Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Kętrzyn
Zdjęcie Waldemar Sosnowski 2012
Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn Miniatura Kętrzyn

Kętrzyn

Rastenburg

Województwo:warmińsko-mazurskie
Powiat:kętrzyński
Gmina:Kętrzyn
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:zamek, XIV-XX w., nr rej.: 38 (K/5) z 11.03.1953

Stan obecny

Obecnie wewnątrz zamku mieści się Biblioteka Miejska oraz Muzeum Regionalne im. Wojciecha Kętrzyńskiego, a w piwnicach skrzydła północnego ma siedzibę bractwo rycerskie. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. kolekcja obrazów, rzeźb, a także mebli zabytkowych pochodzących z okresu od XV do XIX wieku. (JB 2024)

Historia

Zanim powstał zamek, który przetrwał do naszych czasów, w Kętrzynie wznosił się drewniano ziemny gród założony około 1329 roku, zniszczony przez Litwinów w 1345 i 1347 roku. Położenie wcześniejszego założenia nie jest dziś znane. Po roku 1350 zaczęto wznosić nowy zamek krzyżacki, podległy komturii bałgijskiej. Nie jest do końca znane datowanie budowy zamku. Niektórzy badacze są skłonni datować zakończenie budowy już w końcu XIV wieku. Inni cały proces wznoszenia warowni widzą w latach 1360-70. Zamek sąsiadował od strony zachodniej z miastem lokowanym na prawie chełmińskim w roku 1357. Założenie wznosiło się po zewnętrznej stronie wschodniego odcinka murów obwodowych miasta i otoczone było z trzech stron rozlewiskami Stawu Młyńskiego zasilanego przez rzekę Guber. Założenie składało się z trzech skrzydeł budowanych z cegły, posadowionych na kamiennym cokole. Nie posiadało wież. Od północy wznosił się główny, trójkondygnacyjny, podpiwniczony budynek, posadowiony na planie prostokąta. Przyziemie budynku zostało zajęte przez pomieszczenia gospodarcze. Ponad nim, na wysokości piętra umieszczono komnaty reprezentacyjne oraz od wschodu kaplicę, piętro wyżej zajęły pomieszczenia o funkcji magazynowej i obronnej. Skrzydło północne posiadało charakterystyczne szczyty, dekorowane tynkowanymi blendami oraz ceglanymi sterczynami. Kompozycja ta została zrekonstruowana po 1962 roku. Elewacja budynku były skromniejsze, dekorowane płaskimi wnękami. Pozostałe dwa skrzydła były niższe i węższe. Niewielki dziedziniec otoczony został drewnianym gankiem, ułatwiającym komunikację między skrzydłami. Wjazd do zamku umieszczono od strony zachodniej. Został on obudowany w ryzalit z niewielkim wykuszem z 1528 roku. Założenie zaopatrzone było w zewnętrzne mury obwodowe, wzmocnione w trzy baszty z XVI wieku. Baszty posadowione od strony Stawu Młyńskiego miały cylindryczny kształt, wieża północno wschodnia posadowiona była na planie czworokąta. Po zewnętrznym systemie obronnym do dziś zachowały się jedynie fundamenty.
W roku 1454 zamek został zdobyty przez mieszczan kętrzyńskich. Na XVI wiek przypada kilka modernizacji związanych z funkcjonowanie zamku jako siedziby elektorskiej. W roku 1622 powstała okrągła wieża schodowa, zlokalizowana w narożniku dziedzińca wewnętrznego. Na I połowę XVIII wieku przypada rozbiórka fortyfikacji zewnętrznych. W latach 1911–1912 miasto wykupiło obiekt, przeznaczając część pomieszczeń na mieszkania, przez co sztucznie przybyło w murach prostokątnych okien. W tym samym czasie znajdowało się tu także biuro niemieckiej 3 Brygady Piechoty. W końcu lat 30. XX wieku przeprowadzono w zamku nieznaczne prace konserwatorskie. Przed drugą wojną światową znajdował się tu urząd finansowy i mieszkania urzędników. Na początku lat 40. przebudowano zachodnią część piwnic znajdujących się pod skrzydłem północnym, z przeznaczeniem na schron przeciwlotniczy. Pod koniec stycznia 1945 wojska radzieckie zajęły miasto i spaliły większą część staromiejskiej zabudowy miasta oraz zamku Zamek odbudowano w latach 1964-1966 staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki. Przywrócono mu gotycki charakter dzięki podwyższeniu dachów, skrzydeł południowego i wschodniego oraz dodaniu jednego piętra z gotyckimi szczytami i spadzistym dachem w skrzydle północnym. Nie nawiązywano już jednak do przedwojennego kształtu, ale przeprowadzono jego regotyzację, nawiązującą do jego wyglądu z czasów panowania Albrechta Hohenzollerna. Skorzystano z rysunków i dokumentacji stworzonej przez Conrada Steinbrechta. Odbudowano w pierwotnej wysokości skrzydło północne i odtworzono gotyckie ozdobne szczyty
Siedziba prokuratora kętrzyńskiego zaskakuje swą nikłą wartością obronną i użytkową. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy doszukiwać się w peryferyjnej lokalizacji zamku oraz miejscowych uwarunkowaniach. Był on bowiem chroniony naturalnymi warunkami swego położenia- otoczony stawami oraz fosą, ponadto w niedalekiej odległości wznosił się wspaniały pod względem obronności zespół inkastelizowanego kościoła św. Jerzego.
(uzupełnił Jarosław Bochyński 2024)

Opis

Zamek został zbudowany na planie kwadratu i początkowo posiadał trzy skrzydła zbudowanym wokół dziedzińca. Otoczono go murem obronnym z trzema basztami oraz bramą wjazdową od strony miasta. W północnym skrzydle umieszczony był refektarz, kaplica oraz mieszkania krzyżackiego urzędnika – prokuratora. W zamku oraz w folwarku, który do niego przylegał, mieściły się m.in.: kuchnia, browar, młyn, piekarnia, spichlerz, spiżarnia, zbrojownia, prochownia, kaplica, a także więzienie. (JB 2024)

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.