Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Pomiany
2022, zdjęcie Bogdan Adler
Miniatura PomianyMiniatura PomianyMiniatura Pomiany

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek KujawaBogdan Adler

Pomiany

Rosenwiese

Województwo:wielkopolskie
Powiat:kępiński
Gmina:Trzcinica
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, nr rej.: 458 z 11.12.1989

Stan obecny

Mieszkania komunalne.
Stan techniczny – kiepski.

Historia

Pałac z k. XIX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z ok. 1400 r., kiedy to jej nazwę zapisano pod postaciami Pomnani oraz Pomiiani. Wieś, a konkretnie tzw. „pustki” należała wówczas do dóbr właścicieli Trzcinicy, o których dalej... W 1502 r. we wsi był młyn nad rzeczką Pomianką oraz staw. W 1577 wzmiankowane są dwa młyny: Podgórz i Krok (obecnie wieś oddalona od P. 2 km na zachód).
Wzmianki o wsi T. z okresu późnego średniowiecza są stosunkowo skąpe, dlatego skorzystaliśmy z opracowań znalezionych w Internecie, m.in. w „Planie Odnowy Miejscowości...”. Niestety opis tam zawarty ma niewielki związek z faktami, przynajmniej tymi z wczesnego okresu istnienia wsi. Najbliźsi Stogniewowie pod k. XV w. siedzieli w Małopolsce, ew. w Świętokrzyskiem, zaś Stoigniew z Trzcinicy nie pochodził z tejże T., lecz spod Opatówka. A było to tak: (cyt. za Sł. Geogr. ... Chlebowskiego) „Dziwisz herbu Jelita z Remiszewic,,, przyrzekł uroczyście wobec świadków: Tassa z Janikowa i Stoigniewa „de Trzcenicza”, iż wynagrodzi szkody wyrządzone posiadłościom arcybiskupim w ziemi sier.” Sama Trzcinica ma rodowód XII-wieczny, już ok. 1210 r. wznosił się tu pierwszy kościół, zaś w 1360 r. biskup wrocławski Przecław nadał ją kanonikowi poznańskiemu Stefanowi Gromassy. Dopiero ok. połowy XV w. wieś przeszła w ręce prywatne, a właściciele zaczęli posługiwać się nazwiskiem Trzcińskich. Wraz z ciągle opustoszałymi Pomianami, obie wsi należały do powiatu wieluńskiego. Dopiero z poł. XVII w. pochodzą pierwsze regesty, w których znajdujemy dziedzica - Gabriela Trzcińskiego, burgrabiego zamku krakowskiego, ożenionego z Anną Teresą Rogozińską. Naturalnym jest, że dobra w Pomianach pozostawały w dzierżawie; w 2. poł. XVII w. dzierżawcą był Hieronim Niemojewski, ożeniony z Ludmiłą Wierzchleyjską. W 1670 r. dziesięciny płacono plebanowi w Trzcinicy. Po Niemojewskich posesję dóbr przejął Andrzej Mysłowski z żoną Jadwigą Myszkowską. Po Gabrielu dobra odziedziczył Szymon Antoni Trzciński, ożeniony z Aleksandrą Myszkowską z Myszkowic h. Jastrzębiec. Ich synem był Piotr Trzciński (1695-1763), który ok. połowy XVIII w. wybudował w Pomianach dwór. Ożeniony był on z Urszulą Brzostkiewicz, zmarł w Trzcinicy w dniu 18 lutego 1763 r. Ekonomami dworskimi w tym okresie (aż do k. XVIII w.) byli Marszewscy. W 1772 r. we dworze ochrzczony został Krzysztof Czernik z Trzcinicy i Marianna Malanowska z Pomian, niestety we wzmiance zabrakło informacji, jakie funkcje te osoby spełniały na dworze. Dziedzicem po Piotrze został Stefan Jan Antoni Trzciński (1747-1799), który ok. 1770 r. zaślubił Anielę Jastrzębowską z Jastrzębowa h. Pobóg. Mieli oni dziewięcioro dzieci: Jana Józefa Dyzmę (zm. w 8 tygodniu), Alojzego (zm. po roku i 10 tyg.), Józefa, Kunegundę Franciszkę, Stanisława Euzebiusza, Franciszkę Karolinę, Mariannę Józefę, Ignacego Jana Kantego (ur. w 1782) oraz Rozalię. W 1800 r. w Trzcinicy Ignacy Trzciński, wojski wieluński, ożenił się z Teklą Ignatowską h. Nowina. W okresie 1807-1820 w T. urodziło się sześcioro ich dzieci: Napoleon Józef, Kamila Aniela, Aniela Julia, Edward Wincenty, Tekla oraz Włodzimierz. Ekonomem majątku w tamtym okresie był Mateusz Sternalski. Dziedziczka zmarła w Pomianach dnia 7 listopada 1812 r., po czym dziedzic postanowił zamienić te dobra na Biskupice od barona Knobelsdorfa. Tym sposobem wieś przeszła w ręce niemieckie, w których pozostawała przez ponad 100 lat.
