Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Russów

Województwo:wielkopolskie
Powiat:kaliski
Gmina:Żelazków
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: 445 z 9.06.1989

Stan obecny

Muzeum Marii Dąbrowskiej
Na jego terenie i otaczającego go parku odbywają się tradycyjne ludowe festyny i spotkania środowiskowe, a począwszy od 4 lipca 2004 r. co dwa tygodnie przez okres wakacji odbywa się tutaj cykl imprez pt. ?Niedziela u Niechciców?.

Historia

Russów.
Był pierwotnie wsią kościelną i po raz pierwszy został odnotowany w ?Bulli gnieźnieńskiej? z 1136 r. pod nazwą Rus. Mieszko, syn Bolesława nadał Russów klasztorowi św. Wawrzyńca w Kościelnej Wsi ok. 1198 r.. Z kolei książę wielkopolski Przemysław II wymienił Russów w przywileju lokalnym Kalisza z 1282 r. i poddał go jurysdykcji sądu kaliskiego. Następnie wieś ta była aż do 1796 r. królewszczyzną zwaną dzierżawą russowską. Na przestrzeni wieków Russów miał wielu właścicieli ale na szczególną pamięć zasługują Ludomira i Józef Szumscy - rodzice pisarki Marii Dąbrowskiej. Przeprowadzili się do Russowa na pocz. 1889 r. (Russów był wtedy własnością Hildegardy Mniewskiej, a wkrótce również jej przyszłego męża Kazimierza Waliszewskiego, którzy mieszkali na stałe we Francji), Ludomira z Gałczyńskich Szumska jak i Józef Szumski wywodzili się ze zubożałych i podupadłych rodzin szlacheckich. Ojciec pisarki, Józef Szumski był administratorem majątku w latach 1888-1909. To tutaj urodziła się w 1889 r. ich najstarsza córka, przyszła pisarka Maria Dąbrowska. W chwili obejmowania funkcji administratora przez Józefa Szumskiego, majątek w Russowie był w stanie znacznego zaniedbania. W czasie 20-letniego okresu administracji doprowadził on majątek do stanu rozkwitu. W 1909 r. kolejnym właścicielem włości russowskich został Michał Szarzyński, który 2 lata później odsprzedał je Józefowi Konstantemu Bronikowskiemu ze Szczypiorna (zapisanemu w księdze wieczystej jako właściciel dopiero w 1916 r.). Majątek ten był w rękach Bronikowskiego aż do lat 40-tych XX w. W okresie wojny dworek i okalający go park były zaniedbane i zniszczone. Adaptacja zniszczonego dworku wraz z otaczającym go parkiem była dość trudna. Dworek był w latach 1945-1953 użytkowany jako siedziba miejscowej szkoły podstawowej, a później przeznaczony na mieszkania dla miejscowej ludności. Popadał w coraz większą ruinę i w końcu nie nadawał się do zamieszkania. Po wykwaterowaniu mieszkańców jego dewastacja nasiliła się i była tak duża, że nie nadawał się nawet do remontu. W okresie PRL-u najpierw rozebrano niższą część dworu, a później także korpus główny. W miejsce rozebranego w 1971 r. dworu wzniesiono nowy, murowany, parterowy budynek ze środków Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów, mieszczący obecnie Muzeum Marii Dąbrowskiej.

Opis

Budynek parterowy, współczesny. Obecny obiekt różni się od stanu pierwotnego architekturą zewnętrzną i rozkładem pomieszczeń.

Park

Park dworski z 2 poł. XIX w. o pow. około 4ha. Park przekomponowany w 1934 r. przez ogrodnika Stefaniaka, z licznymi nasadzeniami nowych drzew i krzewów sprowadzonych ze szkółek w Goliszewie i Antoninie. Po 1989 r. jego zachodnia część została przekształcona na ekspozycję etnograficzną. Ma kształt zbliżony do prostokąta wydłużonego z płn na południe. Od strony zach. sąsiaduje z terenem dawnego dziedzińca folwarcznego, a od wsch. z obejściem chłopskim położonym na terenie dawnego ogrodu użytkowego. Od płn. park ograniczony jest traktem do Poklękowa, a od płd. drogą na dawne podwórze majątkowe. Przed 1939 r., park otoczony był drewnianym płotem. Skromny dworek stał w środku rozległego parku, a główną aleję wjazdową do tego dworku wyznaczały okazałe kasztany, z których do czasów obecnych przetrwało tylko kilka drzew. Przed dworkiem od strony płn. znajdował się klomb, który niegdyś był obsadzany hiacyntami, różami, groszkami, liliami i astrami oraz stanowił przedmiot dumy Ludomiry Szumskiej. W otoczeniu dworu rosły również krzewy bzów, jaśminy, morwy, tawuły i ostowce. W okresie międzywojennym istniał jeszcze drugi wjazd od strony płn. i do niego prowadziła droga do dworu położona po zach. stronie dużego stawu z mostkiem prowadzącym na wysepkę. Przy płn.-wsch. nabrzeżu tego stawu znajdowała się dawniej aleja spacerowa łącząca się ze ścieżką do furtki wejściowej do parku. Dookoła dworku znajdowało się dawniej aż sześć połączonych ze sobą stawów hodowlanych. Obecnie znajdują się tu cztery malownicze stawy, z których trzy, położone po zachodniej stronie parku, są również połączone ze sobą, a czwarty z wyspą pośrodku usytuowany jest po stronie płn. Kiedyś na tę wysepkę przechodziło się lakierowanym mostkiem łączącym ją z brzegiem stawu. Dziś na jej środku rośnie ogromna wierzba płacząca. Obecnie park jest piękny oraz zadbany. Podobnie jak dawniej, w jego środkowej części znajduje się budynek mieszczący Muzeum Marii Dąbrowskiej w miejsce rozebranego w 1971 r. dawnego dworu, chociaż zupełnie inny od tamtego. Do tego budynku prowadzi od bramy wjazdowej aleja wysadzana kasztanowcami. Przed dworkiem, od strony północnej znajduje się obsadzony różami klomb. W znajdującym się tu drzewostanie parkowym obecnie najliczniej występują: świerki pospolite, wierzby kruche, klony jesionolistne, robinie akacjowe, topole czarne, kasztanowce, wiązy, klony srebrzyste, klony zwyczajne, dęby szypułkowe, jesiony, grusze owocowe i polne, a także graby pospolite. Spośród krzewów wyróżnić należy: bez czarny i dziką różę. Wokół stawów można spotkać stanowiska zawilców gajowych, konwalii majowej i knieci błotnych oraz śnieguliczki białej.

Inne

Spichlerz dworski z Kuźnicy Grabowskiej
Chałupa z Takomyśla i Dobrzeca
Obora ze Skrzatek
Stodoła z Godziesz

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Russów - muzeum Marii Dąbrowskiej - Wielkopolska – ok. Kalisza .
W dworku znajduje się muzeum Marii Dąbrowskiej ,poświecone twórczości literackiej .
W Russowie znajduje się zespól dworsko-parkowy z folwarkiem i skansenem ...... dodaje zdjecia dworku /