Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Kosierzewo
Zdjęcie Napoleon 2011
Miniatura Kosierzewo

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Kosierzewo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

ryszard sawickiMarek Kujawa

Kosierzewo

Kusserow

Województwo:zachodniopomorskie
Powiat:sławieński
Gmina:Malechowo
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: 939 z 8.02.1977

Stan obecny

Dwór nie istnieje. Stan własności gospodarstwa i parku - nieznany.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Kosierzewo to wieś leżąca przy drodze nr 205, Sławno – Polanów, w odległości ok. 1,5 km na północ od Ostrowca. Nazwa wsi występuje w źródłach także w postaci "Kozarzewo". Powstała już we wczesnym średniowieczu, jako folwark służebny grodziska w Ostrowcu. Od XIII do XV w. znajdowała się w rękach joannitów ze Sławna, którzy wybudowali tu murowany, ceglany kościół. Pierwsza wzmianka pisana o K. pochodzi z 1230 r. W 1273 r. wieś została wymieniona jako własność biskupa Hermana von Gleichen, niemniej przez cały dalszy okres znajdowała się w posiadaniu joannitów, aż do roku 1487.
Pod koniec XV w. była to wieś szlachecka podzielona na dwa duże działy: von Glesenapów i licznie występującej na Pomorzu rodziny von Ramel. Ci drudzy trzymali wieś do 2. poł. XVIII w. Ostatnim z tej rodziny w K. był Christian Bogislaw von Ramel, ożeniony z Marią Tugendreich von Kienitz. Ich syn Karl Ludwig (1743-1795) urodził się w K., ale umarł już w Sławnie. Ponoć w rękach rodz. von Ramel, K. znajdowało się do 1756 r. Następnie dobra nabyła rodzina von Münchow. Dość trudno znaleźć obecnie konkretnych przedstawicieli v. M. dzierżących K., gdyż rodzina ta licznie zamieszkiwała całe Pomorze, a także duże miasta polskie i niemieckie, jak Berlin, Bonn, Brandenburg, Lipsk, Szczecin, Wrocław, czy nawet Bydgoszcz. Ze sporej liczby rekordów znalezionych przez "Gedbas", z Kosierzewem można by ew. powiązać Karla Christopha Aleksandra von Münchow (1755-1817) z pobliskiego Kwasowa. Jedynym konkretnym wynikiem jest Karl Wilhelm v. M. (ur. w K. dnia 1 października 1784 r., zmarły w 1860 r.), który w 1816 r. ożenił się z Augustą Sophią von Weicher. Brak danych n.t. rodziców Karla; prawdopodobnie też nie miał on potomków.
Pod koniec XVIII w. we wsi oprócz folwarku znajdowało się także gospodarstwo nauczyciela i 11 chłopów (prawdopodobnie z własną ziemią). Było tu 19 domów, młyn wodny, kuźnia oraz owczarnia. Kolejnymi właścicielami dóbr została rodzina von Bonin, która siedziała tu do pocz. XX w. Zapewne ich rodową posiadłością była zupełnie inna miejscowość, ponieważ w bazie "Gedbas" znalazł się tylko jeden przedstawiciel rodu związany z Kusserow - Bernd von Bonin (1848-1892), który w 1872 r. ożenił się w Hagen (w Westfalii) z Bertą Idą Matyldą von Briesen. Był on głównym księgowym w Trybunale Obrachunkowym Cesarstwa Niemieckiego, a także "premierem - lejtnantem" (?) i Kawalerem Honorowym Orderu św. Jana. To jego rodzice (brak danych) wybudowali w latach 40. XIX w. nowy dwór i nowoczesne na owe czasy zabudowania gospodarcze. W bazie znaleźliśmy także Augustę Luizę von Bonin (ur. ok. 1835), od której imienia utworzono zapewne folwark Augustenhof (obecnie Mirogniew).
Mniej więcej w poł. XIX stulecia założono cmentarz k. kościoła, który liczył 0,33 ha. W 2. poł. XIX w., na bazie naturalnego drzewostanu, Bernd von Bonin założył park dworski, który miał wówczas ponad 21 ha obszaru. Do majątku należało w tamtym czasie 1444 ha gruntów. Liczba mieszkańców wsi, w okresie 1818 - 1895, z 229 wzrosła do 360 osób. W XIX i na pocz. XX w. licznie występowały tu rodziny: Bauch, Fank/Funk, Gutzmann, Labs, Nemitz, Pinnow, Rutz, Sass, Schulz, Wessely, Ziemann i inni. Latem 1895 r. z wizytą do Boninów udała się Wilhelmina z d. Schmidt, która wyszła za wdowca (z Zaleskiego) o nazwisku von Below. Przyjechali tu z dziećmi: Evą Ursulą Wilhelminą (ur. 1883) i Andreasem Nikolausem Georgiem (ur. 1881). Dnia 8 lipca dzieci poszły kąpać się na żwirownię, która była bardzo głęboka i oboje utonęli. O tym wydarzeniu pisze Hans Schreiber w "Geschichte des Ptarrdorfes Dünnow..." - wspomnieniach spisanych w 1950 r.
Na pocz. XX w. wieś przeszła w ręce rodziny Görlitz, która trzymała K. do 1939 r. Ostatnią właścicielką była Maria Görlitz. Grunta majątku miały wówczas 1230 ha obszaru, całej wsi - 1455 ha. W okresie międzywojennym w K. działała dwuklasowa szkoła ludowa; w 1930 r. rozbudowano ją o mieszkania dla nauczycieli. Ostatnim, który uczył tu niemieckie dzieci był Hermann Hintze. Wojna w Kosierzewie skończyła się wraz z wkroczeniem żołnierzy radzieckich, na pocz. marca 1945 r. Dawnym majątkiem początkowo zarządzali Rosjanie, a od ok. 1950 r. przejął je Skarb Państwa Polskiego. Utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, a konkretnie ośrodek hodowli zarodowej, podlegający pod POHZ w Ostrówcu. Jeszcze w poł. lat 50. w Ośrodku pracowali Niemcy, którzy "nie zdążyli" wyjechać ze wsi. Na opuszczenie Polski zezwolono im dopiero w latach 1957/58. W latach 60. i 70. XX w. w budynku dworu znajdowało się przedszkole dla dzieci pracowników majątku. W tym czasie rozebrano kościół we wsi, a następnie również sam dwór. Podobnie jak w całej Polsce, na pocz. lat 90. XX w. rząd Jana Krzysztofa Olszewskiego zlikwidował PGR-y. Gospodarstwa przechodziły z reguły pod zarząd AWRSP (obecnej ANR). Obecnie teren zespołu dworskiego prawdopodobnie znajduje się pod zarządem Jednostki Samorządu Terytorialnego.
Źródła:
Sroka Jan "Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego", Sławno 2014;
Portal Gedbas Genealogy;
Zdjęcie archiwalne: Rudolf Muchow, Pałac w Kosierzewie, litografia, 1924
Opis i pomiary na podst.:
Geoportal;
Mapster:
6973 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1766_Wussow_agronomische_1897.jpg
11825272 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1766_(451)_Wussow_copy_nnVn9g3_BN_Sygn.ZZK_S-3_355_A.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Kosierzewie wzniesiony był na rzucie prostokąta, piętrowy i nakryty dachem dwuspadowym, z portykiem małego porządku osłaniającym wejście główne. Fasadą skierowany był na zachód, w tym też kierunku - po otoczeniu klombu - prowadziła aleja dojazdowa do lokalnej drogi. Z kolei w kier. płd.-wschodnim prowadziła alejka do kościoła. Zabudowania gospodarcze i dworskie rozciągały się w kier. północnym od tejże alei.
Cały zespół pałacowy/dworski przypomina rzut trapezu zwężającego się ku północy i miał ok. 40 ha obszaru. Nie licząc wyburzonych budynków, układ przestrzenny zespołu jest w znacznej mierze zachowany.

