Skatalogowanych zabytków: 11428
Zarejestruj się
Miniatura Łaziska
Dla Portalu PolskieZabytki Renia Szczepanek 2015
Miniatura ŁaziskaMiniatura ŁaziskaMiniatura Łaziska

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Tadeusz Hieronim ( tedesse ) RzepkaMarek Kujawarobert rydwelski

Łaziska

Neuhausen, Gut Neuhausen

Województwo:wielkopolskie
Powiat:wągrowiecki
Gmina:Wągrowiec
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: A-324 z 31.02.1978

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z 3. ćw. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu z 1222 r. wystawionego przez ks. biskupa Wincentego Nałęcza z Czarnkowa, dotyczącego osad płacących dziesięciny klasztorowi w Łeknie. Wcześniejsze nazwy wsi spotykane w zapiskach to Laziska i Laszyszki. Po opuszczeniu Łekna przez cystersów część wsi stała się dobrami królewskimi i stanowiła sołectwo. Część szlachecka o wielkości ok. 10 łanów pod koniec XVI w. należała do Sarnowskich, a w XVII w. do Węgierskich. W 1679 r. jako factor (ktoś w rodzaju sędziego polubownego) folwarku w Łaziskach wymieniany jest Jakub Skwarski ożeniony z Anną, którym w tymże roku urodziła się córka Jadwiga, a w 1684 r. Anna. Po śmierci żony Skwarski zaślubił niejaką Zofię, z którą w 1687 r. miał syna Pawła. W latach 70. XVIII w. ostatecznie rozgraniczono dobra szlacheckie od klasztornych. W XVIII w. cz. szlachecka należała do Orlików i Korytowskich. W 1785 r. Wojciech Korytowski (dziedzic Rogowa w pow. gn.) dał Łaziska swemu bratu Józefowi, synowi Michała i Teofili Tuchołkowej. Niedługo później, bo w 1796 r. zakon cystersów został rozwiązany, a cała wieś stała się własnością króla Prus. Utworzono tu domenę królewską, która pozostawała w dzierżawie. Począwszy od pocz. XIX w. dzierżawcami była polska rodzina Plucińskich. Początkowo Antoni z żoną Anną, a następnie Karol i Andrzej (1753-1839), ożeniony z Anną Rozyną Busse, córką Marcina i Krystyny Freymarkt. Wcześniej Andrzej był posesorem Gostomia w którym się urodził, nastepnie także dzierżawcą w Ochodzy i Rgielsku w pow. wągrowieckim. Andrzej i Anna Plucińscy mieli synów: Jana, Marcina, Michała, Andrzeja, Karola, Sylwestra i Błażeja oraz córki Wilhelminę (ur. w 1803 w Łaziskach), Elżbietę i Apolonię. Andrzej był dzierżawcą do 1835 r. nastepnie majątkiem zarządzali jego potomkowie, co najmniej do 1864 r., kiedy to zmarł Antoni Majewski, mąż Elżbiety Plucińskiej. W 1885 r. na Łaziska składała się wieś oraz dobra, zwane królewszczyzną. We wsi znajdowały się 33 domy, zamieszkałe przez 257 osób, w tym 222 katolików, 35 ewangelików; 69 analfabetów. Majątek posiadał 1803 morgi rozległości oraz liczył 9 domów ze 159 m-cami, w tym 131 katolików i 28 ewangelików; 78 analfabetów. W 3. ćwierci XIX w. majątek miał już prywatnych właścicieli. W tamtym czasie dla Emila Amousa wzniesiony został w otoczeniu parku obecny dwór. Po wyzwoleniu Polski w 1920 r. dobra należały do skarbu państwa, a w 1926 r. ich dzierżawcą był Kazimierz Taczanowski h. Jastrzębiec (1886-1952), ożeniony z Ireną Aurelią Rudnicką (1892-1917). Na 444,5 ha majątku składało się 316,8 ha ziemi uprawnej, 110,1 ha łąk i pastwisk, 2,8 ha lasów i 14,8 ha nieużytków. Grunta dostarczały 1059 talarów czystego dochodu gruntowego. W 1930 r. wieś liczyła 430 m-ców; był tu kowal F. Kowaliński i karczma S. Karczewskiego. Ostatnimi dzierżawcami majątku było małżeństwo: Leonard i Maria Bernsdorf - Melanowicz. On był aktywnym działaczem społecznym, a także kapitanem Wojska Polskiego. Po 2. wojnie światowej dawne dobra przejął Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Gazeta Wągrowiecka: pismo dla ziemi pałuckiej, 1929.03.17 R9 nr 33
Geoportal, Mapster.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór neorenesansowy z elementami gotyckimi. Budynek w formie willi, o urozmaiconej bryle, wzniesiony na planie kwadratu, na wysokich piwnicach, fasadą skierowany na południe (z lekkim odchyleniem zachodnim). W fasadzie znaczny ryzalit z ostrołukową wnęką i balkonem nad wejściem. W pozostałych 3. elewacjach nieznaczne ryzality, wszystkie zwieńczone ozdobnymi szczytami ze sterczynami. Dachy budynku wielospadowe, kryte gontem.

Park

Park krajobrazowy z 3. ćw. XIX w. o pow. 1,8 ha ze stawem. Niegdyś park liczył 2,75 ha, jednak cała zach. część została wykarczowana, a jego dawną granicę wyznaczają szpalery drzew. Na skraju parku wznosi się kamienna kapliczka.

Inne

Grobowiec - piramida Franciszka Łakińskiego, 1845 r.
Kolumna barokowa z posągiem konia, 1845 r.
nr rej.: A-438 z 27.06.1983

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.