Skatalogowanych zabytków: 11428
Zarejestruj się
Miniatura Lublin - Pałac Lubomirskich
2015, zdjęcie Zbigniew Kałwa
Miniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac LubomirskichMiniatura Lublin - Pałac Lubomirskich

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Lublin - Pałac Lubomirskich
Zdjęcie GREGORIUS ...

Lublin - Pałac Lubomirskich

Pałac Komisji Województwa Lubelskieg

Dzielnica:Stare Miasto
Województwo:lubelskie
Powiat i gmina:Lublin
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Obiekt:pałac Radziwiłłowski, nr rej.: A/480 z 17.04.1970

Stan obecny

Wydział Politologii UMCS.

Historia

Pałac Lubomirskich sąsiaduje z pałacem Czartoryskich. W XVI wieku stojący tutaj dwór należał do rodziny Firlejów. Najprawdopodobniej był to dwór renesansowy o charakterze obronnym. Miał tu przebywać Zygmunt August w okresie Unii Lubelskiej i po małżeństwie z Barbarą Radziwiłłówną, w związku z czym często mylnie przypisuje się pałac Radziwiłłom. W przeciągu XVII w.
pałac należał do Sieniutów, potem Ostrogskich i Zasławskich. Z nich Teofila Ludwika w 1683 r. wniosła go Józefowi Karolowi Lubomirskiemu, dla którego pod koniec XVII wieku pałac został przebudowany w stylu barokowej rezydencji. W pracach uczestniczył Tylman z Gameren, architekt Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Była to budowla jednopiętrowa, z wysokim dachem, z lukarnami i narożnymi alkierzami od północy. W 1722 roku właścicielem został Karol Sanguszko, który wraz z żoną, Marią Anną z Lubomirskich, na stałe przebywał w rezydencji w Lubartowie. Zaniedbany pałac lubelski popadał powoli w ruinę. W czasie konfederacji barskiej pałac uległ spaleniu.
W latach osiemdziesiątych XVIII stulecia pałac należał już do Szeptyckich i coraz bardziej chylił się ku upadkowi. W połowie XVIII w. pałac opisywany jest jako bardzo zaniedbany, później odrestaurowany – z budową oficyn. W 1771 r. sprzedano go Szeptyckim, po nich Stoińskiemu i Finke, który w 1805 r. odstąpił go na cele wojskowe rządowi austriackiemu.. W 1810 roku budynek otrzymał prowizoryczny dach, po czym służył jako pomieszczenie do przechowywania słomy.
W okresie Księstwa Warszawskiego dokonano remontu. W 1822 r. Namiestnik gen. Józef Zajączek zadecydował o umieszczeniu w pałacu siedziby Komisji Województwa Lubelskiego z adaptacją wg projektu Jana Ignacego Stompfa, przy współpracy Jakuba Hempla. Przed pałacem projektowano promieniste założenie alejowe. Przebudowa trwała do 1824 r. W 1829 r. dwupiętrowy pałac uległ pożarowi. Projekty odbudowy (Czackiego i Konotkiewicza) przedstawiono Henrykowi Marconiemu, który opracował własny projekt jednopiętrowej klasycystycznej budowli - jak obecnie. Ukończono ją w 1830 roku. Zlikwidowano drugie piętro, przywracając w ten sposób dawne proporcje budowli. Boczne skrzydła połączono z korpusem pałacu, a barokowe alkierze przebudowano w wysokie wieże. Przy wystawianiu drugiego pałacu – Rządu Gubernialnego - Julian Ankiewicz w 1859 r. projektował klasycystyczną galerię łączącą oba gmachy, czego nie zrealizowano. Natomiast od zachodu powstała tzw. oficyna skarbowa (1359-60). Kolejną innowacją było dostawienie do wieżyczek od północy jednotraktowych aneksów gospodarczych oraz muru wygradzającego działkę od wschodu. Przestrzeń przed pałacem uzyskała założenie osiowe, z dwustronnym podjazdem przed front pałacu, do którego w dostawiono portyk z oszkloną werandą na I piętrz. Po I wojnie w pałacu mieściło się Dowództwo Okręgu II Korpusu, mieszkanie dowódcy oraz drukarnia państwowa. w okresie okupacji i do 1947 r. nadal w gestii wojskowości, po czym pałac przekazano Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej. W 1945 r. zlikwidowano werandę nad portykiem, odnowiono elewacje i wprowadzono dodatkowe schody we wnętrzu. W 1979 r. dokonano reperacji jednego ze stropów na I p. i zamurowano piwnice w kierunku Krakowskiego Przedmieścia. Pozostawiono tylko jedną obszerną piwnicę pod ryzalitem, gdzie urządzono klub studencki. W trakcie remontu dokonano częściowych badań architektonicznych z odkryciem d. galerii od strony ul. Radziwiłłowskiej, czego nie zrewaloryzowano. Natomiast w 1993 r. uległy wyburzeniu budynki gospodarcze, co pozwoliło odsłonić kształt budowli od strony północnej. Generalny remont obiektu w latach 1998-2000: w I. 1998-1999 remont korpusu głównego (z remontem piwnic), w tym prace konserwatorskie przy wystroju wnętrza oraz remont elewacji wraz z konserwacją płaskorzeźbionych płycin, kamiennych elementów pilastrów i akroterionów na tympanonie oraz odsłonięcie i rekonstrukcja okien iluzjonistycznych; w latach następnych remont oficyny skarbowej i remont dachu. (Jarosław Bochyński 2024)

