Bąblin
Bablin
Województwo:wielkopolskie
Powiat:obornicki
Gmina:Oborniki
Rodzaj obiektu:Pałac
Powiat:obornicki
Gmina:Oborniki
Rodzaj obiektu:Pałac
Rejestr zabytków
Zespół:dworskiPark:nr rej.: 2078/A z 29.03.1986
Stan obecny
Dom Rekolekcyjny Misjonarzy św. RodzinyHistoria
Pałac z XIX w.Wieś zwana była dawniej jako Bądlin lub Bądlino, a od jej nazwy pochodziło nazwisko rycerskiego rodu Leszczyców Bądlińskich. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1388 r. Pod koniec XIV w. połowę wsi wraz z młynem przejęła rodzina Objezierskich herbu Nałęcz, która była tu przez ponad 100 lat. Reszta dóbr miała różnych właścicieli, około 1477 r. w źródłach wymieniany był Andrzej Burczek de Borzujewo, który posiadał także Gierałtowo oraz staw i jezioro w Chłapowie. W tamtym czasie wieś podlegała parafii w Kiszewie. W 1560 r. Łukasz hrabia z Górki, wojewoda łęczycki, starosta buski sprzedał części wsi zwanej Bądlino Maciejowi i Jakubowi Rostworowskim, za kwotę 150 złp. Inna część należała do Jakuba Ostroroga herbu Nałęcz, syna Wacława i Potockiej, starosty generalnego Wielkopolski od 1566 r., aktywnego działacza jednoty braci czeskich. Wraz z bratem niedzielnym Stanisławem sprzedali część Bądlina Wojciechowi Rostworowskiemu, a w 1559 r. resztę dóbr Maciejowi i Jakubowi za 2 tys. złp. Odziedziczoną po ojcu część wsi Maciej Rostworowski dał Jakubowi, a ten następnie swojemu synowi Maciejowi. Maciej wybudował tu pierwszy drewniany dwór. Posiadał także dobra Myszkowo, Rostarowo, Chlewiska i część Brzeźna, na których (a także na wolnym wyrębie w Bądlinie) zapisał posag i wiano swej żonie, Jadwidze Dłuskiej, córce Wojciecha, podsędka z sądu wschowskiego. Ich synem był Jakub, późniejszy kasztelan przemęcki, który w 1612 r. zapisywał posag swej żonie Elżbiecie Opalińskiej, córce Piotra ? krajczego koronnego, starosty nakielskiego... etc. W tym okresie w historycznych wzmiankach znajdujemy też Stefana Brodzkiego herbu Łodzia, ożenionego w 1624 r. z Jadwigą z Radomicka Daleszyńską, córką Andrzeja; jakieś części Bąblina posiadali oni w latach 20. XVII w. Z tego związku pochodził syn Aleksander.
Elżbieta Rostworowska w 1635 r. była już wdową; dobra odziedziczyli po niej synowie: Jan i Wawrzyniec. Ten ostatni w 1654 r. sprzedał Bądlino wraz z Lulinem i Lulinkiem Andrzejowi z Przymy Przyjemskiemu, staroście koronnemu za 60 tys. złp. Po Andrzeju Bąblin, Pamiątkowo, Baborowo, Cerekwicę, Przecławek i Radzyny dzierżył Krzysztof Przyjemski, który zobowiązał się dać te dobra córce z Marianny Mycielskiej ? Zofii, zamężnej kolejno z Adamem Gruszczyńskim i Melchiorem Gutowskim. Musimy tu wspomnieć o drugim synu Andrzeja ? Stanisławie, który całe swoje części po rodzicach sprzedał właśnie Krzysztofowi za 25 tys. złp. Następnie całość odkupił w 1693 r. trzeci brat ? Władysław Przyjemski. Czwartym był Andrzej, którego syn Józef stał się na pocz. XVIII w. kolejnym dziedzicem ogromnego majątku. Prócz niego dobra te dziedziczyli Władysław, Krzysztof i Ignacy Przyjemscy, których Józef mianował ok. 1725 r. plenipotentami do sprzedania całości dóbr. Były to wówczas wsie: Pamiątkowo, Lulin, Lulinek, Przecławek, Cerekwica, Barborowo, Radzyn i Bąblin. Na przestrzeni lat bracia wzajemnie sprzedawali sobie cały majątek lub jego części, a ostatecznie dziedzicem został Ignacy Przyjemski, który w 1744 r. sprzedał wszystko wraz z karczmą we wsi Franciszkowi z Bnina Radzewskiemu, podkomorzemu poznańskiemu. Przez jakiś czas włascicielem połowy Bąblina był dziedzic Rostworowa, Wojciech Zbijewski, starosta łagiewnicki. Następnie znalazła się ona w rękach Rynarzewskich; w 1780 r. Antoni Rynarzewski zaślubił w Bąblinie wdowę po posesorze z Urbania ? Petronellę z Bielińskich Lipską. Jeszcze przez wiele kolejnych lat toczyły się postępowania spadkowe, gdyż do dóbr prawa rościła sobie też Kolegiata Szamotulska.
Pod koniec XVIII w. dożywotnią posiadaczką Bąblina została Zuzanna Gorczyczewska. W 1787 r. wyszła w Cerekwicy za Bogumiła Deograta Dobrzyckiego z Dobrzycy herbu Leszczyc, syna Ignacego i to był początek rządów Dobrzyckich na Bąblinie. Bogumił zmarł nagle w 1811 r. i pochowany został u reformatów szamotulskich. Zuzanna zmarła w 1830 r. i pochowano ją w Bąblinie. Ich dziećmi byli Tytus (1790-1875); Erazm; Pelagia zamężna z Ignacym Radzimińskim herbu Lubicz i Wilhelmina (1790-1864), zamężna z Antonim Swiniarskim herbu Poraj. Tytus miał syna Henryka Teofila, urodzonego z Eustachii Ewy Morzkowskiej (Morszkowskiej?) we dworze w Baborowie w 1834 r. W tym czasie dziedzicem Bąblina był już Erazm, ożeniony z Michaliną z Kaczorowskich. Dwa lata później w Baborowie urodziły się bliźniaczki, Teresa Urszula i Maria. Trzeba tu zaznaczyć, że Tytus oprócz Baborowa gospodarzył także w Cerekwicy.
