Nowe

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z k. XVIII w.
Początki wsi Nowe skrywają mroki dziejów, prawdopodobnie od okresu późnego średniowiecza, ziemie te należały do cystersów z Łekna, a później z Wągrowca. Pierwsze wzmianki pochodzą z regestrów poborowych z lat 1577 i 1579, kiedy to miała ona odp. 6 i 3 ślady osiadłe oraz należała do opata wągrowieckiego. Po sekularyzacji dóbr Prusacy utworzyli tu kilka folwarków, w tym największy o pow. 804 mórg - dominialny. W 2. poł. XIX w. jego właścicielem był Kazimierz Nieżychowski h. Pomian (1826-1875), ożeniony z Jadwigą Kierską z Kiekrza h. Jastrzębiec. Ich córką była Zofia Maria, która wyszła za Adama Kościelskiego h. Ogończyk. Mieli oni synów: Czesława, Władysława, Jana i Juliana oraz córki: Władysławę i Izabelę. Ta później wyszła za Bogdana Amrogowicza (1877-1951). Pięć pozostałych, mniejszych gospodarstw chłopskich liczyło po 300-400 mórg. W 1885 r. we wsi będącej również siedzibą gminy znajdowało się 14 domów z 189 m-cami, w tym 196 ewangelików i 91 katolików. Na pocz. XX w. we wsi dominowały dwa większe folwarki, a w okresie międzywojennym ich właścicielami byli Franciszek Szyszka oraz Kazimierz Fryczyński. Szyszka na stałe mieszkał w Wągrowcu, zaś majątkiem zajmował się dzierżawca Jan Remlein. Do Kazimierza Fryczyńskiego należał drugi folwark, leżący dalej na wschód. Dobra Szyszki liczyły 197,9 ha i dostarczały 461 talarów czystego dochodu gruntowego a Fryczyńskiego 102,5 ha z dochodem 263 talary. Na ogólny areał większego gospodarstwa składało się 155 ha ziem uprawnych, 20 ha łąk i pastwisk, 10 ha lasu i 12,9 ha nieużytków. Po 2. wojnie światowej posiadłości pow. 100 ha zabrało państwo. Na terenie dawnego folwarku, w jego zabudowaniach mieściły się magazyny.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1929;
Portal genealogiczny "My Heritage" (uwaga: zawiera błędy!);
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Geoportal;
Wikipedia.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór klasycystyczny, piętrowy, nakryty dwuspadowym dachem. Wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi zbliżonej do W-E, wejściem skierowany na południe. W fasadzie centralnie umieszczony ganek stylizowany na portyk, nad nim wystawka zwieńczona trójkątnie.

Park

Brak. Obok dworu, po jego wschodniej stronie rośnie kilka drzew, które być może są pozostałością dawnego ogrodu.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011