Warszawa - Pałac Belweder

Stan obecny

Siedziba Prezydenta RP.

Historia

Pałac ( ul. Belwederska 54/56)
Zabytek położony w układzie przestrzennym o wybitnych wartościach krajobrazowych. Pałac wznosi się na skraju skarpy wiślanej, u której podnóża rozciąga się rozległy park zespolony z Parkiem Łazienkowskim. Po raz pierwszy walory przestrzenne tego miejsca zostały wykorzystane w latach 1659-1663, kiedy to kanclerz wielki litewski Krzysztof Pac wybudował tu niewielki pałacyk podmiejski dla swojej żony Klary Izabelli de Mailly Lascaris Pacowej. Z tego okresu pochodzi nazwa pałacu ? Belvedere, zapożyczona z języka włoskiego i świadcząca o ?pięknym widoku? rozciągającym się z okien posiadłości. W roku 1685 pałac wraz z ogrodem ?włoskim? został zapisany przybranemu synowi Paców Kazimierzowi Michałowi ? pisarzowi Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Już w 1697 roku rezydencja przestała być własnością rodziny fundatorów i przeszła w posiadanie cześnikowej trockiej Katarzyny Michałowskiej. Po zmianie kilku właścicieli posiadłość w 1740 roku znów wróciła do Paców, którzy w 1740 roku postawili to nowy piętrowy pałac nakryty łamanym dachem, w stylu późnego baroku, zaprojektowany prawdopodobnie przez Józefa Fontanę. Do roku 1767, w którym posiadłość przeszła w posiadanie Stanisława Augusta właścicielami byli Lubomirscy i Kazimierz Karaś ? kasztelan wizki. Monarcha był inicjatorem uruchomienia w jednej z oficyn Królewskiej Fabryki Farfurów. Z początku ostatniej ćwierci XVIII wieku pochodzą śmiałe plany króla dotyczące kapitalnej przebudowy budowli mającej w monumentalny sposób zamknąć oś Alei Ujazdowskich. Do realizacji pięknych projektów Jana Chrystiana Kamsetzera z lat 1776-1779 nigdy jednak nie doszło z powodu kłopotów finansowych króla. Po śmierci Stanisława Augusta pałac odziedziczył jego bratanek ks. Józef Poniatowski.
Później, w roku 1818 za sprawą nowych właścicieli ? rodziny Kickich przeszła w posiadanie rządu Królestwa Polskiego. Pałac zaczął pełnić funkcję rezydencji naczelnego wodza Wojsk Polskich Wielkiego Księcia Konstantego ? brata cara Aleksandra I. Na jego polecenie pałac został gruntownie przebudowany. Prace wg projektów Jakuba Kubickiego ciągnęły się do 1822 roku.

Architekt ze względu na położenie pałacu nadał mu cechy klasycystycznej posiadłości wiejskiej. Elewacje frontowa i ogrodowa zostały poprzedzone czterokolumnowymi portykami jońskimi w wielkim porządku. Podokiennikom piętra oraz attyce ponad gzymsem koronującym architekt nadał formę ślepych balustrad tralkowych. Całość zaś utrzymana została w czystości stylowej. Autor pałacu nie zrezygnował z reprezentacyjności budowli, którą osiągnął łącząc piętrowy korpus główny z parterowymi skrzydłami bocznymi załamanymi pod kątem prostym. Między nimi powstał wielki dziedziniec honorowy. W 1822 roku na terenie parku wzniesiono kilka budowli: Świątynię Egipską, neogotycką pomarańczarnię oraz klasycystyczną Świątynię Diany. Wielki Książę Konstanty rezydował w Belwederze do wybuchu Powstania Listopadowego (1830 r.).

W XIX wieku pałac był własnością carów rosyjskich. W czasie I wojny światowej rezydował tu niemiecki generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler. W II RP pałac pełnił funkcję reprezentacyjne i mieszkalne naczelników państwa ? marszałka Józefa Piłsudzkiego oraz prezydentów Gabryela Narutowicza i Stanisława Wojciechowskiego. Po przewrocie majowym 1926 roku do pałacu wrócił marszałek, który mieszkał w nim aż do śmierci. W trakcie II wojny światowej Niemcy przebudowali pałac na siedzibę generalnego gubernatora Hansa Franka (1940-1943). Zabytek szczęśliwe przetrwał okupację niemiecką bez większych zniszczeń. Od 1945 roku pałac pełni funkcję siedziby Prezydenta RP.

Park

Park, 1827, 2 poł. XIX w.

Inne

Pawilon parkowy - św. Diany, drewn./mur z 1820 r., nr rej.: 13/3 z 1.07.1965
Pawilon parkowy - Most Egipski z 1820 r., nr rej.: 13/4 z 1.07.1965
Źródło i rzeźby parkowe z 1820 r, nr rej.: 13/5 z 1.07.1965