Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Strykowo
Zdjęcie Ver 2009
Miniatura StrykowoMiniatura StrykowoMiniatura StrykowoMiniatura Strykowo

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Karol Barsolis Turysta Kulturowy Marek Kujawa

Strykowo

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Stęszew
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy
Obiekt:pałac, nr rej.: 2210/A z 7.08.1991
Park:nr rej.: 1813/A z 20.08.1980

Stan obecny

Zamek von Trescow, ul. Park 3, 62-060 Strykowo
Restauracja i hotel.

Historia

Pałac z pocz. XX w.
Strykowo to wieś leżąca na wschodnim brzegu Jeziora Strykowskiego, w odległości 6 km na płd. zachód od Stęszewa. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1409 r. W zapiskach jej nazwa pojawiała się także jako Stryków i Strikowo. Pierwszym znanym właścicielem wsi szlacheckiej S. był niejaki Baran. Od 1413 r. występował tu także kasztelan poznański Mościc, znany nam jako M. ze Stęszewa. W tymże właśnie roku toczył on spór z Jarosławem, chorążym poznańskim z Iwna. Posiadał liczne dobra pod Poznaniem, m. innymi: "Bieczyny, Sierniki, Srocko Wielkie, Zadory, Chroślino, Strykowo i Sapowice". Synem kasztelana był Przedpełk, który w 1435 r. sprzedał swoją część S. Piotrowi Korzbokowi, dziedzicowi w Trzebawiu, podkomorzemu poznańskiemu. W tym samym roku dokonał zapisu 100 grzywien (na połowie swojej Brodnicy) konwentowi panien świętej Katarzyny w Poznaniu. Dla formalności dodajmy, że główną majętnością Przedpełka był Koźmin.
W XV w. wieś najpewniej podzielona była na działy, gdyż w zapiskach przewijają się liczni Strykowscy, rodzimi posiadacze tych ziem. Pieczętowali się oni herbem "Zadora". W 1471 r. Mikołaj Strykowski zapisywał na S. i Chroślinie oraz na połowach Sapowic i Trzebawia po 800 grzywien posagu i wiana żonie Annie. Mieli oni co najmniej pięcioro dzieci: Stanisława, Małgorzatę zam. Trąmpczyńską, Katarzynę zam. Ujejską, Jadwigę oraz Dorotę. W 1495 r. Stanisław S. wziął udział w wyprawie wojennej przeciwko Turkom. W 1506 r. zapisał 4 grzywny czynszu (m. in. na S.) dla kanoników kapituły poznańskiej, od wziętej na wyderkaf kwoty 50 grzywien. Kolejne zapiski precyzują, że chodziło o altarię Najśw. Marii Panny, świętych Katarzyny, Małgorzaty, Doroty, Barbary, Urszuli i Wszystkich Świętych, której kolatorami byli Strykowscy. W 1500 r. Stanisławowi i Annie urodziło się dwoje dzieci: Stanisław i Zofia. Ich opiekunem był później (ok. 1510) kanonik poznański Zygmunt z Kamieńca. W tymże roku zainkasował od Jana Gnińskiego sumę 100 grzywien i 8 grz. czynszu rocznego, jednocześnie kasując poprzednie zapisy.
Skoro już jesteśmy przy roku 1510, dodajmy, że dziesięcinę snopową z folwarku oraz sołectwa w Strykowie płacono wikariuszom katedry poznańskiej, od 16 łanów osiadłych, 2 łanów sołeckich oraz 2 opuszczonych.
W kolejnych latach dziedzicem był Piotr Strykowski, który w 1534 r. zapisywał po 1300 złp. posagu i wiana żonie Annie Czarnkowskiej, córce kasztelana bydgoskiego Macieja Cz. Mniej więcej w tym czasie urodził się ich syn Andrzej, następnie córki: Katarzyna i Barbara. Wskutek ich zamążpójścia, części wsi poprzechodziły na panów Stanisława Jaskóleckiego (1554) i Łukasza Mielżyńskiego (1561). W 1575 r. Andrzej S. zapisał na trzech innych swoich wsiach (z pominięciem Strykowa i Sapowic) po 4500 złp. posagu i wiana swojej żonie - Katarzynie Przecławskiej. W 1580 r. pobór z S. płacili oni od 9 i pół łanu osiadłego, 1 półłanku, 7 zagrodników, 1 komornika, 2 osadników, 2 rybaków i 2 rzemieślników. Sł. Hist.-Geogr... uzupełnia tę informację o "2 pługów ratajów i wiatraka dorocznego". Jako, że dziedzice przez cały czas spłacali zapisany przez dziadów czynsz dla Kolegium Jezuickiego w Poznaniu, w 1600 r. Andrzej S. dał zonie Katarzynie "zabezpieczenie od przeszkód" względem tego czynszu. Ponadto wziął dodatkowe 2 tys. (zapisane na S. i Sapowicach) od rektora Jana Conario, od której to sumy ustalono 140 złp. czynszu. Chyba ciągle brakowało mu gotówki, bo rok później jeszcze raz dokonał podobnej operacji finansowej, tym razem były to kwoty 500 złp. i 30 złp. czynszu. Zmarł w 1608 r., po czym wdowa puściła obie te wsi na wyderkaf. Chętnym do transakcji, tym razem tzw. "rezygnacji wyderkowej", okazał się być niejaki Jan (Jakub?) Rudkowski. Na operację zgodzili się synowie Andrzeja: ksiądz Jan, Jakub i Stanisław oraz żony panów: Zofia Strzeżmińska (Jakuba) i Urszula Szamotulska (ż. St.).
