Budziejewo

Stan obecny

Własność prywatna.
Hotel, restauracja - Dworek "Róża Poraja".

Historia

Dwór z poł. XIX w.

Pierwszym znanym właścicielem wsi na pocz. XV w. był niejaki Broch, którego potomkowie siedzieli tu do pocz. XVII w. W 2. poł. XV w. dziedzicami byli bracia niedzielni Mikołaj i Maciej. Z czasem wykształciło się nazwisko Budziejewskich, dla których wieś ta stała się gniazdem rodowym. W 1. połowie XVII w. wieś przechodziła z rąk do rąk, należała do Czekanowskich, Piotra Piekarskiego, Marcina Żegockiego, Wojciecha Ulatowskiego i Wojciecha Jastrzębskiego (ok. 1650 r.). W niespokojnym okresie wojen szwedzkich część wsi leżała odłogiem a inne części były w rękach Gogolewskich albo też potomków Ulatowskich. W 1695 r. jako dziedzice są już wymieniani Jan i Franciszek Gogolewscy, którzy niedługo później sprzedali dobra Krzysztofowi Garczyńskiemu. Ten wraz z synami Janem i Andrzejem w 1721 r. sprzedał Budziejewo Janowi z Werbna Rydzyńskiemu h. Wierzbna, za kwotę 70 tys. złp. Jan ożenił się z Eleonorą Bnińską z którą miał syna Wojciecha (1705-1770). Ten z kolei ożenił się z Teresą Rogalińską z którą miał dwoje dzieci: Teresę Antoninę zamężną za Zygmunta Radońskiego i Franciszka. Hrabia Franciszek Rydzyński wśród swoich dóbr posiadal także Zbietkę i Jażewo w pow. śremskim. Ożenił się z Józefą Kwilecką, z którą miał dwie córki: Mariannę i Barbarę. Zmarł 13 września 1812 r. i pochowany został w Poznaniu. Józefa zmarła 12 grudnia 1822 r. i pochowana została obok męża. Kolejnymi dziedzicami zostali Swiniarscy, którzy pisali się z Wybranowa i pieczętowali herbem Poraj. Maksymilian (1798-1867) ok. 1830 r. zaślubił Karolinę Iłowiecką h. Ostoja, z którą miał ośmioro dzieci. Z tychże Antoni zaślubił Helenę Warnka, a po jej śmierci Karolinę Umińską h. Cholewa. Ta po śmierci Antoniego była dziedziczką Budziejewa, a w 1868 r. dobra przejął jego brat - Teodor Swiniarski (1843-1916). W owym czasie na Budziejewo składała się wieś oraz dominium o rozległości 1691 mórg. We wsi znajdowało się 10 domów ze 102 m-cami, a na terenie domeny 8 domów i 131 m-ców. Dziedzic był członkiem dworu kościelnego w Popowie Kościelnym i prezesem Kółka Rolniczego tamże. Był też członkiem rady nadzorczej, a później prezesem tejże Rady w Banku Ludowym w Wągrowcu. Był też długoletnim wiceprezesem Towarzystwa Rolniczego na pow. wągrowiecki. Ciężką pracą doprowadził majątek do rozkwitu, za co otrzymał on miano dóbr rycerskich. Dopiero będąc już niemłodym Teodor ożenił się ze Stefanią Chrzanowską h. Poraj z Czechowa, z którą miał córki Lucynę i Annę. W 1926 r. właścicielką 432-hektarowego majątku była wdowa, Stefania Swiniarska. Na ogólny areał składało się 369,8 ha ziem uprawnych, 50,3 ha łąk, 2,7 ha lasów, 9,6 ha nieużytków i 6 ha wód. Majątek przynosił 1494 talary czystego dochodu gruntowego.
Po wojnie dobra przejął i rozparcelował Skarb państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1926
Teki Dworzaczka (Regesty)
Wielka Genealogia Minakowskiego
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór składa się z dwóch brył dostawionych do siebie prostopadle. Północna w dłuższej osi W-E i południowa w osi N-S. Budynek parterowy, nakryty naczółkowym dachem. Główny korpus stanowi bryła południowa, tam też w obu elewacjach znajdują się wejścia do budynku. Bardziej reprezentacyjne znajduje się od str. wschodniej. Fasadę akcentuje tu podwójny wgłębny portyk kolumnowy, na poziomie piętra zamknięty od góry arkadami. Ryzality zwieńczone są trójkątnie. Dawna część gospodarcza znajduje się po zach. stronie części rezydencjonalnej.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. (ze stawem) ok. 1,5 ha.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011