Karnity

Stan obecny

Własność prywatna. Hotel i restauracja. Ujeżdżalnia zaadaptowana na salę konferencyjną..Organizowane tu są szkolenia, konferencje, wystawy, pobyty świąteczne, wesela, przyjęcia oraz imprezy okolicznościowe .

Historia

Pałac z poł. XIX w.
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1349 r., w przywileju wsi Bożęcin. Pierwotnie był tu folwark zakonny, który po wojnie trzynastoletniej, w 1470 r., został nadany wraz z innymi dobrami ziemskimi Hansonowi von Schonaich, dowódcy wojsk zaciężnych, za służbę w wojsku krzyżackim. Ród Schonaichów, pochodzący ze Śląska władał tymi dobrami około 300 lat. Siedzibę swoją posiadał w Borecznie. Po 1815 r. folwark w Karnitach wraz z dobrami został sprzedany przedstawicielowi rodu pochodzącego z Rygi, baronowi von Albedyhll. Rodzina ta prosperowała tu bardzo dobrze, bowiem w początkach XX w. posiadała pięć majątków ziemskich. Część z nich dzierżawiono, a obszar własności ziemskiej wynosił prawie 2300ha. Von Albedylowie byli właścicielami dóbr do lat 20-tych XX w., kiedy to drogą małżeństwa własność przeszła na ród von Gunther.
O wcześniejszym dworze w Karnitach wiadomo, że został spalony, podobnie jak siedziba dóbr w Borecznie, podczas wojen polsko-szwedzkich około 1635r. Obecny pałac w Karnitach wzniesiony został w 1856r. w stylu neogotyckim. Całe założenie pałacowo-parkowe jest wyjątkowe pod względem uroku kompozycji i utrzymane w duchu romantyzmu. W latach 90-tych Zbigniew Nienacki osadził tu część akcji jednej ze swoich najlepszych powieści o Panu Samochodziku - Złota Rękawica.
Po wojnie zamek pełnił funkcję ośrodka wypoczynkowego. Na terenie dawnych sadów, w części południowej parku, wzniesiono domki letniskowe. Od 1995r. kompleks pałacowy wraz z parkiem został zakupiony i przeznaczony na całoroczny hotel

Opis

Pałac w Karnitach należy do najokazalszych i najpiękniejszych budowli okresu romantyzmu na Pojezierzu Iławskim, usytuowany jest nad brzegiem jeziora Kocioł. Jego bryła jest malowniczo zróżnicowana, jedno-, dwu- i trójkondygnacyjna, z ośmiokątną wieżą narożną od strony podjazdu i czteroboczną od strony jeziora. Charakterystyczne gotyckie sklepienie krzyżowe z lunetami wieńczy podcień wejścia głównego. Balustrady tarasów wykonano ze sztucznego kamienia z neogotyckim ornamentem czwórliścia i rybiego pęcherza. Do dziś zachowała się oryginalna stolarka, kominki we wnętrzach, a w pomieszczeniach reprezentacyjnych stropy belkowe. Pałac w całości obłożony jest cegłą klinkierową. Wszystkie elewacje zwieńczone są pseudokrenelażem, a ryzality i naroża budowli sterczynaami. Architektura pałacu nawiązuje do romantycznego zamku. Taki charakter budowli podkreślały znajdujące się niegdyś na terenie parku obwarowania z bastionami.
Od strony północnej pałacu położony jest kompleks zabudowań gospodarczych, z dawnymi mieszkaniami dla służby, wozownią, stajniami, a przede wszystkim duża, bardzo efektowna ujeżdżalnia. Zachowała się tu otwarta, podwieszona więżba drewniana, o bardzo pięknej i bogatej snycerce.

Park

Park krajobrazowy z poł. XIX w. o pow. 17ha. Rozciąga się od Jeziora Kocioł w kierunku wschodnim, aż do Jeziora Karnickiego. Na wzgórzu w części południowej parku znajduje się cmentarz dawnych właścicieli. Rośnie tu stary drzewostan zróżnicowany zarówno wiekowo, jak i gatunkowo. Na terenie założenia powstało "mini zoo", oraz park rozrywki "Bajkowy Świat Kłobuka".

Inne

Ujeżdżalnia.
Dom ogrodnika z oranżerią
Cmentarz rodowy (ewangelicki) w parku

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011