Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu



Dobieżyn
Doberfeld (1943-45)
Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Buk
Rodzaj obiektu:Dwór
Powiat:poznański
Gmina:Buk
Rodzaj obiektu:Dwór
Stan obecny
Własność J.S.T. Wiejski Dom Kultury w Dobieżynie.Historia
Dwór z k. XIX w.Dobieżyn to wieś położona 2 km na południe od Buku. Począwszy od czasów późnego średniowiecza, była ona własnością kościoła w Granowie. Ośrodkiem zarządu dóbr było wójtostwo, które należało do tzw. Klucza Bukowskiego i odprowadzało zyski dla biskupów poznańskich. Pierwsza wzmianka pisana o D. pochodzi z 1354 r.; w zapiskach nazwa wsi pojawia się także jako Dowieżyno, Dowięzino (1580), Dobieżyno oraz Dobieszyn (XIX w.). Przez stulecia wójtostwem zarządzali wójtowie, lecz na pocz. XVIII w. zmieniła się forma zarządzania sołectwem i puszczano je w tzw. posesję, czyli inaczej mówiąc dzierżawę. I tak w 1708 r. znajdujemy tu dzierżawców (posesorów) Rosińskich, następnie po śmierci Franciszka Rosińskiego w 1721 r. - Korzeniowskich, którym w 1724 r. urodził się syn Andrzej. Od 1730 r. posesorami byli Władysław Radoliński h. Leszczyc z żoną Marianną Rzeszotarską. W 1738 r. ich córka Helena wyszła w Dobieżynie za Floriana Jana Ważyńskiego. Rok później w "wójtostwie" (pierwotnym dworze) urodziły się ich dzieci - bliźnięta - Florian i Stanisław. W 1742 r. w D. urodziła się Agnieszka Dorota, zaś 2 lata później Franciszka Kazimiera - córki Jana Ważyńskiego i Heleny Radolińskiej.
Pomimo, że właścicielami wsi formalnie byli biskupi poznańscy, w 1774 r. znajdujemy ciekawą zapiskę, że wójt Dobieżyna "dziedzic" Wawrzyniec Lutomski sprzedał sołectwo Stanisławowi Świderskiemu. Żona tegoż - Karolina - zmarła w 1780 r. i pochowana została w Gostyniu. Zwyczaj nazywania wójta "dziedzicem" najwyraźniej przyjął się na dobre, bo później jeszcze (w 1788) jest tak nazywany Maciej Falędzki. Po Falędzkim "dziedzicem" wójtostwa został Kazimierz Zabielski ożeniony z Teresą Biskupską. W 1801 r. urodziła się w D. ich córka Julianna, zaś rok później - Salomea Nepomucena.
Sekularyzacja dóbr biskupich w Dobieżynie nastąpiła zapewne przed 1820 r. Jej pierwszymi "prywatnymi" właścicielami byli Leon Szołdrski h. Łodzia z żoną Józefą Świderską. W 1822 r. w D. urodził się ich syn Józef Hipolit, a w 1830 r. córka Emilia Teresa. Dwa lata później urodziła się ich druga córka - Julianna Stanisława. W poł. XIX w. we wsi mieszkali także Kurczewscy. W 1837 r. we wsi znajdowało się 48 dymów, w których mieszkało 407 osób. W 2. poł. XIX w. wieś przeszła w ręce niemieckie; w bliżej nieokreślonym okresie należała do majętności w Dusznikach.
W 1885 r. na Dobieżyn leżący w pow. bukowskim składała się wieś oraz dwa folwarki: o pow. 915 oraz 524 morgi. We wsi znajdowało się 58 domów z 496 m-cami, w tym 441 katolików i 55 ewangelików; 140 analfabetów. Pod koniec XIX w. dla ówczesnych właścicieli niemieckich wybudowano obecny dwór, jednakowoż folwarki nie stanowiły typowej majętności ziemskiej. Były to raczej duże gospodarstwa, bez ozdobnych parków z gazonami, alejkami, boskietami; elementów małej architektury, etc. Na pocz. XX w. gospodarstwa te zapewne zostały rozparcelowane, gdyż nie znalazły się w księgach adresowych okresu międzywojennego. Na mapach archiwalnych nie znajdujemy też określenia, typowego dla zespołów dworskich - "Gut", czy też "Vorwerk". Na pocz. XX w. w rozbudowującej się wsi wybudowano też nową szkołę. W okresie 2. wojny światowej wieś nosiła nazwę Doberfeld. Po wojnie relikty dawnego folwarku stały się elementem typowej wsi rolniczej.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11813484 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3665_Buk_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-1062.jpg
5922 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3665_Buk_1891.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.