Galiny

Stan obecny

Własność prywatna.
Hotel, restauracja, stadnina koni.

Historia

Pałac z 1589 r.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z pocz. XIV w. W 1336 r., została założona przez komtura Bałgi, Henryka von Muro. W 1468 r. wieś przeszła w ręce rodu Eulenburgów, i w ich rękach pozostała aż do 1945 r. W 1468 r. Wielki Mistrz, Heinrich Reuss von Plauen, przekazał na mocy nadania pochodzącemu z Saksonii rycerzowi Wend Illeburgowi tereny położone na obszarze zamieszkanym przez pruskie plemię Galindów. W Galinach stał wówczas niewielki, murowany kościół z poł. XIV w. a cały obszar zajmował powierzchnię 114 włók. Przodkowie rodu Eulenburgów osiedlili się w Galinach, Wykach i Sątocznie, skąd przenieśli się do Prosny. Pierwszy, gotycki zamek powstał tu w końcu XV w. Ocalały z niego piwnice i fragmenty murów z gotyckiej cegły palcówki, czytelne w murach płn. skrzydła pałacu. Zasadniczą przebudowę przeprowadzono w 2 poł. XVI w. z inicjatywy Botho zu Eulenburg. Ten etap rozbudowy zakończył się w 1589 r. W 1709 r. Eulenburgowie, którzy byli jednym z najstarszych i największych rodów szlacheckich na tych ziemiach, w uznaniu zasług otrzymali tytuł baronów, a później w 1786 r. tytuł hrabiów. Kolejna przebudowa pałacu nastąpiła ok. 1850 r., wtedy to przelicowano elewacje, wymieniono dach i zmieniono część wnętrz. Rozbudowano zabudowania gospodarcze, powstał także budynek bramny. W 1839 r., po pożarze, z inicjatywy Botho Ernsta Ludwiga zu Eulenburg odbudowano zabudowania gospodarcze i oficyny w formach neogotyckich, a w 1921 r. przebudowano je w stylu neobarokowym. W 1945 r. pałac został splądrowany, a jego ostatni właściciel, hrabia Botho Wend zu Eulenburg, zmarł podczas wywózki na Sybir. Tuż po wojnie zaczęto organizować w pałacu kolonie dla dzieci, przez następne pięćdziesiąt lat został całkowicie zdewastowany. Dopiero w 1995 r. nowi właściciele podjęli się trudu odbudowy obiektu i rewitalizacji parku, przystosowując go do celów rekreacyjno - turystycznych.

Opis

W zachowanym do dziś kształcie zespół składa się z obszernego budynku właściwego pałacu, przylegającego doń od płn. załamanego pod kątem prostym niższego, także piętrowego skrzydła bocznego zakończonego niewielką wieżą. Płn. dziedziniec zamyka parterowy ciąg stajni i wozowni.
Pałac wybudowany w stylu późnogotyckim. W 1921 r. budynek pozbawiony został gotyckich cech stylowych. Ostatnio przyjmuje się, że został wybudowany już jako renesansowy dwór, o czym świadczą fragmenty dekoracji sgraffitowej, zachowane na płd. elewacji budynku. Jest to budynek piętrowy, dziewięcioosiowy, nakryty naczółkowym dachem zawierającym użytkowe poddasze. Wzniesiony na rzucie prostokąta, z zachowanym dwutraktowym układem wnętrz. Na parterze znajdują się pomieszczenia reprezentacyjne oraz obszerna sień na osi, z której drewniane schody wiodą na mieszkalne piętro. We wnętrzach ocalały elementy stolarki i kominki poch. z XVII i XVIII w. Elewacje pałacu są skromne, pozbawione podziałów, ujęte lizenami w narożach. Ich jedyną ozdobą są profilowane obramienia okienne i prostokątne płyciny podokienne w drugiej kondygnacji. Wejście główne wyróżniono kartuszem herbowym. Skrzydło boczne jest cofnięte względem lica fasady, także pozbawione podziałów, wyróżnia je jedynie ośmioboczna wieżyczka narożna i neobarokowy falisty szczyt.
Zespół bramny złożony jest z dwóch ustawionych równolegle, symetrycznych budynków ozdobionych neobarokowymi szczytami i łączącej je bramy, nad którą wznosi się wieżyczka.

Park

Park krajobrazowy o pow. około 5ha. Część wschodnia to stawy i wyspy na spiętrzonej Pisie opływającej wzgórze, część zachodnia to malowniczy fragment jej doliny. Założenie zostało poddane rewitalizacji, utworzono tu ścieżki i elementy małej architektury ogrodowej: mostki, kładki, altany, armatę czy też studnię. Ścieżki prowadzą w wyjątkowe zakątki parku, z których każdy ma swój odmienny charakter. Rośnie tu wiele ciekawych gatunków roślin, np. magnolie, różaneczniki, azalie i klony palmowe. Na terenie całego założenia podziwiać można kolekcję pięknie kwitnących róż. Wśród starodrzewu, górującego nad parkiem, występują rozmaite gatunki, m.in. lipy drobnolistne, kasztanowce, dęby czy też graby.

Inne

Zespół folwarczny, XIX/XX w., nr rej.: 4335 z 22.06.1996.
Oficyna, spichrz z 1745 r., brama pałacowa.
Kościół gotycki, mur. pw. Wniebowzięcia NMP, z 1388 r., przebud. 1856-57 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011