Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Czechowo
Zdjęcie dla portalu Miecia Postołowska 2012

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Czechowo

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gnieźnieński
Gmina:Niechanowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: 1994/A z 24.01.1985

Stan obecny

Własność J.S.T. Mieszkania.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Na pocz. XV w. w zapiskach znajdujemy Jana z Czechowa, który kupił 3 części wsi Piotrowo od jej dziedzica - Wawrzyńca. Synem tegoż Jana był Augustyn ożeniony z Heleną, który z 1465 r. zapisywał jej 220 grzywien posagu na swoich dobrach. W 2. poł. XV w. właściciele wsi zaczęli posługiwać się nazwiskiem Czechowskich. Czy byli to ci sami Czechowscy pieczętujący się herbem Belina? Tego nie wiemy. Oprócz nich część wsi dzierzyli Słomowscy, m.in. ksiądz Stanisław Słomowski, kanonik gnieźnieński i poznański. Słomowscy dzierżyli także wsie Zołcz i Jarząbkowo. Ród Czechowskich w Czechowie wygasł już w poł. XVI w., zaś Słomowscy swoją część trzymali do k. stulecia, dzierżawiąc ją m.in. Zygmuntowi Bnińskiemu. W ostatnich latach XVI w. wieś przeszła w ręce Jadwigi Iwińskiej, żony Adama Sędziwoja z Czarnkowa, a następnie jej syna Krzysztofa Iwińskiego. W tamtym czasie posesorem dóbr był Jakub Modliszewski, burgrabia sądu ziemskiego i podstarości pyzdrski. W 1. poł. XVII w. Iwiński żył z dzierżawy dóbr, m.in. Maciejowi Trzeckiemu i Janowi Gałczyńskiemu. Miał syna Piotra, który będąc po śmierci ojca niepełnoletnim, pozostawał pod opieką Łukasza Mielżyńskiego, kasztelana gnieźnieńskiego. W 1638 r., będąc już pełnoprawnym właścicielem sprzedał Czechowo, Jarząbkowo, część Michałek i Jelitowo, Katarzynie z Bnina Opalińskiej. Ta była córką Andrzeja, podkomorzego poznańskiego i Anny Mielżyńskiej. Rok później dała Czechowo swojej przyrodniej siostrze Teresie. Pozostałe swoje dobra, czyli Pleszew z przyległościami dała Aleksandrowi z Otoka Zalewskiemu. Tym sposobem przez krótki czas wieś trzymali zalescy, a nastepnie Adam Uriel Czarnkowski (do 1645 r.) i Łukasz Pigłowski, syn Jakuba. W rękach Pigłowskich Czechowo znajdowało się do 1675 r., gdy na skutek działów rodzinnych przeszło w ręce Jana Popowskiego, jednego z mężów Zofii Pigłowskiej (córki Łukasza). Ten niebawem ożenił się z Jadwigą Pigłowską, z która miał syna Mariana - kolejnego dziedzica Czechowa. Stara dziedziczka - Jadwiga - zdążyła doczekać ślubu wnuka Bogusława z Marianną Kaliszkowską (w lutym 1740 r.) i narodzin ich córki Katarzyny Elżbiety (w listopadzie 1740 r.). Zmarła 13 września 1742 r. Bogusław umarł ok. 1750 r., zaś niedługo później wdowa wyszła za Walentyna Baranowskiego, który tym sposobem dostał Czechowo w wianie. W latach 70. XVIII w. wieś przeszła w ręce Antoniego Widlickiego, ożenionego z Zofią Rożnowską. Był on drugim mężem zacnej niewiasty, zamężnej 1-o v. Gliszczyńskiej i jak się okazało nie ostatnim. W latach 80. wyszła ona za Augustyna Goczałkowskiego h. Poraj, z którym jeszcze w 1789 r. miała syna Józefa Ignacego Teodora. Na przełomie XVIII i XIX w. współwłaścicielami wsi zostali Michał i Magdalena ze Szczanieckich Brzozowscy. Dziedzicami całej wsi byli na pewno już w 1809 r. Mieli córkę Józefę Michalinę Franciszkę, która dopiero na 9 dni przed swoim ślubem, 18 sierpnia 1809 r. została ochrzczona. Wybrankiem Franciszki był Jerzy Józef Michał Przanowski z Czeluścina. Posesorami dóbr w tym czasie byli Wereczyńscy, zaś dziedzicami dość szybko zostali Ferdynand i Antonina z Goślinowskich Seyberlich, a następnie (ok. 1830 r.) Stanisław Chrzanowski h. Nowina (zm. w 1856 r.), ożeniony z Balbiną Masłowską. W Czechowie rodzili się ich synowie: Nicefor, Michał Mateusz Franciszek (w 1840 r.) i Wiktor Stefan Wacław (w 1844 r.). Dwór wybudowany został dla Stanisława Chrzanowskiego ok. połowy XIX w. Wiktor Wacław Ch. w 1877 r. w Jarząbkowie zaślubił Kazimierę Teofilę Chrzanowską, z którą miał 2. dzieci, w tym córkę Stefanię zamężną za Teodora Swiniarskiego. Był dziedzicem Czechowa do swojej śmierci w 1885 r. Następnie wieś pozostawała własnością wdowy, która w 1893 r. w Berlinie wyszła za Władysława Chrzanowskiego z Budzewa. W 1885 r. na Czechowo składała się wieś oraz dominium o pow. 1132 mórg. Było tu 9 domów ze 109 m-cami wyznania katolickiego (w tym 47 analfabetów). Kazimiera Chrzanowska zmarła kilka lat po drugim mężu, 23 lutego 1914 r. Pochowana została w Jarząbkowie. Dalej dziedzicem był dr Stefan Chrzanowski. W 1926 r. pod zarządem Heleny Nieniewskiej majątek liczył 337 ha i wykazywał 1247 talarów czystego dochodu gruntowego. Na ogólny areał składało się 300 ha ziem uprawnych, 29 ha łąk i pastwisk oraz 8 ha nieużytków. Majątek specjalizował się w reprodukcji nasion buraczanych. W 1930 r. wieś liczyła 188 m-ców. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na bazie pozostałości majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Geoportal, Mapster:
5599 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Budynek parterowy, nakryty naczółkowym dachem, z parterową przybudówką od zachodu, fasadą skierowany na NzE. W elewacji ogrodowej taras poprzedzający wejście. Od frontu wąski ryzalit z portykiem kolumnowym 2 x po dwie kolumny, dźwigający balkon. Podobnie w elewacji ogrodowej. Nad balkonami trójkątne wystawki.

Park

Park z przeł. XIX i XX w. o pow. 4,5 ha. Pomiar wykonano najdokładniej jak to możliwe, pomimo iż park rozczłonkowany jest aż na 10 działek ewidencyjnych. Niestety większość powierzchni parku to duże trawiaste polany lub nieużytki; zachowane skupienia starodrzewu koncentrują się na wschód i południe od dworu. (Geoportal, 29.05.2017 r.).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.