Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Działyń
2013, zdjęcie Deogracias Apostatis
Miniatura DziałyńMiniatura DziałyńMiniatura DziałyńMiniatura DziałyńMiniatura DziałyńMiniatura Działyń

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Deogracias ApostatisMarek KujawaTadeusz Repeć

Działyń

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gnieźnieński
Gmina:Kłecko
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Spółka "Działpol". Siedziba Instytutu Badawczego im. Dezyderego Chłapowskiego.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Wieś zwana wcześniej Pępice albo też Pempice powstała dopiero na pocz. XVII w. i od początku stanowiła własność hrabiów Latalskich z Łabiszyna. Ci mieli swój dwór także na przedmieściach Poznania, a wraz z Pempicami w skład ich dóbr wchodziły: Dębnica Wielka i Mała, Brzozogaj, Opieczki, Nowawieś, Dziatkowo i spichlerz w Solcu. W 1706 r. kasztelanowa kowalska Izabella Mielęcka, 1-o v. Latalska, 2-o v. Lubstowska, scedowała dobra swoim synom: Stanisławowi, Jerzemu i Konstantemu Latalskim. W 1741 r. Władysław Latalski, syn Jerzego sprzedał swe dobra dziedziczne wraz z Pępicami Katarzynie z Kąsinowskich Cieleckiej, starościnie powidzkiej. Nazwę wsi "Działyń seu Pępice" po raz pierwszy znajdujemy w dokumencie działowym Małachowskich i Działyńskich z 1774 r. Występuje tam też córka Konstancji Cieleckiej - Katarzyna Działyńska, córka Jakuba, wojewody malborskiego i jej siostra Marianna. Ta, 1-o v. Sułkowska, wyszła za Michała Wołłowicza h. Bogoria (1750-1817), marszałka grodzieńskiego, późniejszego szambelana królewskiego, właściciela Witkowa. Posesorem Działynia w tamtym czasie był Dominik Przanowski. Po wuju Działyń odziedziczył Eustachy (1784-1847), syn Antoniego i Teofili Matuszewicz h. Łabędź. W 1818 r. ożenił się on z Julią Breza z Goraja h. własnego (1798-1882). Rok później urodził im się syn Antoni Stanisław Michał Anatoliusz (zm. 1852), a w 1823 r. córka Marianna Teofila, która zmarła w 11 mies. życia. Kolejnymi dziećmi byli: Witold Zygmunt Joachim Michał (1825-1875), Eustachy Józef Michał (1828-1894), a następnie Jadwiga (1830-1891). W 1885 r. wieś stanowiła dominium w pow. gnieźnieńskim o pow. 4227 mórg i wraz z Mielnem należała do Eustachego Wołłowicza. W skład domeny wchodziły ponadto folwark Kopydłowo i młyn Opoczki. Na jej terenie znajdowało się 12 domów z 206 m-cami, w tym 145 katolików i 61 ewangelików; 97 analfabetów. Autorzy "Słownika Geograficznego..." piszą o "pałacu i parku nad jeziorem", który to pałac wzniesiony został dla Wołłowiczów zapewne ok. 1880 r. W 1926 r. majątek był już własnością Henryka Sprengera. Same dobra Działyń liczyły 787,25 ha z czystym dochodem gruntowym 3909,65 talarów. Oprócz tego do Sprengera należały: Bojanice (415 ha, 2039,25 talarów), Brzozogaj i Próchnowo (581 ha z 2475,49 talarów), Dębnica z Gajkami (642,75 ha z 2550,71 talarów) i Obora (348,5 ha z 1409,5 talarów). W Działyniu znajdowała się gorzelnia, zaś pomiędzy folwarkami wybudowano kolejkę polną. W gospodarstwie używano nowoczesne pługi parowe. Oprócz typowych upraw specjalizowało się ono w hodowli krów (187 sztuk). Po 2. wojnie światowej wszystko to zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na terenie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. Pałac był wielokrotnie przebudowywany. Po wojnie wraz z oficyną przeznaczony został na cele oświatowe.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Geoportal
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi S/SW-N/NE, fasadą skierowany na E/SE. Budynek piętrowy, nakryty dachem czterospadowym. Fasadę akcentuje nieznaczny ryzalit zwieńczony trójkątnym naczółkiem. W elewacji ogrodowej dwa nieznaczne ryzality po bokach. Od południa trójkątna facjatka.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. ok. 14 ha. Za pow. parku przyjmujemy teren całego drzewostanu wraz ze stawami i budynkami dworu oraz oficyny, a także polanę ograniczoną od północy kanałem. Założenie zajmuje kilka różnych działek ewid., w tym fragment dużej dz. rolnej nr ...185/1 o pow. 79,9960 ha. Na tej działce znajduje się także podwórze gospodarcze. (Geoportal, 8.06.2017 r.) Całość leży na wschodnim brzegu dwóch połączonych ze sobą jezior: Biskupickiego i Działyńskiego.

Inne

Spichlerz, klasycystyczny, 1. poł. XIX w.
Rządcówka, k. XIX w.
Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.