kier. Czesława Sikorskiego. Niestety większość murów gotyckich i nawarstwień została zniszczona.
Obecnie najlepiej zachowanym fragmentem dawnego zamku jest obecna kaplica - dawniej wieża bramna. W budowli mieści się kościół pw.św. Bonawentury, przechowywane tu są, prócz cennych pamiątek i wotów, relikwie z Krzyża Świętego. Pomieszczenia zakonne znajdują się we wschodniej części.

Opis

Na początku było to założenie na planie kwadratu o wymiarach 30 m. Zamek składał się z ceglanego muru usadowionego na kamiennym fundamencie wspartego w narożach skarpami. Dobudowana później wieża bramna wsparta przyporami przetrwała w prawie niezmienionej formie. We wschodniej części budynek klasztorny, piętrowy na planie prostokąta, posadowiony na resztkach dawnej kurtyny północnej i południowej.

Park

Brak założenia parkowego. Rośnie tu grupa wiekowych dębów, w tym kilka okazów pomnikowych.

Inne

Kalwaria Pakoska - Kompleks składający się z 25 kaplic, z których tylko dwie sprzed 1647r. zachowały się do czasów obecnych. Pozostałe pochodzą z przełomu XVII i XVIII w. Drogi Kalwarii zostały wytyczone według wskazówek Christiana Andrichomiusa - zakonnika z Delf. Brano tu pod uwagę podobieństwo położenia Pakości do wzgórz jerozolimskich. Opiekę nad Kalwarią sprawują oo. franciszkanie.

Zabytkowy ratusz z XIX w

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011