Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Charzewo
2010, zdjęcie Mariusz Mysiakowski

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Charzewo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Mariusz MysiakowskiMarek Kujawa

Charzewo

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gnieźnieński
Gmina:Kiszkowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: 16/Wlkp/A z 12.10.1999

Stan obecny

Własność J.S.T.
Dwór w stanie ruiny.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Pierwszą wzmiankę o wsi znajdujemy w 1440 r. gdy Andrzej z Charzewa wymieniony zostaje jako opiekun Anny, córki Mikołaja z Grzybowa. W poł. XV w. dziedzice zaczęli posługiwać się nazwiskiem Charzewscy. W 1452 r. Jan i Jakub Charzewscy procesowali się ze Strzeszkiem z Rybna. Wraz z Michałem i Piotrem byli braćmi tzw. niedzielnymi (od pojęcia "niedziału" - formy dziedziczenia). Od pocz. XVI w. wieś była podzielona; jej część należała do Wojciecha Sokolnickiego ożenionego z Małgorzatą Raczkowską. Ta w 1520 r. sprzedała swoją część Mikołajowi Węgorzewskiemu. Pominiemy liczne wyderki i inne transakcje dokonywane przez właścicieli. Zasadniczo Charzewscy siedzieli tu do 1613 r., kiedy to synowie Wojciecha Ch., Jan i Stefan sprzedali wieś Andrzejowi Mańskowskiemu, synowi Macieja, zaś ten Andrzejowi Herstopskiemu, kanonikowi poznańskiemu. Ten w 1638 r. sprzedał dobra swemu krewniakowi o tym samym nazwisku - Mikołajowi. Zaledwie 2 lata później Mikołaj sprzedał wieś Jerzemu Buszewskiemu, synowi Stefana. Ten w 1644 r. sprzedał Charzewo Piotrowi Racięskiemu. Piotr miał dwóch synów: Feliksa i Jerzego, którzy odziedziczyli majątek. W okresie wojen szwedzkich wieś znalazła się w rękach Jemielińskich, którzy sprzedali ją w 1684 r. Hiacyntowi Rynarzewskiemu, synowi Wojciecha. W następnych latach wieś nadal często zmieniała włascicieli. Byli to kolejno: Franciszek Wierusz-Kowalski ożeniony z Katarzyną Goryszewską (od 1689 r.), Katarzyna Radzikowska (wdowa po Kazimierzu Romiejewskim; od 1690 r.), Michał i Paweł Zawadzcy h. Korzbok (od 1693 r.), Wawrzyniec Świerczyński ożeniony z Katarzyną Wieszczycką (od 1698 r.). Gdy w 1728 r. Wieszczycka była już wdową, sprzedała wieś Stanisławowi Jełowieckiemu, synowi Jerzego i Zofii Marszewskiej. Po Jełowieckich dziedzicami Charzewa zostali Trąmpczyńscy, a nastepnie wskutek małżeństwa Justyny Trąmpczyńskiej z Józefem Brzechwą - Brzechwowie. Wypada nadmienić, ze w tamtych czasach pisownia nazwiska dziedziców była dość dziwna i w zapiskach znajdujemy ją jako Brzechfta oraz Brzechffa. Córką dziedziców była Dorota, która wyszła za Samuela Fuchsa. Fuchsowie byli dziedzicami Charzewa od ok. 1790 r. Potomkowie Brzechffów, Daleszyńskich i Fuchsów siedzieli w Charzewie do ok. 1820 r. Jan Daleszyński znalazł się w Charzewie poprzez ożenek z Felicją z Brzychffów. W 1813 r. urodziła im się córka Aniela, a w 1819 r. Emilia. Po śmierci obu małoletnich córek Daleszyńscy najprawdopodobniej pozbyli się majątku. Później wieś przeszła w ręce niemieckie a od poł. XIX w. należała do Olafa Gustawa Schmidta. W 1885 r. stanowiła dominium w pow. gnieźnieńskim o pow. 703 mórg. Były tu 4 domy zamieszkałe przez 61 m-ców, w tym 23 ewangelików. Dwór wybudowany został zapewne już dla Kelmów, w 1905 r. W 1926 r. majątek należący do Kuno Kelma liczył 179 ha i wykazywał 558 talarów czystego dochodu gruntowego. Na ogólny areał składało się 167 ha ziem uprawnych, 10 ha łąk i pastwisk oraz 2 ha nieużytków. W 1930 r. wieś liczyła 103 m-ców. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Dwór przeznaczony został na mieszkania. Nieremontowany, przez lata ulegał degradacji. Obecny stan - nieznany.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
5541 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/;
Strona internetowa Gminy Kiszkowo: http://www.kiszkowo.pl/zespoly-dworsko-parkowe.html
- ze strony pochodzi archiwalne zdjęcie dworu.
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, wzniesiony na planie zbliżonym do litery "L", w dłuższej osi W-E, fasadą zwrócony na południe, z przybudówką od zachodu, parterowy, nakryty dwuspadowym, łamanym dachem. W obu elewacjach trójkątne wystawki po bokach których umieszczono lukarny. W fasadzie ryzalit z balkonem, dodatkowo poprzedzony drewnianym gankiem i schodami. Od str. zachodniej sześcioboczna, dwukondygnacyjna wieża zwieńczona spiczastym hełmem z blachy. W budynku zachował się układ pomieszczeń, sztukaterie w salonie, oryginalna stolarka oraz 3 piece kaflowe.

Park

Park z k. XIX w. Park zaniedbany, założony lub przekomponowany ok. 1890 r. Tylko niewielka część parku to starodrzew. Resztę drzewostanu stanowią młodsze nasadzenia lub samosiewy. Park zajmuje dwie leżące obok siebie działki ew. o numerach ...19/2 oraz ...32/2, o łącznej pow. 3,62 ha. (Geoportal, 29.05.2017 r.)

Inne

Ruiny kamiennej kuźni, 1920 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.