Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Rogalin

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Mosina
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, nr rej.: 2494/A z 29.05.1952
Park:nr rej.: 85/A z 21.07.1965

Stan obecny

Muzeum.

Historia

Pałac z 2. poł. XVIII w.
Rogalin to wieś leżąca 6 km na wschód od Mosiny. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1247 r., kiedy to książę Przemysław I, potwierdzając dar kanonika Mikołaja - wieś Rogalin - dla kościoła poznańskiego, przyznał osadzie prawa, jakie posiadały posiadłości kościelne. Przywileje te odnowił książę Bolesław, syn Odonica w 1266 r. W 1294 r. książę Przemysław II pozwolił na lokację wsi na prawie niemieckim, ówczesnemu właścicielowi Rogalina - Mirosławowi - synowi Przedpełka. Prawo to przeszło następnie na Andrzeja, syna Miroszka. Jego potomkiem był z kolei niejaki Jakusz, piszący się z R. w 1357 r. Był on zarazem protoplastą rodu Rogalińskich, pieczętujących się herbem Łodzia. Z tego rodu pochodzili bracia Jan, Wawrzyniec i Mikołaj, następnie Jan z żoną Barbarą, którzy mieli synów Andrzeja i Mikołaja. Tenże Mikołaj w 1511 r. sprzedał wieś Janowi Raczyńskiemu, za sumę 300 grzywien "groszy średnich". Po niecałej dekadzie R. przeszedł w ręce Hieronima Konarskiego, który w 1519 r. zapisywał 100 grzywien posagu swej żonie - Agnieszce Krzyżanowskiej. Po Konarskich wieś przeszła w ręce Małachowskich i Baranowskich. Regesta poborowe podają, że właścicielem 2 półłanków i 1 zagrodnika był Andrzej B., zaś 2 półłanków, zagrodnika i rybaka - Maciej Baranowski. Tenże Maciej miał syna Piotra, który sprzedał Rogalin w latach 80. XVI w. Joachimowi Gorajskiemu h. Breza. W lipcu 1593 r. w Rogalinie spisano kontrakt sprzedaży dóbr, które od Joachima nabył Wojciech Zakrzewski. Przedmiotem sprzedaży były: "Rogalino W., Dobiertki, Dąbie, w pow. pozn. i dom na nowej Grobli nad rzeką przy bramie poznańskiej koło w. mostu, z ogr. i stajnią i z placem". W zw. z transakcją, swoją oprawę na tych dobrach musiała skasować żona Joachima - Anna Bylewska vel. Skrzydlewska. Ich córką była Helena zamężna za Arciszewskiego, z którym mieli sławnego Krzysztofa Arciszewskiego. Na pocz. XVII w. sprzedała ona wieś Mikołajowi Manieckiemu, za kwotę 12 tys. złp. Później Andrzej Maniecki sprzedał R. Jerzemu Sebastianowi Unrugowi, zaś ten Maksymilianowi z Bukowca Schlichtingowi. Na pocz. XVIII w. dziedziczką był wdowa po Maksymilianie - Anna-Magdalena z Ossowskich. Jakieś prawa do majątku rościł także brat Maksa - Aleksander Schlitning. W 1736 r. August Konstanty Schlichting sprzedał Rogalin, Świątniki i Dobiertki, Łukaszowi Krzyżanowskiemu, sędziemu surogatowi, etc... w grodzie poznańskim. W poł. XVIII w. miały miejsce liczne sprawy sądowe pomiędzy Krzyżanowskimi, Schlichtingami i Rogalińskimi, co jednak zasadniczo nie zmieniło faktu, że majątek znajdował się głównie w ręku Łukasza K., a następnie jego synów: Marcina, Michała, Piotra i Łukasza (z matki Barbary Śniegockiej) oraz Franciszka (z Joanny Nieświastowskiej). W 1767 r. bracia sprzedali Rogalin, Świątniki, Dembie i Dobiertki Kazimierzowi Raczyńskiemu, staroście czerwonogrodzkiemu i hamersztyńskiemu, za kwotę 130 tys. złp. Nowy właściciel niezwłocznie wziął się za budowę nowej siedziby, przy pomocy architekta Ignacego Graffa. W latach 1782-1783 pałac poszerzono o półkoliste galerie. W latach 1788-1789 przebudowano klatkę schodową, wg projektu Jana Christiana Kamsetzera oraz salon na piętrze, wg proj. Dominika Merliniego (twórcy Królikarni). Kazimierz ożeniony był z Teresą Moszczeńską h. Nałęcz, a którą miał trzy córki: Antoninę Magdalenę, Magdalenę Marię oraz Michalinę. Ta trzecia wyszła za Filipa Nereusza Raczyńskiego, z którym odziedziczyli Rogalin. Mieli pięcioro dzieci: Edwarda (1786-1845), Atanazego, Konstancję, Aleksandra i Matyldę. Dobra odziedziczył Edward, który w 1829 r. był fundatorem biblioteki w Poznaniu, ponadto szambelanem króla pruskiego, literatem, etc... Zaślubił Konstancję Potocką h. Pilawa, z którą mieli syna Rogera Maurycego (1820-1864). Roger był ożeniony dwukrotnie: z Marią Ernestyną Gottschal, z którą miał syna Edwarda Aleksandra, a następnie z Konstancją Lachman, z którą dzieci nie mieli. Zmarł młodo, dnia 24 lutego 1864 r. w Paryżu. Ciało początkowo przetransportowano do kaplicy w Rogalinie, gdzie miało czekać na powrót z zagranicy syna Edwarda. Ten był szambelanem papieskim, zaś 4 lata po pogrzebie ojca, Edwardowi pozwolono nosić nadane mu przez papieża ordery "złoty medal wojskowego krzyża na pamiątke 1867 r. i krzyż kaw. orderu Piusa". W 1877 r. w Warszawie Edward Raczyński ożenił się z Marią Beatrix Korwin-Krasińską h. Ślepowron. Miał z nią syna Karola Rogera Zygmunta. 9 lat później ożenił się ponownie, w Krzeszowicach, z Różą Potocką z Podhajec h. Pilawa (córką ordynata Adama Potockiego) i miał z nią później dwóch synów: Rogera Adama Antoniego i Edwarda Bernarda (1891-1993). Edward był dyplomatą, politykiem i pisarzem. Miał kolejno 3 żony: Yoyous Markham (1902-1931), Cecylię Marię Jaroszyńską (1906-1962) i Anielę Marię Lilpop (1910-1998). Dzieci miał jedynie z Cecylią, były to 3 córki: Wanda Róża, Virydianna Elżbieta i Katarzyna Klementyna Antonina. W 1926 r. pod jego zarządem dobra (wraz z folwarkiem Polesie) 1340,5 ha, w tym 813,2 ha ziemi uprawnej, 135,3 ha łąk i pastwisk, 324,6 ha lasów, 20,5 ha nieużytków oraz 6,9 ha wody. Czysty dochód gruntowy wynosił 3313 talarów. Majątek posiadał gorzelnię i specjalizował się w hodowli koni i uprawach zbóż, buraków i ziemniaków. Generalnym plenipotentem Raczyńskiego był K. Mann. Wieś w 1930 r. liczyła 403 m-ców. Po wojnie dobra rozparcelował i zabrał Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu P.A.N.;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteka Kórnicka P.A.N.;
Wielka genealogia Minakowskiego "Wielcy.pl", Marek Jerzy Minakowski;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budowla barokowo-klasycystyczna. Na pierwszym piętrze sala balowa, dziś nazywana zbrojownią. W południowej oficynie pałacu urządzono muzeum wnętrz z zabytkowymi meblami i bibelotami. W pawilonie galerii malarstwa z 1910 eksponowana jest część kolekcji Raczyńskich - malarstwo polskie i europejskie.

