Biskupie

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z pocz. XX w.
Historia wsi Biskupie wiąże się z pobliskim folwarkiem Sarnowo. W XVI w. właścicielem tych i wielu innych dóbr w Wielkopolsce i na Kujawach był Grzegorz Lubrański z Lubrańca herbu Jastrzębiec. W wyniku podziału majątku po wuju, Biskupie i kilkanaście innych wsi dostał od brata Jana, Bonawentura Świdwa z Szamotuł. W 2. poł. XVI w. części tych dóbr znajdowały się także w rękach Opaleńskich (Opalenickich) herbu Łodzia. W XVII w. wieś znajdowała się w rękach innego możnego rodu ? Kretkowskich herbu Dołega. W 1625 r. Jerzy Kretkowski, syn Mikołaja, zastawił wieś za 11500 złp. Jadwidze i Piotrowi Golińskim. Niedługo później należała ona do Jana Smoguleckiego, a następnie Ernesta Brezy i jego żony Barbary z Szenechów, którzy kupili od tegoż kilka wsi, w tym Biskupie, za 100 tys. złp. Po śmierci Ernesta, Szenechówna wyszła za Stanisława Żegockiego, a w 1636 r. zobowiązała się sprzedać majątek synom pierwszego męża: Stanisławowi i Wojciechowi Brezom. Na pocz. XVIII w. dobra znajdowały się w rękach Żychlińskich, a następnie Kazimierza Bogusławskiego, ożenionego z Katarzyną Sułkowską, 1-o v. żoną Walentego Dobrosielskiego, 2-o v. Stanisława Dobieckiego. Jednocześnie jakieś kwoty na wsi miała zapisane Marcjanna Kadzidłowska, wdowa po Władysławie Łąckim, która cedowała je Andrzejowi Korytowskiemu. Bogusławski był dziedzicem Biskupia do 2. połowy XVIII w., a w tym czasie Korytowski był posesorem tych dóbr. W 1768 r. wieś należała już do Łukasza Rosena, syna Adama i Apolinary Przespolewskiej. Bratem Łukasza był Józef Rosen ? pułkownik, a później generał w Koronie, który swoją część wsi sprzedał za 6 tys. złp. Mateuszowi Luboradzkiemu. W ciągu kilkunastu kolejnych lat wieś należała do sukcesorów Łukasza Rosena, w tym jego żony Elżbiety Bojanowskiej oraz żony Józefa ? Ewy Kossowskiej. Bodajże miały one zapisane dożywocia na tej wsi, a między sobą kwitowały się z prowizji. Po 1. rozbiorze Polski wieś znalazła się pod panowaniem pruskim. W 1827 r. było tu 15 domów ze 179 mieszkańcami. W poł. XIX w. dziedzicem Biskupia został Anastazy Karnkowski herbu Junosza (1814-1855), właściciel Karnkowa. Był synem Adama Karnkowskiego z Czamanina i Heleny Kunegundy Mieczkowskiej herbu Ślepowron. W 1847 r., w Bierzwiennej Długiej ożenił się z Anną Marianną Ostrowską (ur. w 1824 r.), z którą miał dzieci: Stefanię i Adama (1850-1869). Po śmierci pochowany został w katakumbach na cmentarzu powązkowskim, tuż obok prymasa Michała Jerzego Poniatowskiego. Stefania Karnkowska ok. 1869 r. wyszła za Bronisława Żychlińskiego, który tym sposobem stał się kolejnym właścicielem majątku. Niedługo później Adam Karnkowski zmarł, o czym Żychliński zawiadamiał na łamach Dziennika Poznańskiego. W 1872 r. do majątku przyłaczony został folwark w Sarnowie. W 1880 r. liczba mieszkańców Biskupia wzrosła do 189. Wieś wchodziła w skład gminy Sławoszewek w powiecie konińskim i należała do parafii w Ślesinie. Dzieliła się na 1095-morgowy folwark i samą wieś. Na ogólny areał składało się m.in. 694 mórg ziem uprawnych, 33 morgi łąk i 33 morgi nieużytków. Do folwarku należało 17 budynków murowanych i 7 drewnianych. Po Żychlińskich właścicielami majątku była rodzina Iwańczyków, dla których prawdopodobnie wzniesiony został dwór i założony park. Na pocz. XX w. wybuchł pożar, który strawił budynek. W 1905 r. na jego fundamentach wybudowano rządcówkę, a obok nowy pałac. W tamtym czasie właścicielem majątku był Emil Iwańczyk, który przekomponował i powiększył park. Po wybuchu 2. wojny światowej właściciele zostali wyeksmitowani z majątku. Po wojnie dobra zabrał Skarb Państwa Polskiego i utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, podległe zakładowi w Malińcu, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. W pałacu początkowo znajdowały się biura, a później do 1976 r. szkoła podstawowa. W latach 1978-1982 pałac został wyremontowany. W 1994 r. budynek wraz z gospodarstwem Agencja wystawiła na przetarg, następnie obiekt nabyła osoba prywatna.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Teki Dworzaczka (Regesty)
Wielka Genealogia Minakowskiego
Wikipedia
Zdjęcie pochodzi z Planu Odnowy Miejscowości Biskupie na lata 2010-2017

Opis

Dwór późnoklasycystyczny z elementami neobaroku. Budynek parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, z centralnie umieszczonym, nieznacznym, piętrowym ryzalitem. Wejście osłania skromny portyk kolumnowy, nad którym znajduje się niewielki, półokrągły balkon akcentowany dużym, półkolistym oknem. Zarówno ryzalit, jak i cały budynek obiega balustrada na wysokości dachu, ozdobiona wazonami. Elewacje zdobi ponadto skromny detal architektoniczny. Układ wnętrz dwutraktowy.

Park

Park krajobrazowy z 2. poł. XIX w. o pow. około 4,5 ha. Zachował się on w swoich dawnych granicach, lecz jego układ przestrzenny został całkowicie zakłócony. Wykarczowano najciekawszą część znajdującą się przed dworem. Niegdyś tę część obiegała centralna aleja, z poprzecznymi alejkami rozchodzącymi się promieniście. Poprzez nadmierny wyręb drzew zniekształcono też podobnie skomponowaną, północną część parku. Najlepiej zachowała się zachodnia cześć, nieregularna, z dość dużym skupiskiem starodrzewu. Dwór do dzisiaj stanowi centralny element parku. W północno-wschodniej części całego założenia dworskiego znajdowało się prostokątne podwórze gospodarcze, obecnie nieistniejące. Na miejscu północnego fragmentu parku oraz w jego części płd.-wschodniej po 2. wojnie światowej wybudowano nowe zabudowania, które całkowicie zmieniły dawny układ przestrzenny.
Opis na podst. Geoportalu i Mapy Szczegółowej Polski ? Kleczew 1935 r.

Inne

Rządcówka

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011