Ostrzeszów

Stan obecny

W 1960r. Baszta i resztki murów przeszły rewitalizację po której wieża pełni funkcje widokowe i muzealne.
Dziedziniec wykorzystywany jest do celów wystawienniczych i niewielkich imprez kulturalnych.
W obrębie zamkowych murów i dziedzińca funkcjonuje też kawiarnia „Alchemik”.

Historia

Zamek w latach 1965 i 1971 był przedmiotem badań architektonicznych, nie przeprowadzono przy tym prac archeologicznych. Publikacją zbierającą zdobyte dotychczas informacje jest praca J. Tomali. Dziś po ceglanym założeniu pozostała jedynie wieża i fragmenty muru obwodowego. Zamek posadowiony był na północny-zachód od miasta i oba organizmy oddzielała od siebie fosa. Założenie zamkowe znosiło się na niewysokim kopcu ziemnym i było sprzężone systemem obronnym z miastem. Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z roku 1283 gdzie występuje on pod nazwą Schildberg, Siltperch. Liczne źródła, w tym publikacja Jana z Czarnkowa za fundatora zamku uznają Kazimierza Wielkiego.
Założenie posadowione było na planie nieregularnego prostokąta o bokach (27/39 m), naroża wzmocnione były szkarpami. Przed kurtyną południowo wznosiła się wieża sięgająca 11,5 m wysokości u dołu czworoboczna (8,4/9,2 m) o góry ośmioboczna. Obecnie wieża sięga 23 m i posiada siedem kondygnacji. Na wschód od wieży umieszczono przelot bramny a na jego osi znajdował się dom główny. Zamek mieszczący się w centrum powiatu posiadał funkcje zarówno obronne jak i administracyjne. W roku 1533 powstało ostrzeszowskie starostwo niegrodowe. Podczas najazdu szwedzkiego zamek został spustoszony. W latach późniejszych został jednak odbudowany, nie zmienił jednak zasadniczo swojej struktury przestrzennej. Dopiero działalność starosty Antoniego Stadnickiego około roku 1755 przyniosła większe zmiany w wyglądzie warowni. Uporządkowano jednocześnie izby magazynowe, mieszczące skład akt sądowych, wybudowano nowy most oraz oczyszczono fosę. Możliwe, że również wtedy w narożniku południowo-wschodnim dziedzińca powstał kwadratowy budynek o boku 10 m. Pod koniec XVIII wieku zamek jednak podupadł a XIX wiek przyniósł jego częściową rozbiórkę. Po zakończeniu II Wojny Światowej pozostałości zamku zostały zabezpieczone.
Zamek przechodził kilka faz rozwoju. W czasach kazimierzowskich, które nie zostały dokładnie sprecyzowane zamek miał formę dziedzińca wewnętrznego otoczonego ceglanym murem obwodowym z wieżą przy bramie wjazdowej. Zabudowa wewnętrzna była w całości drewniana. Przebudowa zamku przypada na I połowię XV wieku. Powstał wtedy dom główny posadowiony na osi wjazdu. Dom budowany z cegły, posadowiony na planie prostokąta, dwu lub trzy kondygnacyjny, szeroki na 11 m, obecnie podzielony jest nowożytnymi ścianami na trzy pomieszczenia. Możliwe, że w tym samym czasie powstał jednoizbowy, prostokątny dom wpasowany między wieżę a mur obwodowy, wzmocniony skarpą narożną. Dom pełnił zapewne funkcję siedziby wrotnego. W latach późniejszych wielokrotnie podejmowano się prac remontowych i adaptacyjnych. Wzniesiono również wiele drewnianych domostw.

Opis

Był to niewielki zamek o obrysie ok. 27 X 39m,składający się z murów, ceglanego domu, oraz drewnianej zabudowy wokół dziedzińca wewnętrznego.
W kurtynie Płd zawierał ceglaną, pięciokondygnacyjną basztę, o podstawie kwadratowej a od 11 metra – ośmiobocznej.
Baszta miała mury grubości 2,4m i pełniła funkcję obserwacyjnej, oraz stołpu.
Obok baszty istniała brama wjazdowa z mostu przez fosę otaczającą wówczas zamek.

Inne

W Rejestrze Zabytków :

- ruiny zamku z basztą, XIV, nr rej.: 524/Wlkp/A z 16.06.1965