Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Nieborzyn
2017, zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura NieborzynMiniatura Nieborzyn

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Nieborzyn

Neborshin

Województwo:wielkopolskie
Powiat:koniński
Gmina:Kleczew
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: 285/27 z 30.04.1984

Stan obecny

Park - własność J.S.T.
Na terenie parku znajduje się Warsztat Terapii Zajęciowej w Nieborzynie.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
W starych dokumentach nazwę wsi znajdujemy także jako Nyeborzyno. Pierwsza wzmianka pisana o N. pochodzi z 1416 r., kiedy to pleban z Budzisławia pozywał kmieci z N. za to, że nie chcieli mu zwozić dziesięciny do domu jak to niegdyś bywało w zwyczaju. Folwark we wsi istniał już na pocz. XVI w. i dawał dziesięcinę plebanom w Budzisławiu. Ponadto kmiecie dawali meszne w postaci zboża, zaś karczmarz grosz gotówki i miarę zboża. W 1580 r. wieś była rozległa i miała 22 łany obszaru. Od pocz. XVII w. aż do 2 poł. XVIII w. znajdowała się w rękach Wilczyńskich. Pod koniec XVIII w. właścicielami prawdopodobnie byli Lissowscy, dziedzice również Jabłonki, którzy w Nieborzynie spisywali kontrakty sprzedaży swoich dóbr. W 1. poł. XIX w. właścicielem wsi został Bartłomiej Lutostański h. Jelita, ożeniony z Rozalią Sucharzewską. Mieli oni syna Józefa Macieja (ur. w 1804 r. w Dobrosołowie), ożenionego z Anielą Goczałkowską. Ok. 1850 r. dla Lutostańskich wzniesiony został w otoczeniu parku opisywany dwór. W 1827 r. w Nieborzynie było 21 domów i 210 m-ców. Józef i Aniela L. mieli córkę Lucynę i syna Władysława Edwarda (1833-1895), ożenionego z Walentyną Jarmułt-Mlicką h. Dołęga. Ci mieli syna Wacława Władysława (1865-1935). W 1885 r. majątek posiadał gorzelnię, olejarnię, wiatrak i pokłady torfu. We wsi było 14 domów i 155 m-ców, natomiast na terenie folwarku znajdowały się 4 domy z 84 m-cami. W skład dóbr wchodził folwark Kamionki oraz wieś i kolonia Nieborzyn. Liczyły one łącznie 1078 mórg, w tym sam N. 809 mórg, na co składało się 567 mórg ziem uprawnych, 46 m. łąk i pastwisk, 174 m. lasów oraz 22 morgi nieużytków. Folwark posiadał 14 budynków murowanych i 7 drewnianych, na polach majątku zaprowadzony był płodozmian 12 polowy. Wacław Lutostański ok. 1890 r. zaślubił Marię Jarmułt-Mlicką, zmarłą w 1905 r. Po śmierci Marii ożenił się ponownie, ok. 1910 r. zaślubił Marię Dąmbską z Dąbia h. Godziemba (1882-1964). Miał z nią czworo dzieci: Zofię (1911-1942) zamężną za Józefa Lissowskiego h. Lubicz; Władysława (1912-1944); Jana (1919-2005), ożenionego z Lucyną Fox-Potocką h. Lubicz oraz Jerzego (1919-1939). Z tychże bracia Władysław i Jan brali udział w powstaniu warszawskim, pierwszy pod ps. "Lutos", drugi jako "Lutek". Władysław zginął 2 października 1944 r. i pochowany został na Powązkach. W latach 1910-12 na obrzeżach parku wzniesiono oficynę, potocznie zwaną "dworkiem". W 1926 r. pod zarządem Wacława L. dobra liczyły 407 ha. Po wybuchu 2. wojny światowej właścicieli wygnano z majątku, a w dworze zamieszkał niemiecki zarządca. W oficynie mieściły się biura majątku. Po wojnie został on rozparcelowany, a ziemie stały się typowymi terenami wiejskimi. W dworze początkowo znajdowała się szkoła, jednak z powodu złego stanu technicznego, w latach 50. XX w. został on rozebrany.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Polski... dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1926/27;
Wielka Genealogia Minakowskiego, Marek Jerzy Minakowski "Wielcy.pl";
Strona internetowa Powidzkiego Parku Krajobrazowego;
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Nieborzynie wzniesiony był pośrodku parku, na planie prostokąta w dłuższej osi SWzW-NEzE, fasadą skierowany na SEzS, czyli dla uproszczenia - płd. wschód. W fasadzie znajdował się centralnie umieszczony znaczny ryzalit, w którym zapewne umieszczone było główne wejście do budynku. Dwór zlokalizowany był w miejscu zaznaczonym na mapce. Prawdopodobnie częściowo pokrywa się z nim współczesny budynek Ośrodka.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. ok. 1 ha. Cały teren, który umownie można nazwać parkiem, wraz z zabudowaniami i polanami, zajmuje dz. ewidencyjną nr 371/19 o pow. 2,2503 ha (Geoportal, 17.10..2017 r.). Aleja wjazdowa prowadzi od płn.-wschodu (NEzE) do dużej polany, wykorzystywanej jako plac sportowy. Od północy do części rezydencjonalnej przylegało podwórze gospodarcze, obecnie nieużytki i działki mieszkańców. Pozostałą część parku zajmują zabudowania i obiekty związane z obecnym użytkownikiem - Ośrodkiem Terapii Zajęciowej, czyli parking, altana i plac zabaw.

Inne

Oficyna, 1910-1912

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.