Dobrzyccy byli polskimi patriotami, w ich majątku bywał ksiądz Jan Onufry Gorczyczewski (1751-1823), pedagog, poeta i regionalista, który opisywał piękno krajobrazu w swoich ?Poezjach przekładowych i własnych?. W 1835 r. do Bąblina sprowadził się daleki krewny, major byłego wojska polskiego Mikołaj Dobrzycki, oficer napoleoński oraz powstaniec. Zginął mając 55 lat w 1848 r., w bitwie z Prusakami, szturmując ze swymi kosynierami most w Obornikach, na drodze przed karczmą zwaną ?Pijaski?. Pochowany został w przypałacowym parku. W 1839 r. w Bąblinie przebywała także pisarka Narcyza Żmichowska. Posesorami majątku w tamtym czasie byli Izabella i Włodzimierz Biernaccy. Erazm Dobrzycki zmarł na febrę mając 64 lata, 24 października 1853 r., a Tytus w Baborowie 9 stycznia 1875 r. Bąblin odziedziczyła wdowa - Michalina, natomiast Baborowo Eustachia i później jej dzieci: Franciszek, Henryk, Teresa i Jan. Bąblin w tamtym czasie posiadał już miano dóbr rycerskich ? Rittergut. W latach 60-tych XIX w. dziedzicem był Franciszek, jednakże oficjalnie właścicielami nadal byli: Tytus i Eustachia oraz Izabella Biernacka z d. Radzimińska i Józef Swiniarski z żoną Walerią z d. Jarochowską. W 1869 r. sąd w Rogoźnie wystawił majątek wart 99353 talary na tzw. ?sprzedaż konieczną?, inaczej subhastę. W 1870 r. Franciszek zaślubił w Skokach Zofię Wierzbińską z Potrzonowa i Włókna, i prawdopodobnie osiadł w którymś z majątków żony, albowiem dziedzicem Bąblina został jego brat Henryk. Sprzedaż majątku sąd w Rogoźnie sfinalizował ostatecznie w 1874 r. Areał gruntów liczył 1537 ha, 25 arów i 60 lasek kw. Nabywcą został Kreisrichter Schnitz, który Michalinę Dobrzycką określał jako swoją ?ciotkę?. Następnie sprzedał dobra Schmidtowi, a ten na pocz. XX w. przekazał je Komisji Kolonizacyjnej.
W latach 1906-1907 przeprowadzono parcelację, w wyniku której utworzono dwie dodatkowe osady: Bąblinek i Bąbliniec. Założenie pałacowo-parkowe w Bąblinie władze pruskie przekazały w 1908 r. niemieckim kolejarzom. Utworzono tu ośrodek leczniczo-wypoczynkowy, otwarty oficjalnie w 1910 r. Po odzyskaniu niepodległości Polski został on przejęty przez Skarb Państwa, a w 1922 r. polscy kolejarze wykupili udziały niemieckie i utworzyli ?Letnisko Kolejowców w Zamku w Bąblinie?. W 1934 r. pałac wraz z parkiem stał się własnością Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Rodziny w Górce Klasztornej. W czasie II wojny światowej wieś nosiła nazwę Bablin. Po wojnie zgromadzenie odzyskało obiekt, a obecnie znajduje się tutaj jego Dom Misyjny, pod nazwą Dom Rekolekcyjny Misjonarzy św. Rodziny, który spełnia funkcję Centrum Rekolekcyjno-Wypoczynkowego dla rodzin i grup zorganizowanych.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Regesty);
Wikipedia (zdjęcie główne);
Strona internetowa miasta i gminy Oborniki;
Zdjęcie archiwalne pochodzi z portalu Fotopolska.eu
Korzystanie z tekstu na zasadach określonych w ustawie z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Opis
Pałac dwupiętrowy, wzniesiony na nierównomiernym planie zbliżonym do prostokąta, w dłuższej osi wschód-zachód, z wysoką wieżą usytuowaną od strony wschodniej. Nakryty wielospadowym dachem mieszczącym poddasza. Przed II wojną światową był piętrowy, z bogatą neogotycką dekoracją, wieżyczkami, sterczynami i krenelażem.Park
Park o obecnej pow. ok. 2,5 ha (w 1990 r. - 3,12 ha), założony został już w XVIII w., a w XIX w. zapewne przekomponowany. Położony jest na malowniczym i zróżnicowanym wysokościowo terenie nad lewym brzegiem Warty. Wewnątrz znajduje się obelisk Mikołaja Dobrzyckiego, kapliczka św. Wojciecha, grota z figura Matki Boskiej oraz pomnik Św. Rodziny. Założenie znajdują się na skarpie, z której roztacza się piękny widok na rzekę. Przy drodze do Marylówki rośnie około 160 ponad stuletnich kasztanów.Inne
- Willa z pocz. XX w., nr rej.: 2153/A z 19.04.1988- Cmentarz ewangelicki z XVIII w z aleją lipową
- Zabytkowa kuźnia.
- Stanowiska archeologiczne z epok: neolitu, mezolitu, kultury pomorskiej i okresu wpływów rzymskich. Na polach przy drodze z Bąblina do Bąblinka odkopano cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej oraz bogate zbiory ceramiki.
tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.