Lubrze

Stan obecny

Mieszkania.
Stan własności parku / terenu – nieznany.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Lubrze to wieś leżąca nad Wartą i DK nr 11, w odległości 2 km na płn. zachód od Nowego Miasta n.W. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1390 r. Od początku swego istnienia wchodziła w skład dóbr należących do kapituły gnieźnieńskiej. Nowe Miasto należało wówczas do Miłosławskich i Nowomiejskich (seu Rozdrażewskich). Niedaleko wsi Lubrza (w zapiskach także Lubcza) już w XV w. była przeprawa przez rzekę Wartę. Pod koniec XV w. w licznych zapiskach dot. Nowegomiasta i przyległych wsi mowa jest jedynie o przewozie, lub żegludze w pobliżu wsi Lubrza. Tak więc wieś była własnością Kościoła aż do sekularyzacji dóbr na pocz. XIX w. W czasie 2. wojny szwedzkiej miała tu miejsce słynna bitwa okolicznej szlachty ze Szwedami. W „Regestach” dopiero pod koniec XVIII w. poznajemy nieliczne nazwiska zarządców i tenutariuszy L.; byli to: Anna Łupińska (1730) i Łukasz Suski (1748). Na pocz. XIX w. wieś przeszła w ręce prywatne. Dziedzicami w 1814 r. byli Konstanty Aleksander Teodor Karczewski, ożeniony z Marianną Amalią Ludwiką Mojaczewską. Od ok. 1820 r. posiadali oni także Czarnotki. Po Konstantym dobra odziedziczył Emilkar Karczewski, ożeniony z Marcjanną Pieszyńską. Dziedziczka zmarła mając zaledwie 45 lat, dnia 10 kwietnia 1867 r. Pochowana została w krypcie grobowej Karczewskich w Zaniemyślu. W 1883 r. zmarł 31-letni syn dziedziców - Alfons Karczewski. Ojciec przeżył go o osiem lat. Umarł 22 lutego 1891 r. i pochowany został również w Zaniemyślu.
W 1888 r. Lubrze w pow. średzkim stanowiły dwa miejsca: dominium oraz folwark Baba. Łącznie było tu 15 domów i 132 m-ców, w tym 122 katolików i 10 ewangelików; 58 analfabetów. Stacja pocztowa z telegrafem znajdowała się w odległym o 2 km Nowym Mieście, zaś kolejowa w Chociczy. Brat Alfonsa Karczewskiego po śmierci ojca sprzedał majątek o pow. 501 ha niejakiemu Braunowi z Poznania. W latach 90. dobra nabył Hermann Kennemann, po którym przejął je w wianie Maks Jouanne z Klęki. Po Maksymilianie odziedziczył je Otto Jouanne. Więcej informacji o tej rodzinie zainteresowani znajdą w opisie Klęki w naszym katalogu.
W 1913 r. dobra rycerskie Deutschwarte wchodziły w skład majętności Preufsenwald (Bogusławki) należącej do Ottona von Jouanne i miały 481 ha, w tym 225 ha ziemi uprawnej, 20 ha łąk, 195 ha pastwisk, 15 ha lasu i 26 ha nieużytków wraz z wodą. Czysty dochód gruntowy wynosił 2991 marek. Na inwentarz żywy gospodarstwa składało się 20 koni, 163 szt. bydła dorosłego plus 77 cielaków oraz 141 szt. trzody chlewnej. Gospodarstwo posiadało gorzelnię parową. Zarządcą D. (Lubrza) był wówczas Wilhelm Schulz.
W 1926 r. dobra obejmowały 567,66 ha, w tym 260,45 ha ziemi uprawnej, 145,04 ha łąk i pastwisk, 155,82 ha lasu i 6,35 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wynosił 996 talarów. W 1930 r. wieś stanowiła obszar dworski w pow. średzkim i miała 143 mieszkańców. W latach 1939-45 przywrócono nazwę sprzed 1919 r. - Deutschwarte. 22 stycznia 1945 r. żołnierze radzieccy stoczyli tu bitwę z niemieckimi kolaborantami „własowcami”, żołnierzami gen. Andrieja Własowa, o most na Warcie (zbudowany w 1909 r.). Po wojnie dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11811891 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3970_(2202)_Neustadt_(An_der_Warthe)_1911_APP_Sygn._M.top.25-1591-1.jpg
6621 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3970_Neustadt_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w L., prawdopodobnie przebudowany po 2. wojnie św., to parterowy budynek nakryty dwuspadowym, naczółkowym dachem, fasadą skierowany na wschód.

Park

Park w L. nie miał charakteru regularnego założenia. Składał się z naturalistycznej cz. północnej porośniętej luźno drzewami liściastymi i południowej gdzie oprócz niewielkiego sadu i stawu rósł mieszany lasek. Całość od str. wschodniej ograniczona była zalewem Warty. Współczesne pozostałości mają ok. 1,2 ha.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011