Synem Jakuba i Zofii, a zarazem kolejnym dziedzicem wsi został Władysław Strykowski, który w 1631 r. sprzedał wieś swojemu stryjowi Stanisławowi, a po 5 latach ją odkupił. Ponoć takie operacje czyniono po to, aby wymigać się od płacenia podatków (?). Żoną Władysława była Anna Malechowska (pisząca się z Konar), której zapisał on 12 tys. złp. posagu (w 1638 r.). Anna zmarła dopiero w 1662 r., więc prawdopodobnie wzięli oni rozwód, bo w 1560 r. dziedzic ożenił się ponownie. Nazwiska kolejnej żony nie znamy. Strykowski zmarł przed 1669 r., a po jego śmierci spadkobiercy, m. innymi córka Katarzyna, sprzedali Strykowo Kazimierzowi Gałęskiemu, synowi Krzysztofa, za kwotę 18,516 tys. złp. Swoje części sprzedali Gałęskiemu także współspadkobiercy - Anna Zakrzewska, Konstantyn i Mateusz Tomiccy. Trzynaście lat później Gałęski, który w międzyczasie został podstolim wschowskim, sprzedał Strykowo i swoje Sapowice z pustkami Kroślina, Andrzejowi Mieszkowskiemu h. Odrowąż. Po Mieszkowskim odziedziczyły córki: Krystyna, zamężna za Hieronima Kwileckiego, a następnie za Antoniego Rumiejewskiego; Anna, zamężna za Przecława Potockiego oraz Jadwiga, zam. za Floriana Zdziechowskiego, następnie za Franciszka Skaławskiego. W 1717 r. całe to towarzystwo dokonało podziału majątku, w efekcie czego dziedziczką Strykowa została Anna Potocka. Trzy lata później sprzedała ona dobra za 120 tys. Władysławowi z Rogaczewa Skaławskiemu, ożenionemu z Teresą Zdziechowską (skądinąd córką Floriana). Od tego momentu wieś pozostawała w rekach Skaławskich. Pod koniec XVIII w. jej dziedzicem został Ignacy Skaławski, który w 1790 r. zaślubił Helenę z Koczorowskich Przyjemską. Posesorem wsi był Tadeusz S., zapewne brat Ignacego. Wspomniana Helena była dziedziczką wsi jeszcze w latach 30. (zmarła 28.X.1833), następnie dziedzicem został Franciszek Borgian Skaławski, syn Ignacego. Współwłaścicielem wsi był Stanisław S., który dnia 12 czerwca 1845 r. zaślubił w Strykowie Nepomucenę Białobłocką. Dziedzic umarł mając 70 lat, dnia 19 listopada 1861 r. Pozostawił żonę Mariannę z Krzyżańskich i córkę Helenę de Przespolewską. Ta zmarła 22 marca 1876 r. mając 40 lat. Wobec braku następców dobra zostały sprzedane i przeszły w ręce niemieckie.
W 1885 r. Strykowo stanowiło wieś oraz dobra (okręg dworski) w pow. poznańskim. We wsi znajdowały się 33 domy z 268 m-cami, w tym 3 ewangelików i 265 katolików; miała ona własne 271 ha gruntów. Do majątku z kolei należało 1075 ha, w tym 664 ha ziemi uprawnej, 77 ha łąk i 119 ha lasów. W skład okręgu oprócz S. wchodziły Dębina oraz folwark Strykówek; na jego terenie znajdowało się 16 domów z 260 m-cami, w tym 59 ewangelików i 201 katolików. Pod koniec XIX w. właścicielem Strykowa był Hans von Trescov, który ok. 1900 r. wybudował tu nowy dwór. W 1926 r. dobra pod jego zarządem miały 991,8 ha obszaru, w tym 604,5 ha ziemi uprawnej, 99,8 ha łąk i pastwisk, 79,75 ha lasów, 15 ha nieużytków i 102,66 ha wody. Majątek posiadał własną gorzelnię. Do urzędu skarbowego wykazywano kwotę 3334 talarów tzw. "czystego dochodu gruntowego". Po Hansie majątek odziedziczyła Johanna von Trescov. Siedziała tu najprawdopodobniej do 1945 r., zaś po wojnie majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Na pocz. XXI w. pałac przeszedł w ręce prywatne. W 2004 r. został wyremontowany i zaadaptowany do celów hotelowo-rekreacyjnych.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
"Herby rycerztwa polskiego, Na pięcioro Xiąg rozdzielone, Przez Paprosza Paprockiego", 1584
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac neogotycki z elementami secesji. Budynek jedno i dwupiętrowy, podpiwniczony, wzniesiony na nierównomiernym rzucie, fasadą skierowany na płd.-wschód. Bryła pałacu jest bardzo urozmaicona, z basztami, wykuszami i wieżyczkami, bogato zdobiona sterczynami i krenelażem. Pośrodku fasady góruje szeroka, kwadratowa wieża z tarasem widokowym. Nad wejściem głównym umieszczony herb rodu von Trescov.

