Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Pęckowo
Zdjęcie dla portalu Miecia Postołowska 2012

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Pęckowo

Penskowo

Województwo:wielkopolskie
Powiat:szamotulski
Gmina:Obrzycko
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: 2650/A z 15.07.1998

Stan obecny

Zamieszkany, prawdopodobnie własność prywatna.

Historia

Dwór z 1870 r.
Pęckowo to wieś leżąca 8 km na płn.-zachód od Szamotuł. Pod koniec średniowiecza jej nazwę zapisywano także pod postaciami: Pęczkowo i Penczkowo, a w pierwszej wzmiance z 1337 r. figuruje jako "Penczkow". Pozostałe jej formy to raczej efekt błędów w zapisie. Z kolei nazwa "Paczkowo" dotyczy zapewne zupełnie innej wsi w pow. poznańskim. Dlatego być może z tego "innego" Paczkowa pochodził Stanisław, wymieniony w zapisce z 1337 r.? Jest to tym bardziej realne, że w "Regestach" prof. Dworzaczka wieś pojawia się stosunkowo późno, bo dopiero pod k. XV w., a na jej terenach nigdy nie wykształciło się nazwisko Pęckowskich czy też Pęczkowskich. Powstały we wsi folwark już w połowie XV stulecia należał do właścicieli dóbr szamotulskich. Wtedy też dobra te podzielone zostały pomiędzy Jana i Piotra - synów Dobrogosta Świdwy z Szamotuł. Pod koniec stulecia, połowa Szamotuł z przyległościami w tym P., należała do Andrzeja z Sz., kasztelana kaliskiego. W 1495 r. Andrzej dał majątek w użytkowanie córce Katarzynie, z zastrzeżeniem, że gdy wyjdzie za mąż, dobra te wrócą do niego, on zaś da jej w posagu 2000 grzywien. Ponadto z racji wyprawki małżeńskiej, ofiarował córce trzyletnie dochody z ceł kaliskich, konińskich i kleczewskich.
W 1. poł. XVI w. wieś pozostawała pod zarządem potomków Andrzeja Sz. i jego brata Jana. Od ponad stu lat podzielona była na części, którymi władali Łukasz hr. Górka (spadkobierca Andrzeja) oraz Broniewscy i Rokossowscy (spadkobiercy Piotra Sz.). Po Łukaszu właścicielem został Stanisław Górka, który w 1579 r. sprzedał kilkanaście wsi, w tym P., Jakóbowi Rokossowskiemu, podskarbiemu w Koronie. Na drugiej części pod koniec XVI w. siedzieli Broniewscy: Jan i jego żona Urszula Świdwianka - córka Jana Świdwy z Sz. Na pocz. XVII w. wieś całkowicie opustoszała, a jedynie jej grunty były przedmiotem kolejnych sprzedaży. W 1615 r. Stanisław Rokossowski, syn Jana, dokonał podziału majątku z bratem Andrzejem (trzeci brat - Jakub ponoć zmarł), po czym sprzedał Gaj, Szczuczno i P. - Annie Smoguleckiej, żonie Marcina Broniewskiego, za kwotę 20 tys. złp. Nic to nie zmieniło w Peckowie, po którym jedynie szalały wichry, a ziemia leżała odłogiem. Później przechodziła ona jeszcze w ręce hrabiów Latalskich z Łabiszyna, a krótko po szwedzkim "potopie" Jan Broniewski, syn Marcina, sprzedał Gaj wraz z Pęckowem swej siostrze Mariannie, zamężnej za Krzysztofa Unruga, podpułkownika królewskiego. Wtedy też, w 1660 r., druga część wsi (folwark) znalazła się w rękach Jana Kąsinowskiego, ożenionego z Marianną Żychlińską (wdową po Stefanie Żychlińskim h. Dołęga). Ta część w źródłach wymieniana jest łącznie z dobrami Kobylniki, natomiast część Bogusława Unruga (syna Krzysztofa i Maroanny Broniewskiej) ciągle stanowiła tzw. pustki. W 1708 r. Bogusław sprzedał Gaj i P. Mariannie Bogumile Unrug, wdowie po Jakubie Pilchowskim, 2-o v. żonie Ludwika Szołdrskiego, za kwotę 15 tys. złp. Jeszcze w tym samym roku Unrugowa vel Szołdrska sprzedała obie wsi Mariannie Radomickiej h. Leszczyc. Po Mariannie części wsi odziedziczyli jej bratankowie: Maciej - wojewoda inowrocławski, Andrzej Aleksander - wojewoda