Potarzyca

Stan obecny

Własność J.S.T. Mieszkania.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
W czasach staropolskich wieś należała do biskupów poznańskich i pozostawała w dzierżawie. W zapiskach znajdują się liczne informacje dotyczące Potarzycy, lecz odnoszą się one do wsi o tej samej nazwie położonej niedaleko Goliny. Dla utrudnienia opisu, właściciele drugiej Potarzycy pochodzą po częstokroć z regionu w którym leży opisywana wieś, np. są to Borkowie-Gostyńscy. W 1564 r. we wsi było 8 i 1/3 łanu, z których płacono po 1 grzywnie i 8 gr. czynszu biskupom. Folwark biskupi zajmował 9 i pół łanu. Ponadto płacono inne daniny, zaś karczmarz dawał 1 grzywnę rocznie. Dopiero pod koniec XVIII w. poznajemy pierwsze nazwiska dzierżawców wsi. W 1795 r. był to Józef Niedźwiedzki ożeniony z Agnieszką z Wolskich, którym w Potarzycy urodziły się córki: Klara Józefa i Michalina Józefa Jadwiga. Przy chrzcie dziewczynek uczestniczyli Klara i Michał Krynkowscy – posesorzy dóbr krobskich. Na pocz. XIX w. posesorem Potarzycy został Franciszek Krynkowski ożeniony z Józefą Potocką. W 1808 r. w Potarzycy urodził się ich syn Walerian Dezydery, zmarły po 6 dniach. Kolejny syn Krynkowskich, Edmund Telesfor urodził się 1 kwietnia 1810 r. Ponadto mieli oni jeszcze trzy córki: Florentynę Klarę (ur. w 1812 r.), Leokadię Benignę (ur. w 1814 r.) i Paulinę Klarę (ur. w 1818 r.). Kolejnymi posesorami Potarzycy byli Madalińscy h. Larysza, a konkretnie Józef ożeniony z Nepomuceną Bilewicz. Mieli oni syna Józefa (1820-1902), który w 1860 r. w Borku ożenił się z Kordulą Sośnicką (1840-1909). W Potarzycy rodziły się ich dzieci: Marianna, Kazimiera, Stefan (zmarły dzieckiem), Wanda, Ludwik, Stanisław, Stefan, Maria i Józef.
W 1885 r. na Potarzycę leżącą w pow. krobskim składała się wieś oraz dominum o pow. 184,65 ha. We wsi znajdowało się 30 domów i 213 m-ców, w tym 6 ewangelików. Domena posiadała 3 domy i 53 m-ców, w tym 40 katolików i 13 ewangelików. Czysty dochód gruntowy z majątku wynosił 3343 marki. Niestety nie wiemy dokładnie, kiedy majątek nabyła rodzina Neugebauerów z Chwałkowa, dla których ok. 1900 r. wzniesiony został obecny dwór. W 1926 r. właścicielem dóbr był dr. Alfred Neugebauer, zamieszkały w Brieg (Niemcy). Dzierżawcą był Kurt Naugebauer. Później dobra nabył J. Korytowski, który był właścicielem Potarzycy do 1932 r., kiedy to przeprowadzono częściową parcelację majątku. Część ziemi sprzedano rolnikom z Potarzycy i Posadowa, zaś resztówka do wybuchu 2. wojny światowej znajdowała się w rękach Stanisława Wejchana. W 1926 r. dobra miały 183,5 ha obszaru, w tym 179 ha ziem uprawnych i 4,5 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy podawany jako podstawa do naliczenia podatku wynosił 1114 talarów. W latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Burgwall. Po wojnie dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na bazie pozostałości folwarku utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo na pocz. Lat 90. XX w. Po likwidacji PGR-u dwór przeznaczono na cele mieszkaniowe.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
6799 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4268_Pempowo_1940.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi SWzS-NEzN, fasadą zwrócony na NWzW (dla uproszczenia na zach.), na wysokich piwnicach, parterowy, nakryty dwuspadowym dachem z użytkowym poddaszem. Elewacje pozbawione cech stylowych. Nad wejściem znajduje się wystawka dachowa zwieńczona trójkątnie. Do głównych drzwi prowadzą wysokie schody, ujęte stopniowanymi murkami. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi.

Park

Dawny park dworski z XIX w. został podzielony na kilka działek ewid., z których największe to dz. nr ...65/3 o pow. 1,3601 ha oraz dz. nr ...65/4 (z dworem) o pow. 0,6129. Odrębną działkę stanowi nr ...65/1 na której wznosi się Klub Rolnika, o pow. 0,3723. Dawny parkowy drzewostan zachował się w niewielkim stopniu i nie pokrywa się z granicami w.wym. działek. Całkowity obszar pozostałości parku ze stawem można oszacować na ok. 0,5 ha. Przed 2. wojną św. park składał się z kilku okrągłych kwater otaczających dwór i miał nie więcej niż 1 ha powierzchni (wraz ze stawem).

Inne

Zabudowania folwarczne z k. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011