Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Leśniewo

Lesniewo

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gnieźnieński
Gmina:Łubowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność ANR lub J.S.T.

Historia

Dwór z 3 ćw. XIX w.
U schyłku średniowiecza wieś znajdowała się w posiadaniu kanoników kapituły poznańskiej. W 1517 r. kanonicy sprzedali ją Janowi Bardzkiemu. Ten miał syna Mikołaja, który w 1523 r. sprzedał dobra Maciejowi Szymankowskiemu. Zacny Maciej po roku znalazł sobie żonę - Katarzynę Grzybowską, której zapisywał na połowie Leśniewa 100 grzywien posagu i tyleż wiana. Z czasem do swojego majątku włączyli oni pobliskie Owieczki. Gospodarowali na swoich wsiach do 1537 r., następnie stały się one własnością ich synów: Jana, Stanisława i Piotra. W tamtym czasie Szymankowscy zaczęli się już nazywać Leśniewskimi. Jan w 1542 r. ożenił się z Barbarą Bieganowską, której zapisał 225 złp. posagu i t. wiana. Mieli oni syna Piotra, za czasów którego we wsi był już drewniany dwór i to zapewne wzniesiony znacznie wcześniej, skoro zapiska z 1553 r. mówi o "starym siedlisku w dworze". Synem tegoż Piotra i Anny Noskowskiej był także Piotr, który ożenił się z Anną Cerekwicką. W 1573 r. teściowa skasowała swoje prawa na L. i Noskowie, aby syn mógł "oprawić" na nich 100 złp. posagu dla Anny. Cztery lata później gest pokazał także teść Anny, który zapisał jej sporą na owe czasy kwotę 1000 złp. Oprócz Piotra "juniora" Leśniewscy mieli też synów: Adama - kanonika poznańskiego, Macieja, Krzysztofa i Jerzego oraz córki Jadwigę i Dorotę. Ta wyszła za Macieja Złotnickiego i została właścicielką części wsi. Wraz z mężem pozyskała jego dobra, czyli wieś dziedziczną Jankowo Wielkie, las i osadę Gołusz, strumień Ostrów i połowę jeziora w Jankowie Kościelnym. Pozostała część L. nadal była w rekach księdza Adama, archidiakona łowickiego i jego brata Jerzego Leśniewskich. Jednym ze spadkobierców ks. Adama był Maciej Leśniewski, kasztelan bełzki. Po jego śmierci sukcesorzy przeprowadzili działy (ok. 1640 r.), wskutek których Leśniewo przypadło Katarzynie Leśniewskie, zamężnej początkowo za Harlęskiego, nast. za księcia Stefana Czetwertyńskiego, podkomorzego bracławskiego. Leśniewscy dzierżawili dobra Janowi Zabłockiemu z Dzierżnicy, a ok. 1650 r. ten stał się właścicielem wsi. Miał synów Stanisława i Krzysztofa. W 1679 r. po śmierci brata Stanisław Zabłocki sprzedał L. braciom Gowarzewskim, za kwotę 6 tys. złp. Zaledwie 3 lata później Jan, Wojciech i Stanisław Gowarzewscy wraz z bratową Jadwigą sprzedali wieś Janowi Darnowskiemu, synowi Wojciecha. Ten już w 1684 r. pozbył się wsi na rzecz księdza Franciszka Appel, kanonika gnieźnieńskiego, prepozyta infułata kamieńskiego, etc... Ksiądz także nie pobył tu długo, bo już w 1688 r. puścił dobra w ręce Franciszka Żeromskiego, syna Władysława. Kolejne transakcje sprzedaży następowały równie szybko i dlatego tylko wymienimy właścicieli. Byli to kolejno: Pawel Bieńkowski-Pruszak (1691), Marianna Oporowska z synami (1693), ponownie Franciszek Żeromski (1695) oraz Maciej Bronikowski (1713), ożeniony z n.n. Anną. Tu zatrzymamy się na dłużej, albowiem Maciej trzymał wieś aż do 1745 r., kiedy to sprzedał ją Jerzemu Dobrogoyskiemu. Ten zmarł nie dokończywszy transakcji, co uczynił jego syn Kazimierz. Ten ożeniony był z Marcjanną Koczorowską, z którą miał synów Antoniego i Macieja. Maciej z czasem został dziedzicem wsi, a także podczaszym bracławskim. W 1765 r. Maciej Dobrogoyski ożenił się z Marianną Otto-Trąmpczyńską, córką Stanisława i Anny Łojkówny. Rok później urodził się ich syn Mikołaj, a po kolejnych dwóch latach Wincenty Jakub. Ich pozostałymi dziećmi były: Ignacy Antoni, Anna, Józefa i Franciszka. Posesorami wsi w latach 70. XVIII w. była rodzina Jana i Franciszki Chylickich. W dworze w Leśniewie urodził się ich syn Bartłomiej. Dziedzic Maciej Dobrogoyski zmarł przed 1789 r. Dopóki żyła wdowa Marianna, ona była oficjalną właścicielką wsi. Na mocy kontraktu