Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Cieśle
2018, zdjęcie Tomek Malik
Miniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura CieśleMiniatura Cieśle

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Tomek MalikKarol Barsolis Turysta Kulturowy Marek Kujawa

Cieśle

Ciesle

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Buk
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski
Obiekt:dwór, nr rej.: 2059/A z 23.01.1986
Park:nr rej.: 1800/A z 18.08.1980

Stan obecny

Własność J.S.T. albo ANR.
Stan techniczny - katastrofalny, na progu ruiny

Historia

Dwór z 1. poł. XX w.
Cieśle to wieś leżąca w trójkącie pomiędzy autostradą A-2, jeziorem Niepruszewskim a wsią Niepruszewo; w odległości 7 km na wschód od Buku. W dawnych zapiskach spotykana jako Cesle, Czesle, Czeszle, etc... Pierwsza wzmianka pochodzi z 1380 r. Zapewne w tamtym czasie kopano już rów płynący przez Cieśle do młynów w Lisówkach, o co zresztą toczono liczne spory, podobnie jak o połowy ryb w jeziorze. Rów ten wykopany został dzięki Tomaszowi z Cieśli, który w tej sprawie dogadał się z Mikołajem Strosbergiem - prepozytem gnieźnieńskim i kanonikiem poznańskim (Lisówki należały do kapituły pozn.). W XV w. właściciele wsi zaczęli posługiwać się nazwiskiem Ciesielskich, pieczętowali się zaś herbem Samson. Szczegółowy opis rodziny Ciesielskich można znaleźć w Słowniku Geogr.-Historycznym PAN. Tam też znajdujemy ciekawą informację, że "w 1500 r. młynarz ze wsi Lisówki skarży się, że pan Ciesielski nie pozwala, aby woda z jez. Nieproszewo spływała przez rów w C. do młyna, oraz wzbrania budowy mostku przez rów i strugę, mimo że płaci mu się za ten rów; ludzie zdążający na targ do Buku niszczą rów, a czyniąc sobie przejście, wstrzymują wodę gałęziami; most ostatnio zniszczony; kmiecie wsi kap. pozn. Skrzynki żalą się na szkody, jakie pan Ciesielski wyrządza im na pastwiskach i w zasiewach". Ponadto pisano, że granice wsi wymagają odnowienia kopców, a Marcin Ciesielski zabrania wycinać zarośla, które należą do Skrzynek.
Pod koniec XV w. we wsi pojawiają się także Grzebieniscy, a konkretnie Piotr i jego córki: Helena, Anna i Katarzyna. W 1507 r. po Łukaszu C. dziedzicami zostali jego bratankowie: Michał, Bartłomiej i Feliks. Z całą pewnością wybudowali oni we wsi pierwotny dwór, ponadto rozbudowali folwark. W 1514 r. połowa dóbr przypadła Apolonii Ciesielskiej. We wsi był także wiatrak oraz karczma (w 1514 r. opuszczona). Dziesięciny składano plebanowi z Psarskiego, a później plebanowi ze Śródki. W latach 1507 i 1514 w skład kapituły poznańskiej przyjęto dwóch bratanków Andrzeja Ciesielskiego: Jana, syna Jana oraz Michała. Prawdopodobnie ostatnim z tychże Ciesielskich w Cieślach był Wojciech, który w 1578 r. sprzedał jej części Jakubowi Szczytowskiemu (z ziemi dobrzyńskiej). Druga część C. znajdowała się wówczas w rękach Piotra Tomickiego. Z czasem puścił on swoją część na wyderkaf synom Jakuba - Maciejowi i Jakubowi. Zmarł przed 1603 r. pozostawiając wdowę - Annę z Konopatu Konopacką. Stąd też we wsi pojawili się Konopaccy, krewni tejże Anny. Dostali oni w posesję część wsi, a na pocz. XVII w. najechali zbrojnie dziedzica (Jakuba Sz.).
Ok. 1620 r. Tomiccy sprzedali Tomice wraz z Cieślami Piotrowi Opalińskiemu h. Łodzia, staroście śremskiemu. Zmarł on ok. 1632 r., zaś wdowa - Zofia Kostka ze Sztembergu - dała te dobra swojemu synowi Łukaszowi. Brat Łukasza - Krzysztof - został starostą po ojcu. Dziesięć lat później odkupił te dobra od brata, za kwotę 80 tys. złp. Kolejne zapiski oprócz Opalińskich wymieniają tu Broniszów h. Wieniawa, Przyjemskich, Grudzińskich (córka Anny Opalińskiej i Przyjemskiego - Katarzyna - wyszła za Zygmunta Grudzińskiego) oraz na pocz. XVIII w. - Radomickich h. Leszczyc. Jan Radomicki, starosta osiecki, wszedł w posiadanie tych dóbr poprzez ożenek z Dorotą Bronisz.
