Januszewo

Stan obecny

W ruinie

Historia

Pałac z 1 poł. XVIII w.
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1312 roku, gdy Januszewo było jeszcze niewielką osadą leśną, założoną na miejscu osady pruskiej i grodu warownego. Ślady grodu w postaci nieznacznie zagłębionej fosy i resztek wału obronnego zachowane w parku pałacowym, odnaleźli w połowie lat 90-tych archeolodzy z Elbląga. Otoczona lasami osada prawa wiejskie otrzymała od kapituły pomezańskiej w 1362 r. W XVII w., kapituła biskupa Pomezanii sprzedała Januszewo rodzinie von Auerswald, posiadającej duże majątki ziemskie w okolicach Boreczna. Nowi właściciele wsi zbudowali tu okazały pałac.
W XVIII w. Januszewo od Auerswaldów kupił polski szlachcic Ostrowski herbu Topór. Polski właściciel Januszewa musiał być dość zamożnym dziedzicem, gdyż stać go było nie tylko na przebudowę pałacu w charakterystycznym dla XVIII w. stylu klasycystycznym, lecz również na postawienie nowych zabudowań dworskich, dużej gorzelni przy drodze prowadzącej z Januszewa do Solnik, oraz szkoły wiejskiej.
W XIX w.właścicielem dóbr został Karl Wilhelma von Besser. Piastował on w latach 1808-1830 stanowisko landrata suskiego (starosty powiatu Susz) i przebudował pałac w stylu późnobarokowym. W 1873 r. majątek Januszewo razem z folwarkami: Boleszów, Solniki i Zabłocie kupił szambelan von Oldenburg. Oldenburgowie okazali się dobrymi dziedzicami i zapobiegliwymi gospodarzami dóbr januszewskich, pod ich rządami majątek powiększył się i został zmodernizowany. W 1885 r. szambelan Elard von Oldenburg dokupił dobra ziemskie Brusiny o pow. 3800 mórg, oraz liczące 2700 mórg dobra leśne Solniki. Na pocz. XX w.dokonał kolejnej przebudowy pałacu. W wyniku przebudowy pałac otrzymał neobarokowe skrzydło..Zachowany do naszych czasów korpus pałacu w Januszewie składa się z kilku niejednolitych brył, zgrupowanych w cztery zespoły, które powstawały podczas kolejno dokonywanych przebudowań. Po śmierci szambelana Elarda von Oldenburg w 1937 r. właścicielem pałacu i majątku został jego wnuk Heinfried graf von Lehndorf, zamordowany 25 stycznia 1945 r. przez żołnierzy radzieckich, którzy splądrowali i spalili pałac, oraz zabudowania dworskie.
Po 1975 r. PGR opracował plany remontu, którego nie ukończono ze wzgl. na likwidację w 1994 r.

Opis

Budynek neobarokowy, piętrowy z mezaninem, z ryzalitem zwieńczonym wolutowym szczytem. W środkowym ryzalicie na osi pałacu znajdowały się hol i salon, w częściach bocznych zastosowano, podobnie jak na piętrze układ dwutraktowy, charakterystyczny dla pałacowego budownictwa okresu baroku i klasycyzmu. Wszystkie sale parterowe przykryto stropami kasetonowymi z fasetą wydzielona pasmem gzymsu i oświetlono dużymi, prostokątnymi oknami sięgającymi podłogi.

Park

Park krajobrazowy z XIX w.

Inne

Budynek gospodarczy
Kuźnia, obecnie kaplica, z poł. XIX w.
Dzwonnica cmentarna z dzwonem z 1764r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011