Bowyczyny

Stan obecny

Dwór w ruinie.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś powstała prawdopodobnie dopiero w 2. poł. XVIII w. a jej właścicielem w tamtym czasie był Józef Byszewski z Drozdowa h. Jastrzębiec, pułkownik i podkomorzy królewski, ożeniony z Heleną Poleską. W ich posiadaniu znajdowały się też Drzewce, Kotków, Piotrów i inne dobra. Dziećmi byli: Robert; Onufry (1809-1848), ożeniony z Florentyną Kwiatkowską; Romuald Feliks i Marianna Nimfa, zamężna za Napoleona Henryka Radlickiego h. Korab. Majątek na mocy testamentu odziedziczył w 1798 r. syn Robert. Oprócz Bowyczyn były to dobra Byszew, Kotków, Wydrzyn i części na Gąsiorach. We wzmiankach znajdujemy też Arnolda Byszewskiego (1723-1800), generał-majora, posła na sejm, kawalera orderów 1783 r., rotmistrza kawalerii narodowej i in. Był on dalszym krewnym Józefa i nie miał związku z opisywanym majątkiem. Na pocz. XIX w. Robert wyderkował majątek za 70 tys. złp. zastrzegając las, borowe i łąki. W połowie XIX w. właścicielem był Atanazy Dobrogoyski z Dobrogościc herbu Grabie (1804-1852), ożeniony z Teofilą Szeliską. Prawdopodobnie to dla nich wzniesiony został murowany dwór, w tamtym czasie siedmioosiowy i kryty gontem. Po śmierci Atanazego majątek odziedziczyła Teofila i pomimo posiadania trojga dzieci (czwarty, Lucjan zmarł mając 2 lata w 1852 r.), w 1863 r. sprzedała 648-morgowy folwark Moritzowi Eichstaedt, za kwotę 35 500 rubli. Na ogólny areał składało się 568 mórg ziem uprawnych, 24 łąk, 36 lasów i 10 nieużytków. Ok. 1885 r. we wsi znajdowało się 12 domów ze 165 mieszkańcami. Liczyła 582 morgi, z tego 31 mórg należało do włościan. Właścicielem w tym czasie był Abraham Rejchert. Niestety nie znamy kolejnych właścicieli folwarku. Na mapach z pocz. XX w. folwark Bowyczyny znajduje się na zachód od samej wsi zwącej się Bowyczyn. Prawdopodobnie na skutek parcelacji folwark zlikwidowano, dwór przestał pełnić funkcję siedziby ziemiańskiej i urządzono w nim szkołę. Zapewne w okresie międzywojennym budynek został rozbudowany. Do końca 2. wojny światowej istniały natomiast folwarki Gąsiory (Gonsiory) i Kotków. Po wojnie na terenie folwarku w Kotkowie utworzony został PGR, Gąsiory stały się niewielką osadą, a dwór w Bowyczynach przeznaczono na cele mieszkaniowe. Od wielu lat opuszczony budynek znajduje się na skraju ruiny.
Źródła:
Opracowanie ze strony internetowej gminy Chodów
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich...
Wielka genealogia Minakowskiego
Wikipedia
Geoportal

Opis

Dwór o skromnych cechach klasycystycznych, parterowy, nakryty dwuspadowym, mansardowym dachem krytym dachówką. Fasadą skierowany na wschód, tam też znajduje się główne wejście do budynku. Południowa część, prawdopodobnie dobudowana w XX w. posiada piętrową wystawkę, nakrytą dachem dwuspadowym poprzecznym do dłuższej osi budynku, z naczółkiem od frontu.

Park

Na terenie dawnego założenia dworskiego nie zachowały się relikty parku. Jego układ przestrzenny został całkowicie zniekształcony. Brak materiałów źródłowych nie pozwala stwierdzić, czy do parku należał staw widoczny na płd.-zachód od dworu. Zachował się natomiast podział wsi na folwark i dawną wieś, która to część obecnie nosi nazwę Bowyczynki. Te dzielą się na Bowyczyny-Właścice i Bowyczyny-Towarzystwo.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011