W kolejnych latach Cieśle i Zborowo przeszły w ręce Jabłonowskich. W 1791 r. wsi te nabył Jan Klug, który dwa lata później sprzedał je Bogusławowi Unrugowi. Posesorami majątku, za rządów Unruga, byli Konstanty Bojanowski ożeniony z Eufrozyną Jasińską. Na pocz. XIX w. dziedzicem wsi został Felicjan Żółtowski h. Ogończyk. Cieśle w tym czasie wchodziły w skład parafii w Niepruszewie. Posesorami wsi, za czasów Żółtowskiego, byli Franciszek i Nepomucena Rowińscy. W 1816 r. wybudowano nowy dwór w Cieślach; w tym budynku zmarł rok później Tadeusz Swinarski - posesor wsi Charbowo w par. Kłecko. Dziedzic - Felicjan Żółtowski zmarł ok. 1820 r., a Cieśle odziedziczył jego syn Piotr. Z kolei syn Kazimierz był posesorem dóbr Kobylepole w par. spławskiej. Później wieś przeszła w ręce niemieckie, którzy utworzyli tu domenę rządową. Właścicielami C. byli m.in. Richterowie i niejaki Wilke.
W 1885 r. Cieśle leżały w powiecie bukowskim, a domena liczyła 1899 mórg obszaru oraz 12 domów ze 162 m-cami (w tym 131 katolików, 31 ewangelików; 49 analfabetów). Pod koniec XIX w. urządzono lasy należące do majątku, na zachód dochodziły one do Otusza, a w kier. południowym - do lasów dóbr Skrzynki. Ok. kilometra na płd. od folwarku znajdowała się stadnina koni. Dzieci uczęszczały do szkół w Otuszu, tam też znajdowała się poczta i stacja kolei żelaznej (wcześniej najbliższa była w Buku). Później szkołę wybudowano również w Cieślach, kilkaset metrów na płd. od folwarku. Dobra we wsi podzielono, gdy znalazły się one w rękach Ludwika Chłapowskiego h. Dryja (1840-1910), ożenionego z Aldoną Wolszlegier (1848-1916). Mieli oni co najmniej trzech synów: Tadeusza, Mieczysława i Kazimierza. Jako, że Tadeusz był aktywnym działaczem, przemysłowcem, a przy okazji burmistrzem Borysławia, jego częścią dóbr zarządzał brat Mieczysław, mieszkający na stałe w Sobiejuchach. Po podziale majątku, do Kazimierza i Tadeusza należało po ok. 241 ha. W 1926 r. całe dobra w C. liczyły 485 ha, na co składało się 339 ha ziemi uprawnej, 39 ha łąk i pastwisk, 53 ha lasów, 17 ha nieużytków i 37 ha wód jez. Niepruszewskiego. Tzw. czysty dochód gruntowy z majątku wynosił 978,86 talarów. W 1930 r. wieś leżała w pow. grodziskim i liczyła 162 m-ców. W 1930 r. Chłapowscy zbudowali we wsi nowy dwór, zaś stary budynek stał się oficyną dworską. W latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Wiesenwinkel. W okresie 2. wojny światowej istniał tu obóz pracy, budujący autostradę pomiędzy Poznaniem a Berlinem. Powstałe nasypy wykorzystano ponoć przy budowie A-2. Po wojnie dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
5922 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3665_Buk_1891.jpg
13498 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P39-S23-E_BUK_1937.jpg
11813484 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3665_Buk_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-1062.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór klasycystyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na zach., piętrowy, nakryty łagodnym dachem czterospadowym, z centralnie umieszczonym nieznacznym ryzalitem, zwieńczonym trójkątnym frontonem. Wejście poprzedzonym gankiem filarowym dźwigającym balkon na wys. 1-go piętra i schodami.
Stary dwór zlokalizowany jest kilkadziesiąt metrów na północ. Wzniesiony na planie nierównomiernego prostokąta w dł. osi W-E, fasadą skierowany na południe. Składa się z części parterowej od str. wschodniej, nakrytej dachem dwuspadowym mieszczącym wysokie poddasze, z trójkątnymi wystawkami w obu elewacjach, do której od strony zach. dostawiono wyższą część poprzeczną, również nakrytą dachem dwuspadowym. Wejście od płd. osłonięte werandą (gankiem) - prawdopodobnie współczesną.

Park

Park z 1 poł. XIX / XX w. o pow. 6,195 ha. Założenie powstało na rzucie prostokąta rozciągającego się z płn. na południe, przylegającego do jez. Niepruszewskiego. Park składał się z części bazującej na naturalnym drzewostanie (od płn.) i ozdobnej od str. płd.

Inne

Oficyna (stary dworek) z 1 poł. XIX w., nr rej.: 2631/A z 26.11.1998
Zespół folwarczny, przy zespole dworskim, z XIX/XX w., nr rej.: 2596/A z 21.06.1996

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Dwór w Cieślach (k Buku) jest w posiadaniu Starostwa Powiatowego Poznań , Zapewne (na 99%) bedzie tam Polski osrodek integracyjny slużący naszemu społeczenstwu ..