Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Kunowo

Kunthal

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gostyński
Gmina:Gostyń
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Stan własności nieznany.

Historia

Dwór z poł. XVIII / poł. XIX w.
Wieś Kunowo powstała dopiero w XVII w. na miejscu dawnego grodziska, zniszczonego zapewne w okresie II wojny szwedzkiej. Jeszcze wcześniej w różnych epokach w tym miejscu osiedlali się ludzie, po których pozostały liczne znaleziska archeologiczne. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1337 r. W 1464 r. rozgraniczano Kunowo od Tworzymirek. Wieś od początku należała do biskupów i stanowiła sołectwo zarządzane przez posesorów i dzierżawców. Powstał tu także folwark, a dla jego zarządców wybudowano dwór. Co najmniej od pocz. XVIII w. Kunowo było parafią; w tutejszym kościele zawierali związki i chrzcili swoje dzieci okoliczni dziedzice, z Tworzymirek, Ostrowa, Dalabuszek, Gaju i Dolska. Z okresu od XV do końca XVII w. praktycznie nie ma żadnych zapisek dotyczących wsi, pojawiają się one wraz z pocz. XVIII w. Administracyjnie Kunowo dzieliło się na folwark zarządzany przez dzierżawców i sołectwo (zwane też wójtostwem) zarządzane przez posesorów. Ponadto wieś posiadała swego ekonoma. Pierwsze zapiski z ksiąg metrykalnych w Kunowie dotyczą rodz. Marianny i Antoniego Wargowskich, którym w 1725 r. urodził się syn Wawrzyniec Roch. Rok później zmarła tu Marianna Bieganowska. W latach 30. dzierżawcami byli Ludwika i Paweł Kęszyccy, którym w 1730 r. urodziła się córka Teofila. Nie wiemy kim konkretnie była Krystyna z Doruchowskich Trzaskowska (?), która legowała 1000 florenów na kościół w Kunowie, po czym zmarła w 1733 r. Dalej w zapiskach mamy posesorów: Wojciecha Roszkowskiego ożenionego z Katarzyną z Krzyżanowskich i kolejną sponsorkę kościoła - Barbarę z Krzyżanowskich Sulmirską (zm. 1738) która dała 500 florenów na organistę w kościele. Roszkowscy mieli córkę Brygittę Franciszkę (ur. 1739) i syna Walentyna (ur. 1841). Matka - Katarzyna zmarła w niecały m-c po urodzeniu syna i pochowana została w konwencie w Osiecznej. Zapewne właśnie dla Roszkowskich wybudowano w latach 40. XVIII w. pierwotny dwór. W 1744 r. "dziedzic" ożenił się ponownie, a jego wybranką została córka Teresy i Antoniego Bartoszewskich - Konstancja. Dwór wymieniony został w zapisce z 1745 r. o urodzeniu Sebastiana, syna dworskiego sługi - Teodora Dałuskiego. W tym samym roku miały miejsce jeszcze dwa wydarzenia, urodził się syn Roszkowskich - Hieronim Piotr z Alkantry, zaś teściowa Wojciecha po uczynieniu fundacji za swoją duszę w wys. 1000 florenów, zmarła 7 maja tegoż roku. Roszkowscy niebawem wynieśli się z Kunowa, zaś kolejnym posesorem został w 1749 r. Michał Wagner, ożeniony z Marianną z Boleszów. W 1754 r. urodził się ich syn Walenty Kazimierz Józef Kajetan. Już w 1759 r. kolejnym posesorem został Jakub Sarnowski, ożeniony z Jadwigą Poleską. Rok później urodził się ich syn Izydor Wojciech Józef, a w 1761 r. córka Klara Marianna Urszula. W 1765 r. urodził się Filip Nereusz, syn ekonomów Tomasza Zakrockiego i Marianny. Kolejnymi posesorami sołectwa byli Antoni i Teresa Lisieccy, którym w 1768 r. urodziła się córka Zofia Julianna (zm. w wieku 4 lat). W 1782 r. dzierżawcą Kunowa i Ostrowa był Melchior Kłossowski. W 1785 r. jego córka Anna zaślubiła w Kunowie Błażeja Rossalskiego, ekonoma dóbr opactwa lubińskiego. Posesorem sołectwa był w tym czasie Franciszek Jarecki, zmarły w 1768 r. i pochowany u filipinów w Gostyniu. Po nim sołectwo przejęła Marianna Dobkowa, podczaszyna czerniechowska, zmarła w 1794 r. a następnie Franciszek Raczyński z żoną Zuzanną (pocz. XIX w.).
Po III rozbiorze Polski Prusacy przejęli folwarki i przeznaczyli je na sprzedaż w ręce prywatne. Wieś znalazła się w powiecie śremskim. Ostrowo odłączono od Kunowa i stało się ono oddzielną majętnością. Na pocz. XIX w. jego dziedzicem był Maciej Koszutski h. Leszczyc, ożeniony z Marianną z Duninów. Kunowo początkowo znajdowało się w rękach posesora - Karola Taylora, ożenionego z Magdaleną Krzycką h. Kotwicz. W 1819 r. urodziła im się córka Aleksandra Nepomucena. Następnie w zapiskach jest już mowa o dziedzicach, czyli dobra przeszły w ręce prywatne. Pierwszą dziedziczką była ok. 1831 r. Nepomucena Mańkowska h. Zaremba, która w 1833 r. wyszła za Andrzeja Semraua, plenipotenta z Gołaszyna. Semrau był tu dziedzicem co najmniej do 1845 r. Kolejnym właścicielem był Stanisław Trzebuchowski, ożeniony z Marianną Trinks (ewangeliczką). W latach 60. XIX w. w Kunowie rodziło się kilkoro ich dzieci. Dwoje lub troje z nich zmarło nie osiągnąwszy pełnoletniości. W 1885 r. na Kunowo składała się wieś oraz dominium o pow. 844 mórg. Łącznie było tu 50 domów i 356 m-ców, w tym 5 ewangelików; 126 analfabetów. Właścicielem w owym czasie był już Prot Preibisz. W 1887 r. w parafii w Kunowie córka Prota - Walentyna - zaślubiła Kazimierza Długołęckiego z Brodowa. Ślubu udzielał stryj panny młodej, ks. Bernard Preibisz. W 1903 r. utworzono gminę do której włączono obszar dworski. Miejscowość otrzymała nazwę Kunthal. W okresie międzywojennym Kunowo leżało w pow. śremskim a w 1930 r. liczyło 682 m-ców. Jedyne większe gospodarstwo rolne we wsi należało do Pawła Klupczyńskiego i liczyło 80 ha. Po 2. wojnie światowej pozostałości folwarku stały się normalnymi terenami wiejskimi a dwór przeznaczono na mieszkania.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Internetowe Kroniki Wsi: http://www.kunowo.powiatgostyn.pl/Poczatki_Kunowa,2064.html;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi WzN-EzS, fasadą skierowany na południe, parterowy, nakryty dachem naczółkowym. W fasadzie trójkątna wystawka, a w obu połaciach dachu lukarny. Układ wnętrz dwutraktowy.

Park

Pozostałości parku zajmują niewielki obszar na płn. od dworu i liczą nie więcej niż 0,25 ha. Niegdyś park zajmował 1,1 ha i rozciągał się bardziej z płn. na południe, gdzie ograniczony był lokalnymi drogami. Obecnie jego powierzchnia podzielona jest na kilka mniejszych działek ewidencyjnych. (Geoportal, 22.01.2018 r.)

Inne

Zespół folwarczny z 4. ćwierci XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.