Martiany

Stan obecny

Własność prywatna

Historia

Dwór z 2 poł. XIX w.
Wieś znana już w XIV w. Ok. 1393 r. zakon krzyżacki nadał rycerzowi Mertenowi 30 łanów gruntów w zamian za obowiązek służby zbrojnej. Ten osadził tu wolnych kmieci pochodzących prawdopodobnie z Polski. Po wojnach polsko-krzyżackich na terenach tych zaczęli osiedlać się przybysze z Mazowsza. Wzmianka z 1539 r. mówi o polskim szlachcicu Macieju Skrodzkim. W 1619 r. część wsi kupił Adam Myślęta, pastor z Czernik. Do poł. XIX w. wieś stanowiła pruskie dobra królewskie; dopiero w 1866 r. założono tu folwark, którego właścicielami została rodzina Krause. Pod k. XIX w. właściciele rozbudowali majątek o nowoczesne zabudowania gospodarcze, m.in. oborę. W tamtym też czasie we wsi wybudowano zajazd i karczmę, jako że leżała przy uczęszczanym trakcie do Giżycka. W 1922 r. dobra Wilhelma Krause liczyły 216 ha, hodowano tu 60 szt. bydła, 26 koni, 50 owiec i 20 świń. W 1928 r. wieś liczyła 370 mieszkańców. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały rozparcelowane, a na terenie gospodarstwa utworzono PGR, zlikwidowany ustawowo po przemianach 1989/90.
Opracowanie na podst. tablicy informacyjnej w centrum wsi i Geoportalu.

Opis

Budynek wzniesiony na rzucie prostokąta, parterowy, nakryty dachem dwuspadowym. Fasadą skierowany na zachód, w kierunku podwórza gospodarczego. Wejście główne w centralnie umieszczonym trójosiowym ryzalicie.

Park

Brak

Inne

We wsi dobrze zachowany schron bojowy, należący do Giżyckiego Rejonu Umocnionego, broniącego Gierłoży od str. wschodniej. Schron zachował się dzięki temu, że obudowany był maskującą go stodołą.
Ruiny 16 bunkrów GRU, rozciągające się w kier. północnym od wsi
Cmentarz ewangelicki

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011