Wydawy

Stan obecny

Własność J.S.T. Mieszkania komunalne.

Historia

Dwór z 2 ćw. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1241 r., kiedy to zwana była Hermanowem - Hermani Villa; w tymże roku biskup wrocławski Tomasz, w zamian za dziesięciny z Hermanowa dał biskupom poznańskim wieś Czerlejno. Kolejna informacja z 1310 r. mówi o "Hermani Villa prope civitaten Ponecz", czyli o włączeniu wsi do nowo utworzonego powiatu ponieckiego (przez ks. śląskiego Henryka II). W późniejszym okresie nazwa ta zanikła. Na przestrzeni wieków przybierała różne formy: Widawa, Wydawy i Wydawa. W 1360 r. znany był Wierzbięta z Wydaw, kasztelan poznański, a ok. 1460 r. Ścibor, podkomorzy poznański. W 1532 r. Maciej Baranowski h. Łodzia dał Wydawy z dopłatą 720 grzywien, za kilka wsi w pow. pyzdrskim od Mateusza Czeczerada Chwałkowskiego. W późniejszym okresie wieś należała do Wężyków i Miaskowskich h. Bończa (XVII w.), Choińskich (2. poł. XVII w.), Zakrzewskich (przeł. XVII i XVIII w.), Szołdrskich i Unrugów (1. poł. XVIII w.). W 2. poł. XVIII w. dziedzicem był Stanisław Mierzyński (z Mierzyńskich bez herbu; ci h. Jastrzębiec to inna rodzina), który ok. 1770 r. ożenił się z Katarzyną Bidzińską h. Janina. Zapewne to oni byli inicjatorami budowy pierwotnego dworu, na miejscu którego później powstał dwór Mycielskich oraz dworskiej oficyny i części zabudowań. Po III rozbiorze Polski miasto Poniec wraz z Wydawami przeszło w ręce Stanisława Kostki hr. Mielżyńskiego h. Nowina (1778-1826), syna Maksymiliana i Konstancji Hutten Czapskiej h. Leliwa. Stanisław w 1800 r. w Gostyniu ożenił się z Prowidencją Honoratą Zaremba z Kalinowy h. własnego (1787-1827). Mieli oni pięcioro dzieci, w tym Elżbietę (1802-1857), która w 1822 r. wyszła za Ludwika Mycielskiego z Mycielina h. Dołęga. Tym sposobem Mycielski otrzymał Poniec i W. w wianie. Na dworze w Wydawach rodziły się dzieci Mycielskich: Stanisław (1823-1872), Maria (1824-1900), Michał (1826-1908), Anna (1829-1909) i Elżbieta (1830-1856). Oprócz Ponieca Mycielscy posiadali także Janiszew i Gorzyczki. Ok. 1840 r. przebudowali dwór Mierzyńskich, nadając mu współczesną formę (korpus główny). W 1857 r. dziedzicem był już Stanisław Mycielski, ożeniony z Marią Turno. Na dworze w Wydawach rodziły się ich dzieci: Józef (1855-1918), Helena Maria (1857-1937), Ludwika (1860-1938) i Jan Kazimierz Marian (1864-1913). Dziedzic zmarł na suchoty mając zaledwie 50 lat, 9 lutego 1874 r. i pochowany został w Gostyniu. Pozostawił wdowę i 4 małoletnich dzieci. W 1885 r. w W. urodził się Maciej Ignacy Florian, syn Józefa i Zofii Taczanowskiej h. Jastrzębiec - kolejnych dziedziców W. i Kobylegopola.
W 1885 r. na Wydawy (Widawy) składała się wieś oraz dobra w pow. krobskim. We wsi były 23 dymy ze 174 m-cami; wchodziła ona w skład okręgu miejskiego Poniec. Majątek posiadał 6 domów ze 131 m-cami, w tym 123 katolików i 8 ewangelików. Na ogólny areał 281 ha składało się 226,44 ha ziemi uprawnej, 23,7 ha łąk, 1,58 ha pastwisk, 24,71 ha lasów oraz 5,4 ha nieużytków. Majątek posiadał cegielnię; specjalizował się w hodowli bydła i owiec. W 1893 r. Poniec stanowił dobra rycerskie - Rittergut, a zapisany był na Helenę i Ludwikę Mycielską z Wydaw. W tymże roku dobra przeszły na wyłączną własność Jana Mycielskiego z Wydaw. Pod koniec XIX w. dwór został rozbudowany o boczne przybudówki. W 1912 r. zmarła stara dziedziczka, Maria z Turnów Mycielska. We wspomnieniu pośmiertnym napisano: "Była córką Wincentego Turny i Heleny z Kwileckich. W roku 1852 poślubiła Stanisława Mycielskiego z Ponieca, który zmarł w r. 1874. Zmarła odznaczała się cnotami obywatelskimi i rodzinnemi". Jej syn - Jan Mycielski - zmarł rok później mając 49 lat, we Florencji, zaś pochowany został w Gostyniu. We wspomnieniu pośmiertnym czytamy: "Najmłodszy syn Stanisława i Marii z Turnów Mycielskich, ur. 14 czerwca 1864 r., dzielny obywatel, wzorowy rolnik, przytem dusza wysoce artystyczna. Działacz w kółkach rolniczych". W związku z tym, że Jan był bezpotomny, majątek odziedziczył jego bratanek, syn Józefa i Zofii Taczanowskiej h. Jastrzębiec - Wojciech Mycielski (1892-1942). Ten również nie ożenił się i nie miał potomstwa. W majątku, w jednej z oficyn mieszkała także wspomniana już Ludwika Mycielska. W okresie międzywojennym folwark podlegał pod dobra Poniec - Zamek. Majątek Wydawy posiadał łącznie 275,5 ha obszaru, na co składało się 220,4 ha ziem uprawnych, 25,3 ha łąk i pastwisk, 24,4 ha lasów oraz 5,4 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wykazywany jako podstawa do naliczenia podatku wynosił 1258 talarów. W majątku znajdowała się m.in. stacja doświadczalna ziemniaków H. Dołkowskiego (nazwa wysokopiennej odmiany ziemniaków, pochodząca od nazwiska jej twórcy - Henryka Dołkowskiego). Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na terenie dawnego folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. Po przejęciu gospodarstwa przez AWRSP, dwór przeszedł pod zarząd jednostki samorządu i został przeznaczony na cele mieszkaniowe. Za czasów PGR-u nastąpiły duże zmiany w układzie przestrzennym zespołu dworskiego. Wyburzono część zabudowań, postawiono nowe, a sam dwór był remontowany przez co utracił część swoich cech stylowych. Wykarczowano też ponad 80% parku dworskiego, pozostawiając tam niezagospodarowany teren w postaci nieużytków.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster: 6792 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4266_Bojanowo_1933.jpg
11772536 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4266_Bojanowo_1940_BCUWr7231-33847-41077.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi SWzS-NEzN, fasadą skierowany na SEzE (dla uproszczenia: płd.-wschód), podpiwniczony, parterowy i nakryty mansardowym, naczółkowym dachem mieszczącym poddasze w dolnej kondygnacji mansardy. W obu elewacjach, w dachu umieszczono centralnie wysokie, dwuosiowe wystawki dachowe zwieńczone trójkątnie. Układ wnętrz jest dwutraktowy. Wewnątrz dworu zachowała się częściowo dawna stolarka, m.in. drzwi wejściowe. Od północy i południa do dworu dostawione są parterowe przybudówki, nakryte płaskimi dachami.