Park

Stara aleja kasztanowa, trójarkadowy most, regularny ogród francuski płynnie przechodzący w krajobrazowy park angielski, który na swych krańcach roztapia się w nadwarciańskie łęgi. Najbardziej ozdobnym fragmentem ogrodu, przylegającym bezpośrednio do rezydencji jest tzw. salon ogrodowy zamkniętym widokowym kopcem (parnasem). Od umieszczonego centralnie klombu promieniście rozchodzą się ścieżki biegnące wśród rokokowych kamiennych rzeźb. W parku i na okolicznych łąkach znajduje się największe w Europie skupisko 960 starych dębów.

Inne

Klasyczne oficyny i zabudowania folwarczne z lat 1776-1820. W 1820 roku na skraju parku zbudowano kaplicę-mauzoleum, wierną kopię rzymskiej świątyni w Nimes. Do pałacu wjeżdża się przez przeddziedziniec, wokół którego wzniesiono stajnie i ujeżdżalnię, gdzie eksponowana jest kolekcja powozów i uprzęży.
Kaplica ? mauzoleum z 1820 r., nr rej.: 86/A z 28.07.1965
Dęby w parku, nr rej.:.1/A z 26.02.1948

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

GREGORIUS ...3 lata i 4 miesiące temu
Palac w Rogalinie zachwycil mnie swoja architektura jak i.....a moze przede wszystkim przebogatym wnetrzem i wystrojem. Sama rekonstrukcja biblioteki "w drewnie" musiala majatek kosztowac. Jak palac wyglada kazdy wie zamiescilem wiec kilka zdjec wlasnie owych imponujacych wnetrz. Polecam zwiedzenie tej perelki calym sercem :)...
Karol Barsolis Turysta Kulturowy 3 lata i 4 miesiące temu
Marku -Darku . mam nadzieje ze tym razem nie znikną moje unikatowe zdjecia z miejsc w Rogalinie , gdzie zwykly turysta nie ma wstępu . Moj znajomy jest tam pracownikiem i ma klucze do wszystkich pomieszczen..
Marek Kujawa2 lata i 8 miesięcy temu
Darek, fotkę firmy Movlab prosiłbym ustawić jako zdjęcie główne. Dostałem ją od p. kustosz, Ewy Leszczyńskiej. Popraw mój podpis pod zdjęciem. Powinno być: Fot. "Movlab Studio", MNP. Dzięki!