Swobnica

Stan obecny

Obecnie zamek znajduje sie w rekach prywatnych. Od 1992 nie przeprowadzono żadnych prac zabezpieczających. Doprowadziło to m.in. do zawalenia się najstarszego skrzydła pałacu w lutym 2008 roku. Tymczasem zamek w Swobnicy to obiekt unikatowy w skali całego województwa zachodniopomorskiego. To jedyny, nigdy nie zniszczony obiekt, w którym w nienaruszonym stanie zachowało się barokowe XVII - wieczne wyposażenie wnętrz, na które składają się bogate sztukaterie, kominki, malowidła ścienne, drewniane posadzki itp. Nawet więźba dachowa i tynki zewnętrzne są XVII - wiecznym oryginałem!
Od paru miesięcy o uratowanie zamku walczy Stowarzyszenie Zamek Swobnica.
www.swobnica.org

tekst: Paweł Kosicki 2010

Historia

Warownia była jedną z najsilniejszych siedzib zakonu joannitów na Pomorzu Zachodnim. Zamek zbudowany został w miejscu o wysokich walorach obronnych: półwysep jeziora Grodziskiego z trzech stron otoczony był wodą, od zachodniej strony lądu, dodatkowo warownię poprzedzała nawodniona fosa. Poza fosą zlokalizowano rozległe przedzamcze spełniające funkcje zaplecza folwarcznego. Przedzamcze również było ufortyfikowane nawodnionym przekopem o szerokości 25 m oraz umocnieniami drewniano-ziemnymi. W 1377 roku książęta szczecińscy wydali pozwolenie zakonowi na wzniesienia zamku. Zapewne od razu przystąpiono do robót budowlanych. Już po pięciu latach w miejscowości osiadł joannicki komendant Henryk von Guntersberg.

Założenie posadowione było na planie kwadratu o boku 50 m. Wzniesiono go z kamieni narzutowych w poziomie fundamentów i cokołu oraz cegieł z użyciem zendrówki w pozostałych partiach murów. Mury obwodowe dochodziły wysokości od 15 do 18 m. W zwieńczeniu mury wyposażone były w ganek z krenelażem. Strona północna założenia zajęta była przez krótki (10 X 7 m), dwukondygnacyjny i podpiwniczony budynek mieszkalny. Budowla nie wypełniała całej długości kurtyny. Na piętrze budynku, od wschodu umieszczono kaplicę (wzmiankowaną w 1420 roku), zbrojownię i izby mieszkalne. Możliwe, że wcześniej znajdował się tu również refektarz. W narożniku północno-zachodni założenia wznosiła się wysoka wieża, sięgająca 31 m. Bergfried w dolnej części posadowiony był na planie kwadratu o boku 12, 3 m. Przyziemie zajęte było przez głęboki loch więzienny. W górnej 20 m części wieża przechodziła w plan kolisty. Zwieńczona była blankowaniem i ceglanym ostrosłupem lub stożkiem. W kurtynie zachodniej umieszczono bramę główną na dziedziniec. W XV wieku przy starszym budynku zajmującym całą długość kurtyny wschodniej powstał częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny budynek o szerokości 8,6 m. W skrzydle tym zlokalizowany był skarbiec i pomieszczenia komendanta. Wraz ze skrzydłem wschodnim prawdopodobnie podwyższono wieżę, przystosowując ją do obrony palnej. Datowanie skrzydła południowego pozostaje kwestią sporną. Wg Z. Radackiego powstało ono w XV wieku. K. Kalita-Skwirzyńska i A. Włodarek opowiadają się za przesunięciem datowania na przełom XVI i XVII wieku. Skrzydło to zajęte było przez pomieszczenia o funkcji mieszkalnej i gospodarczej. W XVI wieku skrzydło wschodnie podwyższone zostało o jedną kondygnację. W 1648 roku zakon został usunięty z warowni a w ich miejsce w 1690 roku pojawił się ród margrabiów von Hohenzollern z nadodrzańskiego Schwedt. W roku 1730 założenie zostało przebudowane i zyskało formy barokowej rezydencji myśliwskiej. Podczas prac rozebrano skrzydła północne i południowe. W miejscu XIV wiecznego domu mieszkalnego zbudowano trakt pałacowy z osiowo umieszczonym wejściem. Od zachodu umieszczono paradny dziedziniec zakończony niskim murem z bramą. Elementy te w latach późniejszych zostały rozebrane. Następne przebudowy miały miejsce w XIX wieku. W 1945 roku zabytek został zdewastowany. Do dziś zabudowania pozostają niezagospodarowane.

Park

Park z aleją kasztanowcową.