Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Królewo

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Królewo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Królewo

Krolow

Województwo:zachodniopomorskie
Powiat:sławieński
Gmina:Postomino
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Obiekt:dwór, nr rej.: 401 z 27.04.1964

Stan obecny

Teren pod zarządem J.S.T. albo ANR.

Historia

Dwór z 1800 r.
Królewo to wieś leżąca k. Jeziora Wicko, przy drodze prowadzącej ze Słupska do Darłowa, w odległości ok. 17 km na zachód od Ustki. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z pocz. XIV w. Była własnością szlachecką, zaś pierwszymi znanymi właścicielami był ród von Zitzewitz. W 1490 r. K. jako dobra lenne przeszło w ręce książęcego radcy - Jürgena von Kleista. Wśród właścicieli na przestrzeni wieków wymienia się rodziny: von Wobeser, Mannteuffel, von Budritzke, von Münchow, von Natzmer oraz von Boehn (Böhn). W 1770 roku wieś powróciła w ręce von Kleistów. Pod k. XVIII w. znajdowały się tu dwie posiadłości rycerskie, karczma, młyn oraz kuźnia. W 1780 r. we wsi mieszkał "nauczyciel, 8 chłopów, 3 chłopów z połową nadziału ziemi i 1 chłop z ćwiartką nadziału" (J. Sroka). Na pocz. XIX w. mieszkała tu m. innymi rodzina Burow (Buhrow). W 1821 r. we wsi znajdowały się aż trzy dwory, młyn, wiatrak, kuźnia, dwie chaty pasterskie, kościół oraz szkoła. Właścicielami największego z majątków (na płn. wsi, koło jeziora) była rodz. von Kleist, a oprócz nich we wsi występowały rodz. Mielke, Pagel, Priebe oraz Raddatz. Ludwik von Kleist w 1827 r. sprzedał jeden z folwarków Ernestowi Krantzowi, następnie ten (ok. 1842 r.) niejakiemu Krügerowi. W 1854 r. dobra przeszły w ręce Ernsta Juliusza von Puttkamer (1822-1905), syna Ernsta Friedricha Georga i Fryderyki Joanny Heleny von Lettow-Vorbeck. Miał on jedyną siostrę Alwinę Wilhelminę Amalię, która wyszła za Friedricha Franza Ludwiga von Schmalensee. Zarówno Juliusz jak i jego siostra byli bezpotomni; w latach 70. XIX w. zdecydowali o rozbiórce starego kościoła. Wieś znalazła się wówczas w obrębie parafii w Łącku. Mniej więcej w tym czasie ukształtował się owalnicowy układ wsi, rozciągającej się w kier. południowym od majątku. Pod k. XIX w. K. przeszło w ręce dalszego krewnego - Georga von Puttkamera. Ten na pocz. XX w. unowocześnił gospodarstwo, wybudował m. innymi nową gorzelnię. W 1910 r. sprzedał majątek Wilhelmowi von Zitzewitz z Sycewic, po którym Królewo i Złakowo odziedziczył jego syn Georg. Dziedzic mieszkał w Złakowie, zaś Królewo zarządzane było przez inspektora. W 1936 r. K. przeszło w ręce skarbu państwa, zaś zarządcą został niejaki Zimmer. W 1939 r. K. dzieliło się na część dworską z 575 ha gruntów oraz chłopską z 230 ha. Majątek specjalizował się w hodowli tuczników oraz bydła, ponadto uprawiano tu zboża, buraki, ziemniaki oraz rzepak. Gospodarstwo posiadało własny traktor. We wsi liczącej 413 m-ców był młyn nad rzeczką Marszewką, poczta, gospoda, dwa sklepy, straż pożarna i wiatrak. Działał stolarz, malarz, szewc oraz krawiec.
Wieś została wyzwolona dnia 8 marca 1945 r. Przez pierwsze 2 lata po wojnie zajmowali ją Rosjanie, a we dworze znajdowała się komendantura. Dopiero w 1947 r. wieś przeszła pod zarząd administracji polskiej. Wtedy też z Królewa wyjechali ostatni mieszkańcy niemieccy. Na pocz. lat 50 na bazie pozostałości majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na pocz. lat 90. XX w. Dwór rozebrany został już na przeł. lat 60. i 70.
Źródła:
Sroka Jan "Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego", Sławno 2014;
Portal Gedbas Genealogy;
Opis i analizy przestrzenne na podst.:
Geoportal;
Mapster:
4967 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1465_Lanzig_1940_300dpi_AMPG.jpg
Fot. archiwalna: Rudolf Hardow, Dwór w Królewie, tusz, 1921
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Królewie znajdował się w płd. części zespołu, którego północną część stanowiło podwórze gospodarcze. Fasadą skierowany był na zachód z lekkim odchyleniem na płd. Był to budynek parterowy, nakryty łamanym dachem krytym strzechą.
Trudno mówić o "układzie przestrzennym" zespołu, gdyż nie zachowały się tu żadne zabudowania dworskie ani ogród. Obecnie teren ten stanowi nieużytki.

Park

Nie zachowały się relikty ogrodu w Królewie, który przed 1945 r. miał 1,07 ha powierzchni. Nie było to założenie stricte ozdobne, lecz raczej ogród użytkowy, rozciągający się w kier. wschodnim od dworu.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.