działowego z 1790 r. dziedzicem L. został syn Ignacy (1772-1825). Pozostali bracia: Stefan, Mikołaj i Jakub wzięli połowę Gurówka, dwa Stanisławowa w pow. gnieźnieńskim, sumy na dworkach w Gączu i Włoszanowie oraz prawa do dworu Długołęskiego w Gnieźnie. Matka dostała zyski z dóbr Chwałkowo. Na przełomie XVIII i XIX w. posesorem majątku Leśniewo był Konstanty Ulatowski. Posesję odziedziczył po nim w 1804 r. syn Ignacy. Gospodarował on w Leśniewie do 1819 r., kiedy to w zapiskach znajdujemy Józefę 1-o v. Ulatowską, 2-o v. Rozdrażewską, wymienianą już jako dziedziczkę dóbr. Tym sposobem w drodze wiana wlaścicielem Leśniewa został Stanisław Rozdrażewski. Zmarł on w 1827 r., pozostawiając majątek jedynemu synowi Stanisławowi. Ten zaślubił Teklę Łebińską, a w 1839 r. urodził się ich syn Kazimierz Tymoteusz Felicjan. Rozdrażewscy nie byli dobrymi gospodarzami i doprowadzili do sprzedaży majątku. Początkowo, w 1860 r. przeszedł on w ręce Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego za 34 tys. talarów, nastepnie w 1865 r. sąd w Gnieźnie wystawił 2226-morgowe dobra na dobrowolną subhastę. W 1865 r. nabył je Wilhelm Henryk Lossow (1816-1891) ze Starczanowa, za kwotę 51 tys. talarów. Wilhelm był synem Konstantego Henryka i Matyldy Twardowskiej h. Ogończyk. Rodzina ta pieczętowała się herbem własnym (Ryś Odmiana). Wilhelm ożenił się z Joanną Teodorą Dobrogoyską, z którą miał syna Władysława Henryka (1853-1916), ożenionego z Ireną Koschembahr-Łyskowską h. Doliwa (1860-1919). Ci mieli syna Romana Jana (1883-1950), ostatniego przedwojennego dziedzica Leśniewa. W 1910 r. Roman zaślubił Anielę Ewę, Marię Grabską z Grabii h. Pomian. Ze związku tego pochodziły dwie córki: Danuta zamężna za Mieczysława Grabowskiego i Wanda zamężna za Edmunda Johna. Zapewne to Wilhelm Lossow był inicjatorem budowy nowego dworu, w miejscu starszej siedziby, w otoczeniu parku krajobrazowego.
W 1885 r. na Leśniewo składała się wieś oraz dominium o areale 2196 mórg. Było tu łącznie 11 domów ze 111 m-cami, w tym 106 katolików i 2 ewangelików; 44 analfabetów. Na wieś składały się też olędry z 6 domami i 77 m-cami, w tym 46 ewangelików i 31 katolików; 8 analfabetów. Wilhelm Lossow zmarł w dniu 12 grudnia 1891 r., zaś jego syn 25 stycznia 1916 r. Wilhelm pochowany został w Gnieźnie, zaś Władysław w Poznaniu. W 1926 r. pod zarządem Romana Lossowa dobra liczyły 553 ha, w tym 533 ha ziem uprawnych, 10 ha łąk i pastwisk, 8 ha nieużytków i 2 ha wody. Jako podstawę do wyliczenia podatku wykazywano 1539 talarów czystego dochodu gruntowego. W 1930 r. wieś leżała w powiecie witkowskim i liczyła 548 m-ców. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na terenie dawnego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
1755887 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/;
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Leśniewie nie zachował się do czasów obecnych. Wznosił się pośrodku parku, wybudowany był na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą zwrócony był na wschód. Lokalizacja nieistniejącego budynku zaznaczona jest na mapce obok.

Park

Pozostałości XIX-wiecznego parku w Leśniewie zajmują działkę ew. nr 300306_2.0007.61/3 o pow. 4,9839 ha. (Geoportal, 25.07.2017 r.). Park nie zajmował całego tego obszaru, gdyż w części północnej, przy drodze, znajdowało się podwórze gospodarcze. Drzewostan parku jest mocno przerzedzony i można przyjąć, że ma ok. 2 ha pow. Wewnątrz założenia znajdują się dwa śródparkowe stawy. Do nieistniejącego dworu z kierunku wschodniego prowadziła niegdyś aleja zakończona okrągłym podjazdem.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Daniel Brzeziński4 lata i 3 miesiące temu
Podane współrzędne nie wskazują na żaden budynek. Bryła/obrys najbliższego budynku nie ma nic wspólnego z budynkiem przedstawionym na zdjęciu z książki braci Libickich "Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce" (strona 188)
Bogdan Adler4 lata i 3 miesiące temu
No to - popraw , Kolego !!