Park

Park z pocz. XX w. o pow. 7,5 ha., od zachodu dochodzący do brzegu Jeziora Strykowskiego. Pomiaru dokonaliśmy po granicach współczesnego drzewostanu, na dz. ewid. nr ...47/25. Niegdyś park mógł być nieco większy i miał ok. 10 ha powierzchni. Wewnątrz drzewa pomnikowe, w tym 500-letnie dęby.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Tomek Malik8 lat i 7 miesięcy temu
Właściciel żyje w \"wieży z kości słoniowej\" - otoczył cały teren wysokim betonowym murem. Z jednego miejsca widać tylko wierzchołek wieży. Ma też odgrodzony kawałek brzegu Jeziora Strykowskiego. Chyba się nie mylę, że to niezgodne z prawem? Może należałoby kogoś kompetentnego tym zainteresować? Czy przejść do porządku dziennego konstatując \"kto bogatemu zabroni\"?
Marek Kujawa8 lat i 7 miesięcy temu
Oczywiście, że to zabronione. Bogaty, czy nie, ale chyba prawo dotyczy wszystkich? W Polsce obowiązuje 1,5- metrowy, ogólnodostępny pas przybrzeżny. NIKT, z wyjątkiem obiektów specjalnego przeznaczenia i wojskowych, nie ma prawa grodzić swego terenu do linii wody. Pozdrawiam!
Karol Barsolis Turysta Kulturowy 5 lat i 7 miesięcy temu
piekny zamek Von de Depen Stein nad jeziorem Strykowskim niedaleko Poznania . Obecnie to centrum konferencyjno imprezowe.