Park

Park naturalistyczny z 2. poł. XIX w. o pow. 18,5 ha. Pomiaru dokonaliśmy po zewn. obwodzie drzewostanu, z kier. północnego wzdłuż lokalnej drogi od zachodu (z Kwasowa do dawnego Wusterwitz - Ostrowca), nast. wzdłuż granicy z polem od strony płd. i na wys. nieistniejącego kościoła z powrotem na północ, wzdłuż granicy zabudowań wiejskich i dworskich. Z map archiwalnych wynika, że park nie zajmował całego drzewostanu, którym możemy sugerować się obecnie, lecz tylko jego część, mniej więcej do wys. wspomnianego kościoła w swojej części południowej. Lesisty teren ciągnący się dalej na płd. i na wschód to naturalne zadrzewienie, które otacza wieś od południa i rozszerza się w lasy ciągnące dalej na wschód. Od północy i południa parku rozciągają się pola uprawne.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Adam Supiński12 lat i 12 miesięcy temu
Obiekt nie istnieje, został zburzony w latach 70-tych. Na Allegro w 2008 było zdjęcie lub pocztówka tego obiektu, miniatura w archiwum Allegro jest niestety wielkości połowy znaczka pocztowego i niewiele widać. Może ktoś kto je ma byłby skłonny je udostęp
ryszard sawicki11 lat i 3 miesiące temu
http://tpd24.pl/strony/gazeta/ognisko%20%20listopad%202006.pdf mozna zajrzec pod ten adres. nie wiele co prawda widac ale jednak cos,mieszkam 3 km od Kosierzewa niestety nie mialem juz okazji ogladac ty budynkow,jak i innych w oolicy np w Baniewie....podobno tez piekny dworek z zabudowaniami gospodarskimi.....pozdrawiam
ryszard sawicki11 lat i 3 miesiące temu
http://archeo.edu.pl/dziedzictwo/10_Gwiazdowska_Pomorska%20sielanka.pdf troche info i bardziej czytelne obraz