Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Krześlice
M. E. Wojciechowscy
Miniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura KrześliceMiniatura Krześlice

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Tomek MalikAndrzej KwasikMarek Kujawa

Krześlice

Krzeslice

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Pobiedziska
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, nr rej.: 1734/A z 5.11.1975

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z 2. poł. XIX w.
Krześlice to wieś leżąca 5 km na północ od Pobiedzisk. Niegdyś zwana Krzyślicami, w XV w. należała do Wronczyńskich z pobliskiego Wronczyna. Tam też znajdował się kościół parafialny. O wsi wspominał biskup Jan Łaski, w swojej "Liber Beneficiorum" z pocz. XVI w. Pierwszym znanym właścicielem K. był Michał de Krzyślice. Miał on syna Piotra ożenionego z Agnieszką - dziedziców Wronczyna, Krzyślic i Bednar, zaś ci syna Piotra i córkę, której również dano imię Agnieszka. W 1483 r. Piotr wraz z matką zapisywali na Krzyślicach czynsz roczny 2 grzywny od łącznej sumy 30 grzywien - wikariuszom metropolitalnym gnieźnieńskim. Trzy lata później Piotr zapisał 3 grz. czynszu także swojej siostrze. W 1518 r. sprzedał on wieś Róży Wronczyńskiej, zamężnej za Jerzego Przecławskiego (córce Jana), za kwotę 700 grzywien. Róża i Jerzy mieli 4 synów: Prokopa, Walentego, Piotra, Marcina i Macieja. W kolejnych latach współdziedzicem (wraz z matką) był Prokop Przecławski. W 1538 r. zapisywał on po 200 grzywien posagu i wiana żonie - Katarzynie Mrowińskiej. Róża żyła co najmniej do 1555 r., a później dobra odziedziczył syn Piotr, ożeniony z Apolonią Ćmachowską. W 1561 r. zapisywali oni 6 grzywien czynszu rocznie - księdzu Janowi Skrzetuszewskiemu, kanonikowi katedry pozn. i altaryście ołtarza Nawiedz. NMP, na tzw. "Górce" w Poznaniu, od łącznej kwoty 100 grzywien. Po Piotrze Przecławskim odziedziczyli synowie: Mikołaj, Maciej, Jakób i Stanisław oraz córka Agnieszka, zamężna za Wojciecha Koszutskiego h. Leszczyc. W 1591 r. była już wdową...
Mikołaj Przecławski ożenił się z Katarzyną Dzierżanowską; zmarł w 1606 r., a rok później Katarzyna wyszła za Andrzeja Lubomęskiego. Córką Mikołaja i Katarzyny była Marianna, zamężna za Jana z Pigłowic Manieckiego, która w 1619 r. sprzedała wieś Janowi z Dzwonowa Rogalińskiemu h. Łodzia. Ten już w 1625 r. sprzedał dobra Jadwidze Mieszkowskiej i jej synom: "Hjacyntowi, Samuelowi i Remigjanowi", za kwotę 30 tys. złp. W dość krótkim okresie, kolejnymi właścicielami K. byli: Stanisław Skaławski który kupił K. od Samuela M.; Hieronim Skaławski (syn Stanisława), Aleksander Strzałkowski (od 1647) i współwłaściciel Paweł Morawski. W 1676 r. syn Aleksandra S. - Krzysztof - sprzedał Krześlice i Wronczyn synowi Pawła M. - Janowi. To jednak nie był koniec częstych zmian właścicieli tych dóbr. Jeszcze w 1676 r. Morawski sprzedał obie wsi Franciszkowi Naramowskiemu, zaś w 1691 r. jego spadkobiercy - Katarzynie Cielęckiej 2-o v. Rzewuskiej, 3-o v. Tomickiej. Po 6. kolejnych latach Tomicka pozbyła się wsi na rzecz szwagra - Macieja Tomickiego. Ten był synem Wojciecha - dziedzica Objezierza. Już po dwóch kolejnych latach sprzedał K. Kazimierzowi Gliszczyńskiemu, który w 1701 r. ustanowił administratorem dóbr Krzysztofa Grabowieckiego. Synami Kazimierza byli Jan i Franciszek Gliszczyńscy. W 1713 r. dziedzicem został młodszy Franciszek, który w 1721 r. sprzedał ją za 28 tys. złp. Jerzemu Kurnatowskiemu h. Łodzia.
Kolejny dziedzic K. miał dwie córki: Joannę i Bogumiłę, których opiekunem był brat stryjeczny - Jan Kurnatowski. Tu pojawia się Krzysztof Konarski, ożeniony z Jadwigą Kurnatowską (zapewne trzecią siostrą - najstarszą), który w nieznany nam sposób (w drodze wiana?) staje się dziedzicem K. W międzyczasie Joanna wyszła za Jana Białobłockiego i zostali posesorami majątku. Całe to towarzystwo w 1731 r. zawierało kompromis dot. dóbr. Ostatecznie do swojej śmierci (ok 1744 r.) Konarski był dziedzicem, a Białobłoccy posesorami. W 1745 r. Jadwiga Konarska zdążyła wyjść za Macieja Dobrogoyskiego; była wówczas dziedziczką połowy Krześlic. Druga połowa należała do Białobłockich. W 1775 r. oficjalnym właścicielem wsi został syna Jana - Antoni Białobłocki h. Ogończyk (1743-1813). W dniu 1 paźdź. 1775 r. ożenił się on z Antoniną Pomorską (1756-1806); mieli córkę Annę (1774-1849) oraz syna Izydora (1780-1831). Dziedzic zmarł w Krześlicach dn. 5 czerwca 1813 r., w wieku 72 lat. Jego następcą został Izydor B. (1780-1831), sędzia pokoju w Gnieźnie, ożeniony z Teresą Gostomską. W Krześlicach rodziły się ich córki: Paulina (1814), Eugenia Helena Nepomucena (1816-32), Nepomucena Maria (1818) i Julianna Marianna Nepomucena (1825). W 1838 r. Paulina Agnieszka Nepomucena Białobłocka (1814-1875) wyszła za Anastazego Radońskiego h. Jasieńczyk (1812-1881), syna Piotra i Joanny Kierskiej h. Jastrzębiec.
