Łęgowo

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z 2. poł. XIX w.
Początki wsi sięgają XII/XIII w., kiedy to należała ona do książąt pomorskich. W 1253 r. książę Bolesław Pobożny dał tę wieś Jankowi Wojciechowiczowi z rodu Zarembów, z okazji chrztu jego syna Sędziwoja. Już pod k. XIII w. dziedzice ufundowali we wsi kościół p.w. św. Katarzyny Panny i Męczenniczki. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu legata apostolskiego, Filipa Firmanusa z 1282 r. W 1319 r. Sędziwój sprzedał wieś cystersom łekneńskim, w których rękach pozostawała ona aż do pocz. XIX w. Cystersi po spaleniu klasztoru w 2. poł. XIV w. przenieśli się z Łekna do Wągrowca. Łęgowo wraz z innymi dobrami było wydzierżawiane. I tak, na pocz. XVII w. dzierżawcami wsi byli Jadwiga i Wojciech Czekanowscy, później zaś rodzina Skwarskich. Na pocz. XVIII w. w aktach kościelnych w Łęgowie znajdujemy Przydzyńskich, Chociszewskich i Wyrzyskich. W 1729 r. zmarł stary ekonom tychże, Maciej Trzciński. W poł. XVIII w. znajdujemy tu Antoniego Łukaszewicza h. Trójstrzał, zm. w 1751 r. i pochowanego w Łęgowie, następnie Turboyskich (pis. oryg.). Od ok. 1777 r. "sługami" klasztoru w Łegowie byli Andrzej i Marianna Moszczyńscy, rodzice Wawrzyńca Franciszka, ochrzczonego tutaj 12 sierpnia tegoż roku. Ostatnim posesorem dóbr kościelnych, aż do rozwiazania zakonu cystersów w 1835 r. był Karol Schreiber. Kościół na pocz. XIX w. spłonął i nie został już odbudowany. Później dobra przeszły w ręce prywatnych, niemieckich właścicieli. Od 1881 r. należały do Johanna Ferdinanda Jahnza. W 1885 r. na Łęgowo składała się wieś i dominium w pow. wagrowieckim. W 26 domach mieszkało 260 osób, w tym 255 katolików (90 analfabetów). Dominium obejmowało 873 morgi i posiadało cegielnię. W okresie międzywojennym majątek wraz z pałacem nabył Amadeusz Milbrandt. Oprócz głównej majętności we wsi był także mniejszy, 131-hektarowy folwark (z dochodem gr. 299 talarów) należący do Kościoła Katolickiego, którego dzierżawcą był Melchior Cieplucha. Dobra Milbrandta liczyły 258 ha, w tym 124 ha ziemi ornej, 37 ha łąk i pastwisk, 1 ha nieużytków i 96 ha wód; dostarczając 466 talarów czystego dochodu gruntowego. Po wojnie dobra te zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. W dworze przez wiele lat mieściły się mieszkania komunalne oraz świetlica. Po przemianach 1989/90 został on sprzedany osobie prywatnej.
Źródła:
Wikipedia;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Plan Odnowy Miejscowości Łęgowo na lata 2016-2023;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Książka Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1926.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Budynek parterowo-piętrowy, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi W-E, fasadą skierowany na południe. Środkowa część (korpus) parterowy, nakryty dachem dwuspadowym. Skrzydła lekko zryzalitowane w obu elewacjach, nakryte dachami dwuspadowymi, w osi poprzecznej do osi dworu. Środkowe wejście w fasadzie poprzedzone gankiem i schodami. Dodatkowe wejście w parterowej przybudówce od zachodu.

Park

Park z XIX w. o pow. 0,659 ha. Większa część parku (ok. 0,5 ha) leży na dz. nr... 19/37 o pow. 2,12 ha, przylegającej do jeziora. Niewielka część starodrzewu znajduje się również na działkach sąsiednich. (Geoportal)

Inne

Kuźnia, k. XIX w. (ob. warsztat)

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011