Opis

Budowla z cegły, w przyziemiu z użyciem kamienia, obustronnie tynkowana. Więźba dachowa
Drewniana, płatwiowo-krokwiowa ze stolcami. Pokrycie blachą miedzianą. Główna klatka schodowa murowana, trójbiegowa, łamana. Stolarka okienna drewniana, współczesna (zespolona), na parterze dwuskrzydłowa o trójkwaterowych skrzydłach, na piętrach wyższa - dodatkowo z dwukwaterowym nadślemieniem. Drzwi główne płycinowe, b. ozdobne, z mosiężną klamką w kształcie koziołka, poza tym drzwi jedno- i dwuskrzydłowe, płycinowe, w tym balkonowe z przeszkleniem, bramy wjazdowe
dwuskrzydłowe z przeszklonyrni nadświetlami, o podwójnych skrzydłach, ponadto drzwi prowadzące z łączników do oficyn dwuskrzydłowe, również z nadświetlem, przeszklone w całości poza dolną płyciną. Podłogi: hall główny, korytarz, klatka schodowa - płyty kamienne, w hallu dwubarwne, układane w romby, w salach parkiety i mozaiki parkietowe, ponadto terakota.
Korpus pałacu założony jest na prostokącie, z ryzalitem na osi fasady, do którego dostawiony jest portyk arkadowo-filarowy. Tylne naroża budynku flankowały niegdyś kwadratowe w rzucie alkierze, potem wieżyczki. Korpus główny jest dwukondygnacyjny, kryty czterospadowo, wieżyczki trójkondygnacyjne z płaskimi dachami. Po bokach korpusu znajdują się 2 oficyny założone na skróconym prostokącie, ustawionym poprzecznie do osi korpusu i wyładowane przed jego fasadę. Oficyny również jednopiętrowe, kryte czterospadowo. Podpiwniczenie tylko pod ryzalitem korpusu.
Elewacja frontowa korpusu dwukondygnacjowa, 13-osiowa, na szerokość 5 środkowych osi zryzalitowana. Parter boniowany (pseudorustyka), podział skromnymi grzymsami kordonowymi, w zwieńczeniu gzyms zdobiony wolimi oczkami. Na parterze okna prostokątne, zwieńczone tynkowymi nadprożami ujętymi w obszerne, półkoliste płyciny, na l p. okna wyższe, w profilowanych opaskach, z trójkątnymi naczółkami na jońskich konsolkach. Naroża korpusu i oficyn boniowane. W ryzalicie na
l p. artykulacja jońskimi pilastrami, nad oknami powtarzalne anioły z wieńcami, bas-relief. Ryzalit zwieńczony jest trójkątnym frontonem flankowanym palmetami. Spod ryzalitu, na jego osi półkolisty otwór wejściowy. Boczne elewacje ryzalitu są jednoosiowe. Portyk arkadowo-filarowy, o pięcioprzęsłowym sklepieniu z gurtami odcinkowymi. Nad portykiem taras z żelazną balustradą na murowanych filarkach. Po bokach fasady korpusu właściwego znajdują się półkoliste przejazdy na podwórze w łącznikach. 11- osiowa elewacja tylna korpusu gładka, okna bez obramień, gzymsy międzykondygnacyjne dzielą elewację w kierunku pionowym, gzyms wieńczący zubożony, elewacja podparta na szerokość ryzalitu frontowcgo (5 osi) 2 skarparni sięgającymi okien I p. Elewacje boczne tylnej części korpusu dwuosiowe, skromniejsze, parter boniowany, okna I p. w opaskach, gzyms jak
na elewacji tylnej korpusu zubożony. Elewacje trójkondygnacyjnych wież rozwiązane analogicznie jak boczne elewacje korpusu; okna III kondygnacji zamknięte półkoliście. Okna na l p. prostokątne, wyżej półkoliste, część otworów okiennych ślepych. Ponad gzymsem wieńczącym żelazne, proste balustrady na murowanych filarkach narożnych. Elewacje oficyn rozwiązane są jak tylne elewacje korpusu, Z nich frontowe trójosiowe, w osiach środkowych okna iluzjonistyczne, elewacje
boczne czteroosiowe, elewacje tylne oficyn 5 osiowe, z półkolistym przejazdem bramnym od strony korpusu. Przejazdy te umieszczone są w jednoosiowych Q pomiędzy korpusem a oficynami. wystrój elewacji ujednolicony z oficynami, Półkoliste otwory bramne posiadają pseudoklepkowe dwuskrzydłowe wrota. (JB2024)

Inne

Źródła:
https://teatrnn.pl/ Krzysztof Janus”Pałac Lubomirskich w Lublinie”
Karta zabytku – Jadwiga Teodorowicz-Czerepińska

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.