Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Krerowo

Kellendorf (1943-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Kleszczewo
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Obiekt:dwór, nr rej.: 2073/A z 24.02.1986

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Krerowo to wieś leżąca 9 km na płn.-zachód od Środy Wielkopolskiej. Co najmniej od XIV w. należała do biskupów poznańskich, z których Jan IV z Kępy, w 1344 r. założył we wsi kościół parafialny. W zapiskach nazwę wsi można też znaleźć pod postacią "Kryrowo". Zyski dla kościoła przynosił folwark należący do sołectwa. Jedynym sołtysem jakiego znajdujemy w zapiskach był Jan Jaszcz Grabowiecki. W XVI w. przy kościele założono altarię; jedna ze wzmianek (1558) mówi o księdzu Wojciechu Bieganowskim - altaryście w Krerowie. Od ok. 1660 r. zaczęto prowadzić w kościele księgi parafialne. Dzięki nim poznajemy nazwiska ówczesnych zarządców folwarku, którzy jednakowoż nie wnieśli do historii wsi nic ciekawego. Zarządcy, czy też posesorzy zarządzali dobrami co najmniej do 2. poł. XIX w. Z nazwisk bardziej znanych, wypada wymienić Annę i Ignacego Trąmpczyńskich. Po Ignacym, ok. poł. XIX w., posesję Krerowa objął po ojcu Antoni Trąmpczyński, a następnie rodzina Moraczewskich. We wsi wznosił się dwór dla zarządców, w którym w latach 60-tych zamieszkał kolejny posesor - Ludwik Sempołowski (oryg. Sempołoski) z żoną Pauliną Brychczyńską. Później dobra należały do Gładyszów, a pod koniec XIX w. w posiadanie wsi weszli Wantoch-Rekowscy z Koszut. Aby dojść, w jaki sposób do tego doszło, musimy cofnąć się do postaci Napoleona Bolesława Wantoch-Rekowskiego, dziedzica Koszut. Tenże Napoleon ok. 1845 r. zaślubił Teofilę Wespezjannę Bibiannę Kossecką h. Rawicz. Miał z nią dwoje dzieci, w tym Konstantego Kazimierza (1846-1880), ożenionego z Władysławą Otocką h. Dołega. Teofila młodo zmarła, a w 1850 r. w Koszutach Napoleon zaślubił Anielę Mariannę Szwiszulską. Miał z nią córkę Marię, która wyszła za Witolda Bronisława Kosińskiego h. Rawicz i została dziedziczką Koszut. Zapewne to oni kupili Krerowo i w latach 1905-6 wybudowali tu nowy dwór, przy pomocy architekta Rogera Sławskiego. W zapiskach o wsi pojawia się wprawdzie nazwisko Mateckich (Dworzaczek), ale nie potrafimy go powiązać z Rekowskimi.
W 1885 r. na Krerowo składała się wieś oraz dominium w pow. średzkim. W części wiejskiej znajdowały się 23 domy z 214 m-cami wyznania katolickiego (50 analfabetów), zaś na terenie domeny 6 domów ze 104 m-cami (36 analfabetów). Kościół parafialny należał do dekanatu średzkiego. W skład majątku, który posiadał ziemie o rozległości 1581 mórg, wchodził folwark Swierzchulkowo.
Maria Kosińska zmarła w 1911 r., tak więc 1600-morgowe Krerowo odziedziczył jej bratanek (syn brata przyrodniego) - Stanisław Rekowski (1876-1911), ożeniony z Haliną hr. Szembek ze Słupowa h. własnego. Nie nacieszył się długo majątkiem - zmarł mając zaledwie 35 lat, dnia 7 listopada 1911 r. i pochowany został w K. W 1926 r. pod zarządem wdowy - Haliny Rekowskiej, K. miało 392,6 ha obszaru, w tym 388,1 ha ziemi uprawnej, 2,3 ha łąk i pastwisk oraz 2,2 ha nieużytków. Gospodarstwo posiadało własną kolejkę polną. Do oszacowania podatku gruntowego wykazywano 2067 talarów tzw. "czystego dochodu". W prowadzeniu majątku matce pomagali synowie: Kazimierz (1907-1952), Jerzy (1908-1966) i Witold (1909-1945).
W 1930 r. wieś liczyła 404 mieszkańców. Był tu wiatrak należący do niejakiego Smuszki, kuźnia S. Preisa, karczma Z. Maciejewskiego i warsztat kołodziejski I. Sikorskiego. Przed 1930 r. dobra prawdopodobnie rozparcelowano, a ostatnim przedwojennym właścicielem resztówki był Antoni Plewczyński. W latach 1943-45 wieś nosiła nazwę Kellendorf (brak map z 1940 r.). Po wojnie dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11813527 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3769_Schroda_X.1944_APP_Sygn._M.top.25-1093.jpg
11811867 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3769_(2066)_Schroda_1891_APP_Sygn._M.top.25-89.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór eklektyczny z elementami secesji, dzięki którym kojarzy się z miejską willą. Budynek wzniesiony na rzucie prostokąta, fasadą skierowany na północ (z niewielkim odchyleniem na wschód); parterowo - piętrowy, nakryty mansardowym dachem mieszczącym użytkowe poddasze. Ciekawie zrealizowana środkowa część, trójosiowa, lekko półokrągła, z balkonem na wys. piętra, od poziomu którego zaczyna się wysoka połać dachowa. Wyjście na balkon umieszczone w skromnej facjatce.
Pod balkonem weranda z zamkniętymi arkadowo oknami. Po jej bokach dwa wysokie skrzydła, dwuosiowe, ale poszerzone pilastrami. Nad skrzydłami poddasze doświetlone jest powiekami okiennymi typu "wole oko". Przed głównym wejściem półokrągły taras ujęty tralkową balustradą i poprzedzony schodami.

Park

Park z k. XIX w., obecnie zajmujący dz. ewid. nr ...117/3 o pow. 2,349 ha (łącznie z dworem), w tym znajdująca się w jej obrębie dz. ewid. nr ...118/1.

Inne

Kościół, mur. XVI w., par. p.w. św. Jana Chrzciciela

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.