Laski

Stan obecny

Teren pod zarządem JST.

Historia

Pałac z 1. poł. XIX w.
Laski to wieś leżąca 13 km na płn.-zachód od Polanowa, przy drodze łączącej Lejkowo i Jacinki. Ma rodowód średniowieczny, zaś jej pierwszymi właścicielami był ród Natzmerów. Później, na przeł. XIV i XV w. ziemie wsi podzielono pomiędzy dotychczasowych właścicieli i Podewilsów. W kolejnych stuleciach L. należały do rodów von Ramel, Köller, Münchow, Below i Kleist. Niestety poszukiwania utrudnia fakt, że wieś o identycznej nazwie (Latzig) leżała także w pobliżu Białogardu (Kreis Belgard). W XVIII w. włascicielami ponownie została rodzina von Podewils z Krągu. W 1. poł. XIX w. wybudowali oni opisywany pałac, wokół którego założono park krajobrazowy. W 1828 r. dobra nabyła rodz. Neumann, a w 1855 r. Otto Liman. W międzyczasie we wsi wybudowano szkołę, która posiadała własne 3 ha ziemi. Sześć lat później Liman sprzedał dobra rodzinie Glagau. W 1892 r. miał miejsce pożar, w wyniku którego zniszczeniu uległ pałac. Nowy budynek rodz. Glagau wybudowała w latach 1905-1907. Był to budynek na owe czasy nowoczesny, posiadał własną elektrownię oraz sieć wodną i kanalizacyjną. Kolejni posiadacze pałacu to Elen Ermekeil (od 1928 r.) i Heinrich Ritter von Xylander. Za jego rządów dobra miały 1017 ha, a we wsi działała gorzelnia, mleczarnia, gospoda oraz sklep. Były też dwa mniejsze gospodarstwa (46 i 47 ha) należące do braci Garbe: Augusta i Emila. Łączny obszar Lasek w 1939 r. wynosił 1141 ha. Właściciele opuścili majątek pod koniec lutego 1945 r., a dnia 1 marca 1945 r. wieś została zajęta przez wojska radzieckie. Po 1945 r. pałac został rozebrany, a na bazie dawnego gospodarstwa w 1950 r. utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. PGR istniał do pocz. lat 90. XX w., kiedy to na mocy ustawy rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego został zlikwidowany.
Źródła:
Jan Sroka "Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego", Sławno 2014;
Gedbas Genealogy;
Zdjęcie archiwalne: Rudolf Muchow "Pałac w Laskach", litografia, 1924
Geoportal;
Mapster:
6972 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1765_Zirchow_agronomische_1897.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac wznosił się w płd.-wschodnim narożniku parku i był to budynek wzniesiony na rzucie litery "L", fasadą skierowany na płd.-wschód, w stronę podwórza gospodarczego. Był parterowy, z piętrową, sześcioosiową wystawką pośrodku korpusu głównego, zwieńczoną trójkątnie. Wejście poprzedzał filarowy ganek dźwigający balkon na wys. piętra, poprzedzony schodami.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. 4,48 ha. Ponoć pierwotnie był to park angielski o pow. ok. 3 ha, jednak sugerując się mapą archiwalną sądzimy, że raczej był to teren naturalny, ograniczony lokalnymi drogami. Ponadto w płd. części zespołu znajdował się sad o pow. ok. 1,5 ha.

Inne

Zabudowa folwarczna z pocz. XX w.
W centrum wsi pomnik z 1924 r., poświęcony pamięci mieszkańców, którzy zginęli w I wojnie światowej.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011