poznański i Władysław - kasztelan poznański. W wyniku podziału dóbr, Gaj i pustki Pęckowo przypadły Władysławowi Radomickiemu. Córka tegoż - Katarzyna - wyszła za Stanisława Grabskiego, z którym miała córki: Jadwigę, Barbarę i Izabellę. Grabski w 1741 r. sprzedał obie wsi Leonowi Raczyńskiemu, generał-majorowi J.K.M-ości i Rzeczpospolitej, synowi Michała Kazimierza - wojewody poznańskiego. Nie wiemy tylko dlaczego dobra osiągnęły tak dużą wartość (?), w stosunkowo krótkim okresie (33 lata), z 15-tu na 112 tys. złotych polskich. Równolegle do Radomickich, druga część wsi znajdowała się w rękach Kąsinowskich z Kobylnik, następnie Chryzostoma Kalkraytera (do 1750) i Wojciecha Obarzankowskiego. Po Wojciechu odziedziczył Marcin, cześnik bydgoski, a następnie jego synowie: Michał i Adam Obarzankowscy. Obydwaj bracia wybrali drogę duchowną i pierwszy z nich został dziekanem, zaś drugi biskupem. W 1788 r., już po śmierci Michała, Adam O. sprzedał Kobelniki, P. i Zamłynie, Ignacemu Żelisławskiemu, majorowi artylerii konnej i jego żonie Mariannie z Obarzankowskich. W 1790 r. majątek Obarzankowskich czyli Kobylniki i P. podzielone zostały na cztery części, z których trzy otrzymała Marianna z mężem. Od tej pory zapiski o tej części wsi, definitywnie się zakończyły.
Po utworzeniu Ordynacji Raczyńskich w Obrzycku, folwark w P. stał się jego częścią składową. "Słownik Geograficzny..." Chlebowskiego i s-ki nawet nie nazywa go wsią. W 1885 r. było tu 8 domów i 95 mieszkańców. Opisywany dwór wybudowany został najprawdopodobniej dla dzierżawców (posesorów) folwarku, a wokół niego tradycyjnie założono niewielki park. Na pocz. XX w. Pęckowo wydzierżawione było Protowi Mielęckiemu h. Grzymała i jego żonie Marii Niegolewskiej. Dnia 17 lutego 1900 r. w P. ochrzczony został ich syn Zygmunt. W 1926 r. właścicielem Ordynacji (majoratu) Obrzycko, był Zygmunt Raczyński h. Nałęcz. Szczegółowy opis i genealogię tej gałęzi rodu Raczyńskich, znajdą Państwo w opisie Obrzycka w naszym katalogu. W 1926 r. folwark w P. miał 264 ha obszaru, w tym w tym 262 ha ziemi uprawnej oraz 2 ha łąk i pastwisk. Gospodarstwo posiadało własny pług motorowy, specjalizowało się zaś w reprodukcji nasion buraczanych. W celu wyliczenia podatku gruntowego, do urzędu skarbowego wykazywano kwotę 986 talarów tzw. czystego dochodu. W 1930 r. wieś stanowiła obszar dworski w pow. szamotulskim i liczyła 153 m-ców. W latach 1943-45 nosiła nazwę Penskau. Po 2. wojnie światowej dawny folwark został zabrany i rozparcelowany przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczno-Geograficzny Ziem Polskich w Średniowieczu, Instytut Historyczny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski..., 1926;
Geoportal;
Mapster:
5447 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3364_Scharfenort_1940.jpg
5448 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3364_Scharfenort_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi NW-SE, fasadą skierowany na SW, parterowy, podpiwniczony i nakryty wysokim czterospadowym dachem w części środkowej, z dwoma skrzydłami po bokach, nakrytymi dachami płaskimi. Wejście poprzedzone wysokimi schodami ujętymi murkami, zwieńczone trójkątną wystawką.
Folwark w Pęckowie składał się z części rezydencjonalnej leżącej po płn. stronie drogi łączącej Wronki i Szamotuły, zaś po jej płd. stronie znajdowało się podwórze gospodarcze.

Park

Pozostałości niewielkiego parku z 2. poł. XIX w. o pow. 1,4 ha, na dz. ewid. nr ...161 (łącznie z budynkami).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.