Klonowo

Stan obecny

Własność prywatna. Pałac Klonowo Agroturystyka. Wróbel E.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Wcześniejsze nazwy tej wsi jakie znajdujemy w dokumentach to Kronaw, Klonaw lub z niem. Gut Klonau. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1368 r. Już w 1379 r. istniał tu majątek ziemski, będący własnością niejakiego Pricława. Jeszcze w tym samym roku Kuno von Libenstein, komtur ostródzki nadał na prawie chełmińskim 50 włók Hansowi Krusinowi. Jeszcze później, książę Olbracht nadał K. wraz z pustkami Gronowo, Liecwałdem i Starem miastem (?) Janowi i Jerzemu von Gablenz. Rodzina ta dzierżyła wieś prawie do k. XVI w.; z czasem jej obszar powiększył się do 80 włók. Klonowo znane było ze swojej produkcji miodu, jednak barcie i część ziemi znajdowały się w rękach Kapituły Chełmińskiej, która w 1504 r. sprzedała je wraz z 4 włókami gruntów Macowi Chmielowi. W 1579 r. właścicielem wsi był Jan von Gablenz, jednak K. w tym czasie podobno leżało odłogiem. Wraz z folwarkiem Jagodziny liczyło wówczas 80 włók. W 2. poł. XVII w. ziemie od wdowy po kolejnym Gablenzu dzierżawił m.in. Reinhold von Rosen, który już w 1645 r. kupił tu od Kolegium Jezuickiego w Braniewie 5 mórg lasu. Lasy w ogóle stanowiły dużą część majątku, aż do k. XVIII w. Podobnoż z tego powodu "dzikiej" wsi nie umieszczano na ówczesnych mapach, w tym "Topografii" Goldbecka. W 1831 r. właścicielami Klonowa była rodzina von Negeborn. W tamtym czasie wieś znajdowała się w powiecie dąbrowieckim, następnie w niborskim, na tzw. "pruskich mazurach". W 1873 r. we wsi wzniesiony został w otoczeniu parku obecny pałac. W 1880 r. we wsi mieszkało 245 osób, zaś w 1895 r. liczba ta spadła do 154 osób, mieszkających w 11 domach. Liczyła ona wówczas 1147 ha rozległości. Na pocz. XX w. dobra (łącznie trzy folwarki) obejmowały prawie 1800 ha, posiadały dwie cegielnie i gorzelnię. W późniejszym czasie pałac został rozbudowany w stylu modernistycznym. W 1925 r. we wsi mieszkało 283, a w 1939 r. 283 osoby. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał Skarb Państwa Polskiego. Na terenie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo na pocz. lat 90. XX w. Dwór do tego czasu zapewne pełnił funkcje biurowo - mieszkalne.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976;
Geoportal;
Zdjęcie z serwisu Facebook, autor: Adam Kopiczyński.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek wybudowany na wzniesieniu pośrodku parku, na planie prostokąta w dłuższej osi N/NW - S/SE, fasadą zwrócony na W/SW (zachód z odchyleniem na płd.-zachód). W całości podpiwniczony, parterowo-pietrowy, nakryty łagodnymi dachami wielospadowymi mieszczącymi poddasza w formie mezzanina. W płn. części budowli wieża widokowa. Od północy dostawiona niższa przybudówka. Pośrodku głównej bryły zwieńczenie w postaci trójkątnego frontonu. Wejście osłonięte pojedynczą, szeroką arkadą, poprzedzone schodami ujętymi stopniowanymi murkami.

Park

Pozostałości parku z 2. poł. XIX w. o pow. 2,8566 ha, zajmujące wraz z dworem dz. ewid. nr ...148/7 (Geoportal, 20.05.2017 r.).

Inne

Zabudowania gospodarcze XIX / XX w.
Kuźnia, k. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011