W 2. poł. XIX w. właścicielem P. był Aleksander von Mitchke-Collande. W 1885 r. na Pomiany składała się wieś, dominium i okręg dominalny w pow. ostrzeszowskim. We wsi znajdowały się 23 domy ze 166 m-cami, w tym 153 katolików i 13 ewangelików. Na terenie domeny znajdowało się 7 domów, w których mieszkało 90 osób. Dobra wraz z folwarkiem Krok liczyły 429,96 ha, w tym 195,75 ha ziemi uprawnej, 40,32 ha łąk, 2,18 ha pastwisk, 183,25 ha lasów oraz 8,46 ha nieużytków. Do oszacowania podatku gruntowego podawano 2142 marki czystego dochodu. Majątek posiadał własną gorzelnię. Na terenie okręgu, czyli wraz z folwarkiem Krok, znajdowało się łącznie 8 domów i 98 m-ców, w tym 77 katolików i 21 ewangelików. Na pocz. XX w. dobra zostały rozparcelowane, zaś resztówka przeszła w ręce niemieckiej rodziny Kersten. Z gruntów majątku utworzono kilkanaście gospodarstw rolnych, na których osadzono przesiedleńców z Niemiec. Po wyzwoleniu Polski w 1920 r. wszyscy oni powrócili do Niemiec. Przed parcelacją dobra liczyły 437 ha, w tym 252,5 ha ziem uprawnych, 52,5 ha łąk i pastwisk, 130 ha lasów, 1,5 ha nieużytków i 0,5 ha wody. Czysty dochód z gruntu podawany do celów wyliczenia podatku wynosił 1124 talary. Po parcelacji, właścicielce Luizie Kersten pozostawiono 151 ha gruntów. W 1926 r. wieś leżała w powiecie Kępno i liczyła 321 mieszkańców. W okresie 1939-45 nazwę wsi zmieniono na Rosenwiese, zaś pałac Kerstenów służył jako prowizoryczny szpital dla żołnierzy. Po wojnie obiekt został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Na terenie byłego folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo na pocz. lat 90. XX w. Pałac wraz z parkiem przejęła lokalna Jednostka Samorządu Terytorialnego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga adresowa Polski dla przemyslu..., 1926;
Plan odnowy miejscowości Pomiany, Gmina Trzcinica, luty 2009
Geoportal;
Mapster:
5749 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4874_Reinersdorf_1940.jpg
11772663 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4874_Reinersdorf_1944_BCUWr7231-33720-44472.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac późnoklasycystyczny, choć można by go nazwać eklektycznym z racji nawiązania do gotyku w szczycie ryzalitu, który dzięki temu trochę przypomina wieżę bramną zamku. Budynek wzniesiony na planie dużej litery „E”, co zawdzięcza dwóm mocno zryzalitowanym skrzydłom od strony wschodniej, w dłuższej osi zorientowany N-S, piętrowy, nakryty dwuspadowym dachem z mieszkalnym poddaszem o charakterze mezzanina, 11-osiową fasadą skierowany na zachód. W fasadzie centralnie umieszczony trójkondygnacyjny ryzalit, zwieńczony prostym, prostokątnym szczytem z pseudokrenelażem. Środkowe okno piętra zamknięte ostrokątnym, gotyckim łukiem, ponadto w elewacjach skromny detal architektoniczny: gzymsy, uskoki, przyczółki nad oknami.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. 1,64 ha. Pozostałości parku w Pomianach podzielono na 4 dz. ewid. o numerach 7115/3, 109/1 (największa, na której wznosi się pałac), 7115/4 oraz 109/2. Park zasadniczo zachowany jest w dawnych granicach; ograniczony ze wszystkich kierunków lokalnymi drogami. Największa degradacja nastąpiła od strony zachodniej i w płd.-zach. narożniku, gdzie całe połacie drzewostanu zostały wykarczowane. Pow. parku do 1945 r. wynosiła 2,892 ha. (pomiary i dane: Geoportal, 15.03.2019).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Rejestr Zabytków :

- zespół pałacowy (nr 5), k. XIX, nr rej.: 458 z 11.12.1989:
- pałac
- park

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Kamil Brolik8 lat i 8 miesięcy temu
Parę dni temu przypadkiem odkryłem pałac odwiedzając tamte okolice, zatrzymałem się na chwilę z ciekawości. Obecnie budynek mieszkalny w wiosce, której nie ma nawet w moim najnowszym atlasie samochodowym. W internecie znalazłem zdjęcia obiektu, ale wszystkie są z jednej strony, druga strona jest bardziej reprezentacyjna. Zauważyłem również, że ktoś zajął się remontem małych wieżyczek przy dachu, ale reszta raczej zaniedbana.