Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Skrzynki

Ifflandsheim (1943-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Stęszew
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Obiekt:dwór, nr rej.: 2188/A z 29.05.1990

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Skrzynki to jedna z kilku wsi o tej nazwie w Wielkopolsce, leżąca w odległości 9,3 km na płn. zachód od Stęszewa i 6,5 km na płd. wschód od Buku. Będziemy starali się nie pomylić informacji o niej, ze wzmiankami dotyczącymi Skrzynek koło Kórnika. Tam również w XIX w. znajdował się okręg dworski ze sporym obszarem ziemi (prawie 300 ha) i znajdowało się Jezioro Skrzynka (północna odnoga Jez. Kórnickiego). Miejscowość ta wchodziła w skład kórnickiego klucza dóbr. Nie ma jej w naszym katalogu. Niestety "Regesty" prof. Dworzaczka zdominowane są przez zapiski n.t. Skrzynek w pow. sieradzkim i w.w. wsi obok Kórnika.
Pierwsza wzmianka o opisywanej wsi S. pochodzi z 1357 r., kiedy to archidiakon Andrzej osadził wieś "Krzinka" na prawie niemieckim. Później przez stulecia należała ona do kapituły poznańskiej. W 1580 r. wieś miała 6 łanów osiadłych i ćwierć roli. Cześć wsi, tzw. "pustki" znajdowała się w rękach prywatnych, m. innymi Rosnowskich na pocz. XVII w. Niewiele też wiadomo o zarządcach i posesorach, a wzmianki o nich są stosunkowo nieliczne. W 1709 r. przy ślubie ekonoma Staniszewskiego ze Stęszewa występował Piotr Brodnicki ze wsi Skrzynki i Żółtowski z pobliskiej Losówki. Z kolei w 1713 r. mieszkali tu Brodniccy, którym urodziła się córka Anna. W poł. XVIII w. wieś prawdopodobnie przeszła w ręce prywatne, a w zapiskach pojawia się Adam Kalkstein ze Skrzynek. Na pocz. XIX w. posesorem wsi był Samuel Kąsinowski, ożeniony z Michaliną Płączyńską. W 1811 r. u jego brata Stanisława ożenionego z Julianną Werezyńską urodziła się córka Barbara, a w 1814 r. syn Ignacy. Pięć lat później dobra w S. oraz Lisówka przeszły pod zarząd Michała Neymana i jego żony Franciszki Cecylii z d. de Rose. W lipcu t.r. w kościele w Konarzewie miał miejsce chrzest ich córki Emilii Franciszki. W latach 30. XIX w. Neyman określany już jest "dziedzicem" S. Z całą pewnością mieli co najmniej jeszcze jednego syna - Florentego, u prof. Dworzaczka znajdujemy ponadto wzmianki o Józefie (ur. 1837). W 1838 r. zmarła 18-letnia Emilia Neyman, a niedługo później również dziedzic (14 lipca 1838), jak to napisano "z upływu krwi".
Rodzina Neymanów wkrótce sprzedała majątek, a kolejnym właścicielem został Władysław Szołdrski, ożeniony z Aleksandrą Taylor, którzy ok. 1852 r. wybudowali w S. nowy dwór. W dworze tym urodził się ich syn Teodor Florian Stanisław (dnia 5.IV.1853). Co dalej działo się z Szołdrskimi nie wiemy; w 2. poł. XIX w. z dworem związane jest jeszcze nazwisko Węsierskich. W 1860 r. zmarła tu 32-letnia Wincencja W., córka Wincentego, dziedzica Zakrzewa i Józefy Bnińskiej. Później dobra zapewne sprzedano w ręce niemieckie.
W 1885 r. wieś tworzyła okręg dworski z Żarnowcem. Było tu łącznie 8 domów ze 176 m-cami, w tym 159 katolików i 17 ewangelików. Dobra miały 584 ha obszaru, w tym 432 ha ziemi uprawnej, 43 ha łąk i 78 ha lasów. Czysty dochód gruntowy wynosił: od 1 hektara ziemi ornej - 8,62 marki, 1 ha łąk - 13,71 marek i lasu - 0,78 marki. Folwark w sumie był niewielki, znacznie mniejszy niż pobliskie Tomice (ob. Tomiczki), Otusz, czy Podłoziny. Nawet na mapach opisany jest nie jako "dwór", lecz jedynie "folwark". Pomimo tego pod koniec XIX w. właściciele wybudowali tu okazały dwór, który śmiało można by określić "pałacem". W 1907 r. jego właścicielem był Alfred Iffland, a następnie, co najmniej do 1939 r. - Konrad Iffland. W 1926 r. dobra pod jego zarządem miały 601 ha, w tym 440 ha ziemi uprawnej, 47 ha łąk i pastwisk, 88 ha lasów, 10 ha nieużytków oraz 16 ha wód. Do oszacowania podatku podawano kwotę 1537 talarów tzw. "czystego dochodu". Rodzina Iffland siedziała tu do 1945 r., o czym świadczy niemiecka nazwa wsi, nadana wskutek reformy administracyjnej w 1943 r. - Ifflandsheim. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Po przemianach 1989/90 obiekt stał się własnością prywatną. Obecnie - patrz komentarze.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
5922 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3665_Buk_1891.jpg
11821602 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3665_Buk_IX.1944_uniberk_C056972027.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór eklektyczny z przewagą cech klasycystycznych. Budynek piętrowy, nakryty dachami o łagodnych spadach, fasadą skierowany na płd. wschód. Pośrodku fasady dość oryginalna półokrągła weranda, do której z boku prowadzą jednobiegowe schody. Weranda dźwiga balkon na wys, piętra, nad którym góruje wystawka zwieńczona trójkątnym frontonem. Cała środkowa część bryły pałacu jest niesymetryczna i lekko zryzalitowana w stos. do korpusu; posiada także nieco wyższy dach. Z kolei w części płn. zachodniej ta część jest cofnięta w stosunku do skrzydeł. Dwór posiada dodatkowe wejście od strony północnej.
Pomimo współczesnej rozbudowy wsi i licznych zmian można uznać, że układ przestrzenny założenia jest zachowany dosyć dobrze. W kier. płd. od zachowanego podwórza powstał duży kompleks współczesnych zabudowań gospodarczych.

Park

Park z końca XIX w. o pow. ok. 1,5 ha, z dworem o pow. 6,48 ara pośrodku. Park nigdy nie stanowił założenia stricte ozdobnego, raczej był to sad / ogród użytkowy.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Karol Barsolis Turysta Kulturowy 3 lata i 6 miesięcy temu
Dwór w Skrzynkach (k Buku w Wielkopolsce) obecnie jest w kapitalnym remoncie .
Po wielu firmach (grupy cwaniakow i tyle ),które wynajmowały - użytkowały ten dwór , nie sprawdzili sie - delikatnie mówiąc.. Chcieli wyciągnąć kase na te cele ..Obecnie jest i bedzie w posiadaniu Starostwa Powiatowego Poznań - no i dobrze . bo tamci nie sprawdzili sie - nigdy wiecej takich tam cwaniaczkow. ....PS . dodaje zdjecia z lat i obecne ..
Dwór w Skrzynkach (k Buku) jest w posiadaniu Starostwa Powiatowego Poznań , bedzie tam osrodek integracyjny slużący społeczenstwu .. --no i b.dobrze...Wielkopolska