Anastazy był weteranem powstania listopadowego, walczył w oddziale artylerii Karola Różyckiego. Zdobył stopień porucznika, później był internowany w Galicji. Po ślubie z Białobłocką osiadł w Krześlicach i zajął się pracą na roli. Za swoją działalność był więziony w latach 1846 i 1863. Później był posłem na sejm pruski, a także członkiem dyrekcji Towarzystwa Naukowego im. Karola Marcinkowskiego. W 1860 r. z inicjatywy dziedzica wzniesiono nowy pałac, przebudowany później pod koniec XIX w. Anastazy i Paulina Radońscy mieli sześcioro dzieci, w tym najmłodszego Zygmunta (1850-1903). Ten w dniu 27 sierpnia 1877 r. ożenił się w Strzelcach Wielkich, z Heleną Stablewską h. Oksza (1856-1936). Mieli sześcioro dzieci: Marię, Stanisława, Zygmunta, Irenę, Józefa i Paulinę. Jednak żadnemu z tych dzieci nie było dane pozostać w Krześlicach, ponieważ w 1886 r. ojciec (Zygmunt Radoński) zamienił się dobrami z hrabią Lüttichau, w zamian za wieś Rzeżewo z 4 tys. morgami gruntów, w pow. włocławskim. Zygmunt R. zmarł w Rzeżewie dnia 19 kwietnia 1903 r. W owym czasie wieś stanowiła domenę w pow. średzkim, o pow. 2307 mórg. Było tu 15 domów z 239 m-cami, w tym 233 katolików i 6 ewangelików; 120 analfabetów.
Z rąk hrabiego Lüttichau, wieś rycerska Krześlice z 2356 m. przeszła w ręce Jerzego (Georga) von Brandis. Dziennik Poznański w 1907 r. podawał, że wieś nabył od Brandisa hr. Mielżyński z Iwna, jednak do transakcji tej prawdopodobnie nie doszło, gdyż jako kolejny właściciel podawany jest Bernhard von Brandis. W 1926 r. pod jego zarządem dobra liczyły 178 ha, w tym 165 ha ziemi uprawnej, 10 ha łąk i pastwisk oraz 3 ha wody. Najwyraźniej Brandisowi odparcelowano sporą cześć ziemi, bo inne księgi adresowe podają obszar 589 ha. Czysty dochód gruntowy, podawany jako podstawa do wyliczenia podatku, wynosił 2863 talary. Gospodarstwo oprócz typowych upraw specjalizowało się w hodowli koni półkrwi szlachetnej. Wieś w 1930 r. liczyła 247 m-ców. W okresie międzywojennym, ponoć na skutek bankructwa, majątek przeszedł w ręce Tomaszewskiego - przedsiębiorcy z Łodzi. W latach 1943-45 wieś nosiła nazwę Dreilinden (Trzy lipy). Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały przejęte przez Skarb Państwa Polskiego. Na bazie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego w 1991 r. Gospodarstwo przeszło w ręce AWRSP, a następnie prywatne.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11813456 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3469_Welnau_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-1017.jpg
5541 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3469_Welnau_1940.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac neogotycki. Budynek wzniesiony na rzucie obróconej litery "H", w dłuższej osi SW-NE, fasadą skierowany na NW, piętrowy z dwoma wydatnymi ryzalitami skrajnymi i czworoboczną wieżą. Szczyty ozdobione neogotyckimi fryzami, krenelażem i sterczynami. Na osi wejścia znajdował się duży okrągły podjazd otaczający klomb i dalej aleja wjazdowa. Obecnie układ przestrzenny zespołu jest w znacznej mierze przekształcony.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. 4,72 ha. Do 1945 r. pow. parku wynosiła ok. 8 ha. Wykarczowana została płd. część, gdzie znajdował się sad oraz część płn.-zachodnia, przez którą przebiegała aleja wjazdowa.

Inne

Oficyna.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Marek Kujawa3 lata i 2 miesiące temu
O, cóż za zbieg okoliczności, akurat zaktualizowałem opis... :)
Andrzej Kwasik3 lata i 2 miesiące temu
Czyżby telepatja ?
Andrzej Kwasik3 lata i 2 miesiące temu
Przepraszam. miało być telepatia :)))
Marek Kujawa3 lata i 2 miesiące temu
Dzięki za cenne zdjęcia. Zależy nam najbardziej na miejscach, gdzie jeszcze nie stanęła noga człowieka z aparatem fotograficznym :)
Karol Barsolis Turysta Kulturowy rok i 10 miesięcy temu
Zespół pałacowo- parkowy w Krześlicach jest niedostępny i niszczeje .
Nie wytrzymał próby czasu – czas koronawirusa .
Ciekawe – bywali tam bardzo bogaci i bardzo znani ludzie ze świata sportu , polityki i biznesu .