Park

Park z XVIII-XIX w. Po głównej, 2,5-hektarowej części parku rozciągającego się na płd. od dworu i podwórza gospodarczego nie pozostało ani śladu. Podobnie jak dwór i folwark, leżał on na dz. ewidencyjnej (rolnej) nr ...856/3, i rozciągał w kier. wschodnim, tworząc równoległobok o szerokości ok. 100 m. i długości ok. 200 m., rozciągający się od dz. ewid. nr ...857 aż do niewielkiego stawu utworzonego na przepływającym obok kanale. Co ciekawe, reliktem przeszłości jest sama działka nr ...857, ponieważ obecnie nie ma ona żadnego odniesienia do istniejącego układu przestrzennego. Niegdyś biegły tu drogi: do jednego z wiatraków i do skupiska kilku domów na płd. od parku. Obecnie nie ma już ani jednego, ani drugiego, zaś działka - wytyczona prawdopodobnie w okresie powojennym - pozostała. Relikty ogrodu zachowały się przy samym dworze i położone są na wschód od budynku. Można je uznać za północną część parku, o pow. nie większej niż 0,9 ha. Przy pomiarze uwględniliśmy cały teren pomiędzy budynkami, kanałem i dz. ewid. nr ... 856/6 od północy. Do tego można ew. dodać kilka drzew rosnących po zach. stronie dworu, co da nam łącznie 1 ha pozostałości "parku", ze szczątkowo zachowanym drzewostanem w postaci kasztanowców, robinii akacjowej i dębów. Niegdyś z części płn. do cz. południowej prowadziła aleja spacerowa, biegnąca obok zachowanego domku ogrodnika.
(Analiza i pomiary: Geoportal, 27.11.2017 r.).

Inne

Oficyna (I) z 1890 r.
Oficyna (II) z k. XVIII w., nr rej.: 612 z 11.02.1957
Obora / stajnia z 1. poł. XIX w.
Kuźnia i stelmacharnia, XIX w.
Spichlerz z 1. poł. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011