Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Wierzonka
2015, zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura WierzonkaMiniatura Wierzonka

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Wierzonka

Waldhof (1939-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Swarzędz
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski i folwarczny
Obiekt:dwór, nr rej.: 2339/A z 14.02.1995
Park:nr rej.: 1779/A z 10.08.1979

Stan obecny

Gospodarstwo Rolne Wierzonka ul. Gminna 1

Historia

Dwór z 2. ćw. XIX w.
Wierzonka to wieś leżąca 8 km na północ od Swarzędza. Wieś po raz pierwszy została wymieniona w 1252 r. Stanowiła wówczas własność klasztoru w Owińskach. Dopiero w 2. poł. XVIII w. pojawiają się zapiski o posesorach dóbr. Byli to Wosińscy, Wolscy i Felicjan Zakrzewski, ożeniony z Elżbietą Czochorską (1774). W 1782 r. zarządca lasów majątku - Szymon Konopka, ożenił się z pokojówką ksieni zakonu - panną Anną Radomską. Pod koniec XVIII w. zarządcami folwarku byli Kosiccy. Na pocz. XIX w. dzierżawcą dóbr był Antoni Swiniarski.
Po III rozbiorze Polski dobra kościelne uległy sekularyzacji. Rząd pruski sprzedał je możnej rodzinie Von Trescow, w której rękach dobra pozostawały nieprzerwanie aż do 1945 r.
W 1885 r. majątek liczył 2310 ha, zaś do oszacowania dochodu gruntowego wykazywano 15843 marek, tzw. "czystego dochodu gruntowego". Na dobra składały się folwarki: Karłowice, Ludwigshoche i Miło. Folwark posiadał nowoczesne budynki gospodarcze, m.in. gorzelnię, cegielnię i znajdował się w wysokiej kulturze rolnej. W 1926 r. na majętność Wierzonka składały się folwarki Karłowice, Mielno i Ludwikowo oraz Kowalskie. Łączny areał wynosił 2512 ha, zaś do urzędu skarbowego wykazywano 5907 talarów "czystego dochodu". Na ogólny obszar składało się 1366 ha ziem uprawnych, 142 ha łąk i pastwisk, 940 ha lasów, 32 ha wód i 32 ha nieużytków. Folwark specjalizował się w hodowli konia szlachetnej półkrwi, oprócz gorzelni była tu też suszarnia płatków ziemniaczanych i tartak (w Ludwikowie). Właścicielką w okresie międzywojennym była Angelika von Treskow, a plenipotentem Niemiec nazwiskiem Wiesner. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał Skarb Państwa Polskiego. Na terenie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane przez rząd Bieleckiego na pocz. lat 90. XX w. Pałac był biurowcem PGR-u, a po przemianach 89/90 został opuszczony i od tego czasu popada w ruinę.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, podpiwniczony, nakryty naczółkowym dachem krytym eternitem. Budynek nie posiada cech stylowych, których został pozbawiony najpewniej na skutek remontów. Wejście od strony południowej, poprzedzone schodami ujętymi z obu stron barierką.

Park

Park krajobrazowy z poł. XIX w. o pow. 5,7 ha. Prawdopodobnie w dawnych czasach park był większy, jednak dziś trudno to jednoznacznie stwierdzić. Kompozycja przestrzenna jest całkowicie nieczytelna ze wzgl. na rozrost ekspansywnych krzewów i drzew liściastych. Na uwagę zasługują liczne okazy starych drzew, w tym trzy pomniki przyrody, buki czerwonolistne o obw. 350 i 370 cm i cis pospolity. W parku zachowały się główne trakty komunikacyjne, jednak jedynie dlatego, że służą obecnym użytkownikom do przemieszczania się po terenie założenia. Dwór wzniesiony jest pośrodku parku. Towarzyszą mu tam: oficyna z kwadratową wieżą połączona z dworem napowietrznym łącznikiem oraz dawna stajnia / wozownia. Od dworu w kierunku płn.-wschodnim otwiera się podłużna polana, stanowiąca być może dawną oś widokową. Układ przestrzenny zespołu dworskiego w znacznej mierze zachowany.

Inne

Oficyna, 2 ćw. XIX w., pocz. XX w. nr rej. 2339/A z 14.02.1995
Zespół folwarku z 2. poł. XIX w. nr rej. 2340/A z 14.02.1995:
Rządcówka (dom nr 6) z 2. poł. XIX w.;
Kuźnia, 2 poł. XIX w.;
Spichrz, 2 poł. XIX w.;
Stajnia z wozownią (magazyn), 2 poł. XIX w.
Cmentarz, 2 poł. XIX w., z tablicą o treści: Cmentarz rodziny von Treskow właścicieli Wierzonki 1797-1945. Rodzina von Götz z polskimi przyjaciółmi 2006.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.